So gobat a kapanginsdpan a pakasasangorn iran ko Islam a mararankom iyan so:
-
So Kapanginsdpan o kapangndao ago so katao a kapagilmo.
-
So Kapanginsdpan o kaoyagoyag o kaphagingd o manga Muslim.
Go katotokawan a so kathidawa sa pamikiran na adn a ropaan iyan a madakl, sa aya lbi a mabagr sankai a ropaan na so ptharoon a kipanampayin ko agama a nasrani ago so kapanginsbangan (orientalism).
So Kipphanolonn ko Agama
a Nasrani
(التبشير الصليبي)
So Tabshir Salibi na skaniyan so kipanolonn ko agama a nasrani ago so kanggalbka sa kagawi on o manga taw sa nggolalan sa pimbarang a okit. Sii sankai a masa a bago na inosar o manga mssionaries (mubasshirun) so pamikiran a kapanolon sa lbi a marata a kaosar, sa kinowa iran oto a okit sa kiliyon iran ko Muslim sa mada ko agama niyan apiya pn da skaniyan sold ko agama a nasrani.
Phagndod so thotolan ko tabshir sii ko kiaola o manga kathidawa a crusade ko kamataani niyan ko manga antap a Sdpan a nasrani, sa aya kiatintiman o manga gomogobat na so lbi a mapait ko kiasangata iran ko manga Muslim, sa mianinggaposan so gobat iran sa kiaola iran a mala sa minianggan iran so tamok iran ago so manga niawa iran sa daa miambatas iyan.
So Manga Antap o Kipphanolonn ko Nasraniyyah:
Skaniyan sa ioman on so manga antap o kathidawa sa pamikiran so phakatalingoma:
-
So kaponas o Islam ko ginawa o manga Muslim.
-
So kabinasa o kaiisaisa o doniya a Islam.
-
So kapagrna ko kaphlankap o Islam.
-
So kalamanga ko bontal o Islam sii ko kailay o manga taw sa Aurupa.
-
So kapagadn sa soson a kataban a ginawa ko ltlt o manga Muslim.
So Manga Okit o Tabshir:
Inosar o manga missionaries a nasrani a langowan a okit sa kisampay ran o manga antap iran, sa adn oto a okit iran a mapayag, ka datar o kambalay sa simbaan sa itongan a madakl, ago so kapagomona ko manga kitab a Injil sa maolad a blangan sa osayin sa langowan a basa.
Adn pman a okit a di marayag a somosoln siran on a skaniyan so:
-
So kapamolong (health care).
-
So Sakodo a kaphagingd (social sevices).
-
So kasiyapa ko manga morit.
-
So kaosar sa tndan.
-
So kaosara ko manga library ago so news.
-
So kaosara ko manga kalimodan (club) ago so manga opakat.
-
So kapayaga ko kasisiapa iran ko btad o manga babay a Muslimah.
-
So kaosar sa bagr a barandiya.
-
So kaadna ko kapamagodasa o manga agama a mokit sa kathimotimo.
-
So kasogo sa manga morit a phaganad sa liyo a ingd.
-
So kapakatindga ko paganadan ago opakat a rapo a mananangga.
-
So kaosara ko kapandayan (arts) ko langowan a bontal iyan sa pakalankapn so manga ropaan iyan a pkhabatiya ago pkhan’g ago pkhailay.
Sabnar a miamondo so manga kawasa a nasrani sa Sdpan sa pantag sa kamataani sankai a manga antap sa manga tamok a madakl, sa bnar so Allāh gowani a tharoon iyan a:
Mataan a so siran oto a manga kafir na pnggaston iran so manga tamok iran ka an iran marn so lalan ko Allah, na matatankd a pnggaston iran dn oriyan iyan na khaadn kiran oto a kalapis oriyan iyan na ndaagn siran, go so siran oto a manga kafir na sii ko jahannam na plimodn siran on (al Anfal 36).
Pd ko piakalklk a kitab a so diniyampa iyan so manga taw a pphanolon ko agama a nasrani (mubasshirun) ago so manga antap iran ago pzawaan iyan so kamataani kiran ago so karata o manga okit iran so kitab a “ So Tibowa a Gobat ko Doniya a Islam” a skaniyan na kitab a mala i gona, a pianothol on o manga ridoay o Islam sa mapayag so langowan a bantak iran sa pantag sa kagba ankai a agama ago so kathaoripna iran ko manga pagtaw niyan.
Sa makapantag sankanan a kitab na pitharo i Amir Shkib Arsilan a: Ipmosawir akn a katomboka sankai a kitab sa poloan ka million sa pakalankapn ko doniya a Islam sa makakowa on so oman i Muslim, ago mabatiya skaniyan o manga pangongosiyat ago so manga goro, ago wajib a kandiorobasaan sa langowan a basa o manga Muslim, ka pd sa makallbi a kalindinga o taw sa ginawa niyan a katokawi niyan ko bantak on o ridoay niyan a marata”.
Sii ko kiagdama o manga panonolon iran sa so galbk iran a mapayag na miarimorng iyan so doniya a Islam sa miakabalak sa sanka a mabagr, na miamikir siran sa alinn iran so gomaan o panolon iran sa gomaan a bago a skaniyan so kapanginsbangan sa pagadandn iran so katao o manga Muslim sa pantag sa kabinasaa iran on a gioto so ptharoon a “orientalism” a khasakodowan iyan so panolon iran ko agama a nasrani sa okit a lbi a mananaw ago malanat a mala i ikmat ko Muslim.
So Kapaganada ko Btad o Islam
sa Sbangan
(Orientalism - الاستشراق)
ٍٍSo al Istishraq الاستشراق na skaniyan na kaokhaog a kapaga-nada ko manga katao ago so manga kabilangataw ago so bandaran o Islam sa aya antap on na so katokawi ko okit a giikapamimikiran o manga Muslim, ago so manga antangan iran, so manga antap iran ago so manga sabap o kiapakaozor iran ago so bagr iran, sa pantag sa kambinasaa sankai a bagr sa isa a katampar, ago so kanggonai sankai a manga katao o manga Muslim sa sabala a katampar, ago so kapagphooni ko kapagagawa a nasrani – a nggolalan sa bagr a sondaro ago pamikiran – ko manga ingd a Islam, ago so kapakasondonga on sa makathapapay ko bagr a Sdpan, sa katampar a ika tlo.
So istishraq ko kababaloy niyan na kaokhaog a maaator na rarad o bago a masa, a phagndod so kiaadn iyan sii ko qarn - century a ika sapolo ago walo ko miladi, ogaid na so kababaloy niyan a okit a kagobat a tinanggisa na mianagipoon ko onaan oto.
Sa miaadn so panamar o manga mustashriq (orientalist) a sagintas ko kapmbinsaa a maaator sankai a agama, a skaniyan na panamar a marata, sa miapaganad iran ko kiapanagipoon o kathidawa a so karompaki a mapayag ko manga muslim sii ko paratiaya iran na daa onga niyan a rowar sa kapkhapokaw o kagdam iran ago so kapphakatanod o paratiaya sii ko manga ginawa iran ago so kapkhatanodi ran sii ko manga gasta a ipphagayan kiran na pphakaoman kiran oto sa kakkpiti ran ko agama iran, sabap roo na miosar siran sa okit a lbi a marata a skaniyan so katagoa ko doti sii ko tnb.
Sa so manga taw a pphanginsbangan i katao na manga morit siran o manga taw a pphanolon ko agama a nasrani (missionaries).
So manga antap o istishraq na skaniyan dn so manga antap o kathidawa sa pamikiran ago skaniyan dn so manga antap o kipphanolonn ko agama a nasrani a miaaloy kagiya.
So manga okit o Istishraq:
Sabnar a miokit so manga taw o istishraq sa manga lalan a madakl sa pantag sa kisampay ran ko manga antap iran, sa aya mala on a okit na so kiapanorat iran sa manga kitab. Sa somiorat siran sa manga kitab a manonompang ko Islam a tanto a madakl a izampay sa mararani nm polo nggibo ka gintas (volume) a skaniyan na matatago dn sa kapkhaomani ron sa tatap, sa miangantang siran sa kabokhagan a katharo a inisoob iran ko Islam ago so Nabi o Islam ago sii ko Qur’an ago so Sunnah o Rasulullah sa manga kabokhagan a daa taman iyan, sa langowan a paawing na initmpo iran ko Islam, ago langowan a bantogan iyan na pinggalbk iran i kaponas iyan odi na malamang, sa dnki ago siig a phoon ko manga ginawa iran.
Pd ko piakalklk a manga kitab iran ankai:
So kitab a “So kaoyagoyag o Mohammad – Hayatu Mohammad” a inisorat i Sir Wllliam Moor, go so kitab a al Islam, a inisorat i Henry Lamz, go so kitab a “Da’wah al Mi’danah” a inisorat i Kent Kraj, go so diorobasa o Qur’an a inisorat i Orientalist Arbery.
Aya piakalklk sankai a manga kitab na so kitab a “Dairat al Maarif al Islamiyyah” ago so Qamus a “al Munjid” ago so “al Mawsu’ah al Arabiyyah al Muyassarah”.
Giankai a manga kitab a inipanorat o manga Orientalist a ipmbinasa iran ko Islam na mappno a kapmaratabat ago siig ago dnki ko Islam, a adn a madadalm on a manga ribat a katao ago manga thotol a daa itong iyan.
Pitharo i Sayed Qutb a: “Knao ba aya marata na so kapanorat o manga taw a ahl al kitab sa imbinasa iran sankai a agama ago so pagtaw niyan, ago so kabaloy o manga orientalist a so ptmpowan iran so Islam sa kabokhag a siran i paganay a gobat sankai a agama ago so pagtaw niyan, ogaid na aya lbi a marata na so kadaklan ko manga taw a daa akal iyan a pmbthowan iran a ginawa iran sa manga Muslim siran na sii siran pphaganad sankai a manga taw a pnggba ko agama iran sa ron iran pkhowaa so manga katao a pmbalowin iran a saksi ko thotolan sankai a agama ago so manga kamataanan iyan, oriyan iyan na pipikirn ankai a manga taw a siran na miamakasowa”.
Sa datar anan a pkhapayag rkitano a so manga ridoay o Ummah Islamiyyah a pd ko manga yahudi ago so nasrani ago so salakaw kiran na da siran maadn a pnggarobatn iran sii ko maydan sa nggolalan sa pdang ago bankaw sa ba gioto bo, ogaid na miaadn siran a pnggarobatn iran sa paganay sii ko paratiaya niyan.. sa miaadn siran a pnggarobatn iran sa nggolalan sa katago sa doti a masoln sii ko tnb iyan, ago so kaadn o sankaan ago so manga parampang ago so kaadna ko manga kakhonsikonsi.. sa aya dn a paganay a babantakn iran na so kabinasa o paratiaya niyan a so ron miakapoon so kaaadn iyan ago so kapakamomoayan iyan. Sabap sa katawan iran sa tarotop a aya bo a kakhasoldi ko kota o Islam na sii makanggolalan ko kagba ankai a paratiaya, sa amay ka di kalobayan na da dn a panginam sa kathabana ko Muslim ko apiya antonaa a katampar.
Sa wajib ko Ummah Islamiyyah a kasabota niyan sa so kathidawa ko lt iyan ago so lt o ridoay niyan na skaniyan sa paganay na so kathidawa sa pantag sankai a paratiaya, sa apiya sii ko masa a khabayaan o ridoay niyan a katabana niyan ko Muslim ko kasaromag iyan ko lopa a kawali odi na so pkharagon ago so manga kaoyagan, na mataan a aya dn a paganay a pnggalbkn iran na so kalobayi ko Muslim ko katampar o paratiaya niyan, sabap sa katawan iran – sa minggolalan ko manga tpng iran a miaona – a mataan a di siran dn khisampay ko antap iran amay ka so Ummah Islamiyyah na kkpitan iyan so paratiaya niyan sa phagokit ko lalan iyan a sasabotn iyan so gasta o ridoay niyan, sabap roo na aya pphanamaran o ridoay niyan na so kaosar iyan sa manga okit a ikmat ago limpang sa maakal iyan ankai a ummah, ko kamataani ko kathidawa, ka an iran makowa so antap iran, a pd sa kapagagawa iran ko manga ingd iran ago so kakowaa iran ko manga kakawasaan iran, sa sa dn sa kapkhalobayi ko paratiaya ankai a ummah na pphakabagr so ronda o ridoay ko kapakataban sa nggolalan sa kapndadaga iran ko sabot o Muslim, pitharoo Allāh a: Adn a mizimalaw a sagorompong ko tioronan sa kitab a oba kano iran bo khadadag (Ali Imran 69).
Sa isosogo rki tano so kapagrna ago so kapagalangi sankai a sambr a mabagr o kathidawa sa pamikiran a so tatap dn a kapnggbaa niyan ko pamikiran tano a Islam, sa nggolalan sa doti ago so pd a okit a masoln.
Sa wajib dn a kikoyapt tano ko Qur’an ago so Sunnah a soti, sa balowin siran a dowa a aya phoonan a paganay ago pasiga o pamikiran ago so katao ago so kabilangataw, ago so manga katao ko kaphagingd ago so katao ko ginawa, ago so kandato ago so parangay ago so kazinanad. Sa wajib dn a maalin so manga pangitaban ago so manga okit o kapangndao sa makaayon sii ko Qur’an ago so manga panagayanan o Islam. Sa panamaran so kaadn o Kapamaka-tokaw a Islam (Islamic Information) ago so kasomanga on a galbk pamikiran ago tamok, sa mapakasabot so kalankapan a Muslim ko kala o gasta a babantakn iyan so doniya a Islam.
Mataan a pd sa paliogat rki tano ko kasaromag iyan ko pagtaw tano sankai a pankat a mapitl a kasawai tano ron ko kala ago so kalambt o pangrar a so babantakn iyan so agama ago so Qur’an ago so thotol ago so basa sa kabinasa niyan, ago bagrn tano ko pagtaw tano a mataan a zisii tano ko bnar, sa wajib ko oman i Muslim a kasiapa niyan ko paratiaya ago so pagtaw niyan, sa mabaloy tano a somisiyap ko agama ago so paratiaya sa aarapn tano so tabang o Allāh a marani dn a so miasirap tano so sindaw niyan sii ko talikhodan o gabon.
* * *
Sii ko kaposan ankai a bandingan a so manga pangalang ko kapakandato, na ptharoon akn a:
Giai i sabaad ko manga pangalang a phoon sa liyo a ipmbinasa o manga ridoay ko Islam, na di tano siran pannditan, ka kagiya mapnggolawla dn anan ago khalawa-nan pn, ogaid na aya kaphannditan tano na giya ginawa tano ka kagiya phagogopan tano siran sa kapkhabinasai rki tano sa nggolalan ko kandadaraynon tano sii ko kabnar o manga ginawa tano ago so mala a galbk tano.
Sa giankai a gasta ko langowan a kabagr iyan ago so binasa niyan ago so ikmat iyan antaa ka akal iyan na kna o ba wata o imanto ago kagai, aya mataan na miathay dn a kiaadn iyan ka miakalabi sanggibo ragon, ipoon dn ko kiatoron ankai a agama, sa di dn tharg sa o mapadng so kadg iyan na kaoto dn a somorazab pman so lagindab iyan sa babago, ogaid na so Allāh na pitharo iyan ko kitab iyan a maporo ko oriyan o kiapanothola niyan rki tano ko tindg o manga ridoay ago so gasta iran ago so siksa iran ko manga Muslim a: …Amay ka phantang kano ago mananggila kano na di kano kabinasaan o gasta iran sa mlk bo… (Ali Imran 129).
So kathidawa na lalayon dn sa so Sdpan a nasrani na tatap dn ko dnki niyan ko Islam, ago daa ipagoman on o manga gawii a rowar sa siig ago dnki, sa langowan a galbk a Sdpan a aya kapapayag iyan na kapakiplintada ko Islam, na so kamataani ron na akal ago ikmat.
Piayag o Qur’an a so manga yahudi ago so manga nasrani na tatap siran dn a pnggarobatn iran so Islam ago so manga Muslim sa di siran dn tharg taman sa di ran mapakakhafir so Muslim, pitharoo Allāh a: Go di rka dn khasoat so manga yahudi go di pn so manga nasrani sa taman sa di nka onotan so agama iran… (al Baqarah 120).
Ogaid na minsan pn mabagr so gasta iran ago so ikmat iran na mataan a so Islam na maninigr a mabagr, sa mapiya pn miakazonosono so basal o rompi ran na mataan a khikayambr ko lakongan o Islam, na mapiya i kiapakathon-dotondog o gasa o pana iran na matan a pmbalsik sii ko manga rarab iran, so Islam na skaniyan so katharoo Allāh a daa phakagaga on malang mapiya pn i kabagr iyan.
Sabnar a inako o Allāh so kaziapa on ago so kaplindinga on sa miagtas iyan ko manga kafir a langowan a panginam iran sa pantag sa kabinasaa iran on, pitharoo Allāh a: Imanto a alongan na kiadaan sa panginam (inidaplak) so siran oto a manga kafir ko agama niyo (o ba iran mabinasa) (al Ma’idah 3).
Pangilay a ika dowa
So Manga Pangalang a Phoon sa Sold
ko Kapakandato
Aya bantak ko manga Pangalang sa sold na so maaadn a makapopoon ko lmbak o manga ingd o manga Muslim, go phoon ko manga ginawa iran.
Aya mataan na so Ummah Islamiyyah na skaniyan i paganay a khaizaan ago kaposan sii ko nganin a kiambtadan iyan, sa di pd sa kabnar a kapakiawidi tano ko gobat a mananangga ago so bagr sa liyo ko manga dosa o kiaori tano a barandiya ago katao.. oway mataan a khatatap iyan so kalobay tano, ogaid na kna o ba sabap ankanan a kalobay.. aya mataan na ski tano a manga Muslim a so mindaraynon tano ko btad o agama tano ago piratarataan tano skaniyan, sa adn oto a nggolalan sa kandaraynon a marata, na adn pman a nggolalan sa kapanaawil a binasa, na adn pman a nggolalan sa kanggolalan a daa sowa iyan.
Pitharo i Mohammad al Gazali a: Adn a manga pangrar a babalakn iyan so panolon a Islam odi na aya dn a mbalakn iyan na so galbk o Islam, a so maito on na phoon sa liyo na so mala on na phoon sa sold.. oway so mrat a so pzasatn iyan so katataragombalay o Islam na miakasayan sa manga sakit a lalay a domadarkt, sa kiarotan iyan so lawas iyan sa kabinasa sa maito bo na mapandos iyan so napas iyan ko qarn a ika sapolo ago pat ko hijri”.
Inioaman iyan ko katharo iyan a: Di ko ikhalk so manga piligro a romorompak ko Islam, a so manga ridoay niyan na makamimilik sa manga okit a bagr, ago manga kasankapan sa kapamono, sa di ko dn anan lalalamn mapiya pn i kabagr iyan, aya mataan a ipkhalk akn na so kailaya ko ko manga Muslim a gii siran mbnkas ko manga kapasadan iran ago so Allāh , sa phlowasn iran so nditarn a kalk ko Allāh sa phagonot siran sa kadaa plng sii ko manalaingd a rapo a pnggba ko bagr tano a rahasiyan, ago phagotas ko niawa o kaoyagoyag tano a agama”.
So manga pangalang ko kapakandato sii sa sold na madakl a matakar, a aya mabagr on a piakalklk na katii:
-
So kiabinasaa ko kinggolalann ko Shariah Islamiyyah.
-
So Kasasagomparak o saaf o Ummah Islamiyyah.
-
So kigagayib o kapagolowan a matotoro.
-
So kiaori o Ummah Islamiyyah sii ko manga blangan o kaoyagoyag.
-
So manga pangalang a salakaw.
1- So Kiabinasaa ko Shariah Islamiyyah o ba Mabaloy a Pangitaban o Muslim
Pd ko piakalklk a manga pangalang sii sa sold a so khaalangan iyan so Muslim ko kapakandato na so kiabinasaa ko Shariah sa aya ikokom na so da toronn o Allāh .. ago gianan i sabap a mamantk a so pphakapoon on so kadaklan ko manga balamban ago so manga awid a akal sii ko kaoyagoyag o Ummah Islamiyyah.
So Maana o Shariah:
So Shariah ko pakaasal o kaphagosara on ko basa na so pakaig a pmbantakn sabap ko kapaginom on, oriyan iyan na inosar o manga arab sii ko lalan a mathito.
Sii pman ko maana niyan ko kitab na so piakanggolalan o Allāh ko manga oripn iyan a pd sa paratiaya ago manga simba ago parangay ago kandodolona ago manga atoran o kaoyagoyag sii ko manga sapak iyan a mbidabida sa pantag sa kamataani ko kapagontong iran sii ko doniya ago sii ko akhirat.
So Shariah na skaniyan so lalan a mathito a so initoro skaniyan o Allāh ko katharo iyan a: Tharo anka a mataan a sakn na tioro ako o Kadnan akn sa lalan a mathito a agama a maontol (al An’am 161).
Pitharoo Abu Hayyan a: Inisogo o Allāh ko sogo iyan a kapakalankapa niyan ko Shariah ago ipilak iyan so salakaw ron, ago iniropa niyan skaniyan sa mataan a lalan a mathito a daa kipang iyan.
So Allāh na gowani a adnn iyan so manosiya ago piakandato iyan ko lopa na da niyan bagakn sa daa bali niyan a pphakalalakawn o manga baya a ginawa ago so manga btad ago masa.. ogaid na bitadan iyan sa sosonan a mathito ago giorisan iyan sa lalan a mapantk, pitharoo Allāh a: Go mataan a giai so lalan akn a mamantk na onoti niyo skaniyan sa di niyo pagonoti so manga okit ka masagomparak kano niyan ko lalan on, gioto na iniwasiyat iyan rkano ka an kano makapananggila (al An’am 143). Go daa sankaan a mataan a so Allāh na lbi a gpa ago lbi a matao ko btad o kaadn iyan ko nganin a ipthagompiya iran.
Sabnar a katawan o Allāh a so kapagontong o manosiya na di dn khamataanan inonta sii ko along o sosonan iyan ago so kitaban iyan, sa o plobaa niyan ko salakaw ron na sabnar a miadadag ko mathito a lalan.
Go daa sankaan a so miakasogat ko Ummah Islamiyyah a pd sa manga paniakit a phakapatay na rarad a mamantk o kiapanilayi niyan ko lalan o Allāh , ago so kiadapaya niyan ko toroan iyan, ago so kiarna niyan ko kitaban iyan, na so Allāh na da niyan poroon ankai a Ummah sa kiaombawan iyan so manga pagtaw ago bialoy niyan a mapiya a Ummah a piakambowat ko manga taw inonta o misabap sankai a Islam a so phagawaan iyan imanto ago inikasoat iyan so salakaw ron a sambi iyan.
Go daa makaaalang sankai a pagtaw imanto ko kakhakowaa niyan ko pankatan iyan a so inibgay ron o Allāh a rowar sa kiaganati niyan ko sosonan o Allāh a so pinili iyan on a lalan iyan sa siambian iyan sa manga sosonan a salakaw a da on kasoatn o Allāh , sa miagagama sa agama a salakaw ko agama o Allāh , pitharoo Allāh a: Kowaa niyo so agama o Allah, antaa i makalawan sa kapiyai agama a di so Allah (al Baqarah 138).
So kakhokom ko sosonan o Allāh ago so kitab iyan na kna o ba kakhapiyaan go di pn a kambayabaya, ka mataan a skaniyan so paratiaya, odi na daa paratiaya, pitharoo Allāh a: Ibt ko Kadnan ka ka di siran pharatiaya taman sa di ran rka mapakikokom so nganin a kiasawalan kiran oriyan iyan na daa matoon iran sii ko manga ginawa iran a margn ko nganin a inikokom ka ago makambayorantang siran sa tarotop a kambayorantang (ko kokoman ka) (an Nisa’ 65).
Sii ko along ankai a ayat na pitharo i Sayed Qutb a:
Pthamanan ankai a ayat sa mapayag so sarat o paratiaya ago so taman o Islam, a skaniyan so kakhokom ko kitab o Allāh a mapapayag ko kitab iyan a Qur’an ago so Sunnah o Nabi niyan, a gianan na btad a pthankdn skaniyan o Allāh sa so dn so ginawa niyan ago pizapaan iyan sa so dn so lawas iyan a maporo, sa daa khalamba ko oriyan oto a katharo a giitharo sii ko kathamani ko sarat o paratiaya ago so taman o Islam, go daa sankaan roo a aya bantak ko kapakakokoma ko Rasulullah na so kapakakokoma ko Shariah o Allāh ago so lalan iyan sii ko kaoyagoyag iyan ago sii ko oriyan o kapatay niyan.
Sa amay ka phakaampl ko kakhatankd o Islam a kakhokom o manga taw sii ko Shariah o Allāh ago so kokoman o Rasulullah na mataan a di phakaampl ankai sii ko paratiaya amay ka daa makaoonot on a kasosoat o ginawa ago so katatarima o poso ago so kiathapapay o poso ago so anggawta sa mithakna sankoto a kapiya o kokoman. Gianan so Islam.. ago gianan so paratiaya.. na ilaya o Ummah Islamiyyah o anda skaniyan sii ko Islam ago anda skaniyan ko paratiaya.
Sabnar a tiankd o Allāh sii ko Qur’an a mataan a da a rk a isa a mu’min a mama go da pn sa isa a mu’minah a babay i kapakambaya odi na kazamili ko kokoman o Allāh , sa sa dn sa taw a gianan i btad iyan na sabnar a miakasilay ko paratiaya, pitharoo Allāh a: Go da maadn a rk a isa a mu’min go da pn sa isa a mu’minah igira komiokom so Allah ago so sogo iyan sa nganin oba kiran maadn so kambayabaya ko btad iran, na sa taw a sopakn iyan so Allah ago so sogo iyan na sabnar a miadadag sa kadadag a mapayag (al Ahzab 36).
Pitharo al Fakhr ar Razi sii ko maana ankai a ayat a:
Daa rk a isa mu’min go da pn sa isa a mu’minah oba adn a maadn kiran a kapakambayabaya sii ko kokoman o Allāh ago so sogo iyan, sa so sogoan o Allāh na aya khaonotan, na so kiabayaan o Nabi na skaniyan so bnar, na sa taw a sopakn iyan siran a dowa sa nganin na sabnar a miadadag sa kadadag a mapayag, ka kagiya so Allāh na skaniyan so bantak, na so Nabi na skaniyan so pthoro a ipzampay niyan so thoroon iyan, na sa taw a ibagak iyan so bantak, sa da niyan pamakin’ga so katharoo o pthoro on na skaniyan na dadag sa gtas.
Pitharoo Ibn Kathir sii sankai a ayat ko oriyan o kiaaloya niyan ko sabap a kiatoron iyan ago so thotolan ko Zayd Bin Harithah a miasoat so Allāh sii rkaniyan ago so ina o miamaratiaya a so Zaynab Bint Jahsh a miasoat on so Allāh a:
Giankai a ayat na lankap sii ko langowan a btad, sa amay ka komiokom so Allāh ago so sogo iyan sa nganin na daa kabnar a isa bo ko kasopaka on ago daa rk a isa a taw ko oriyan o katharoo Allāh ago so sogo iyan i kapakam-bayabaya odi na pamikiran odi na katharo. Sabap roo na piakabasngan o Allāh so kasopaka on, sii sankoto, pitharoo Allãh a: Sa taw a sopakn iyan so Allah ago so sogo iyan na sabnar a miadadag sa kadadag a mapayag.
Go pitharoo Allāh a: …Pananggilai o siran oto a pzankaan (phagrnn) iran so sogoan iyan a kasogata kiran a morka (fitnah) odi na masogat siran a siksa a masakit (an Nur 63).
Go sabnar a tiarotop o Allāh sii sankai a ummah so paratiaya niyan ago so pangitaban iyan sa da dn a rk o mu’min a kaphamikira niyan sa giankai a agama na adn a makokorang on a phangindaw sa katarotopa on, ago daa mallbat on a pzimalaw sa pangoman, go da pn a masa niyan a mattndo a phagiroy sa kapakaozora on, pitharoo Allāh a: … Imanto a alongan na tiarotop an rkano so agama niyo, go dinianka akn rkano so limo akn, go inikasoat akn rkano so Islam a agama… (al Ma’idah 3).
Dostları ilə paylaş: |