التَّمكينُ للأمَّةِ الإسلاميَّةِ في ضوءِ القرآنِ الكريمِ so lalan ko kapakandato o pagtaw a islam sii ko Sindaw o Qur’an a Sasakawn Mohd as Sayed Mohd. Yusuf

So Kaisaisa a Islam na patoray a ithgl skaniyan o btad a kamamasaan:
Pitharoi Dr. al Qaradhawi a: Skitano na madadalm ko masa a giikathimo ago kaplompokan a mala, sa so manga taw a makaliliot rki tano na gii siran thimo sii ko manga paratiaya iran ago gii siran thatawaga ko manga tanda iran a agama.
So manga ridoay o Islam na di siran pkhaokaog a siran na zasakataw ogaid na gii siran nggalbk sa matitiman siran sa satiman a lawas a phrompak langon sa patag sa kaziapa niyan ko kaaadn iyan ago so kapakamomoayan iyan. So siran oto a manga kafir na so sabagi kiran na salinggogopa o sabagi, na paliogat ko Ummah Islamiyyah amay ka kabayaan iyan sii ko ginawa niyan so kaoyagoyag a kabalaka iran sii kiran sa bontal a katitimo a adn a paratobowan iyan a missnggay a datar iran, ogaid na sii sa pankat a lbi a madalm ago malamit ago mabagr.
Ogaid na di babantakn ko manga Muslim sa siran bo a kathimo iran ka an siran matatap a maga pagtaw a mbidabida, ago manga parinta a pizoson, gioto a mataan a ski tano na pagtaw a satiman sa minggolalan ko titayan o Qur’an Go mataan a giai so agama niyo a agama satiman… (al Mu’minun 52).
Skitano na pagtaw.. a giankai a pagtaw na kna o ba mililiyo sii ko goliling o thotol, a madadadas sii ko giinggogomigtaan o manga pagtaw a salakaw, mataan a skaniyan na pagtaw a missnggay: Go datar oto a bialoy ami skano a ummah a maontl… (al Baqarah 143). Miaadn kano a mapiya a Ummah a piakambowat ko manga taw (Ali Imran 110). Mataan a skaniyan na pagtaw a maawid sa romasay ago adn a ititindg iyan a galbk, ago adn a aawidan iyan a atastanggongan. Mataan a skaniyan na pagtaw a mammts ko blangan o thotol. Ogaid na so bagr a romirido ko Islam na bialoy tano niyan a manga pagtaw a riridoon o sabagi on so sabaad on, ago pmbonoon o salompok on so salakaw ron, mataan a ipphammsa ko (a tig i al Qaradhawi) a kapkhailaya ko ko toladan o doniya a pkhatoon akn a manga ingd a mala sii ko blangan o mapa, na ilayin akn so toladan o ingd o manga Muslim na khatoon akn a maroni a manga ingd a maito bo na di kaimolngan ko mapa, a mangingindaw sa tarompong ka an makala so toladan iyan, na antawaa i miamagi ago komiayambr sankai a manga ingd a Islam?
Sa iptharos dn i Dr. al Qaradhawi so katharo iyan a: Inizaan ako o sabaad ko manga taw o andamanayai kiatabana rki tano a Israel a ski tano na sobra sa pat plo a manga ingd? Na pitharo akn a tiaban tano a Israel ka kagiya sobra tano sa pat plo a parinta, ka opama o ski tano na parinta a satiman na di niyan magaga o ba tano niyan tabana. Kna o ba aya mala i arga na so kadakl o bilangan, ka mataan a so Nabi  na piakipananggilaan iyan rki tano so masa a khaadn tano ron a madakl i bilangan a datar o koyapr o bagiaw, pitharoo Nabi  a: Marani dn a kaphamagagawa rkano o manga pagtaw sa datar o kaphamagagawa o giimamagatoang ko lapad iyan, na adn a mitharo a sakataw a: Ba sabap sa maito kami i bilangan sa alongan oto? Na pitharo iyan a: Di, ogaid na madakl kano ogaid na skano na koyapr a datar o koyapr o dgan, sa tankd a plowasn o Allah ko poso o manga ridoay niyo so kipkhalkn rkano, na tankd a iphansir iyan ko manga poso iyo so al wahn, na adn a miniza sa: Antonaa so al wahn? Na pitharo iyan a: So kababayai ko doniya ago so kikagowadn ko kapatay.
Mataan a so Ummah Islamiyyah na pphagataat imanto sa manga binasa ago gba a madakl a mala, a skaniyan imanto na mambabagibagi sa sobra sa pito polo soson ko oriyan o kababaloy niyan a soson a satiman a skaniyan so soson a paratiaya a Islam, ogaid na so manga Muslim na somiambi siran ko limo o Allāh . …sa taw a sambian iyan so limo o Allah ko oriyan o kiapakaoma niyan on na mataan a so Allah na taralo i siksa (al Baqarah 211).
Sabnar a tialikhodan o manga Muslim so pagns a katoton-kopan ko bagr iran, sa da iran makowa so toroan o agama iran Go di kano pzagomparak (pzopasopak) ka maola kano ago mada so bagr iyo… (al Anfal 46).
Sa tialikhodan iran so lalan o Allāh  a isaisa sa miasagom-parak siran o manga lalan a madakl, sa romiamig so sabagi kiran sa katampar sa kawanan, na romiapi so sabaad sa kaomag sa diwang, na somiangor so salompok kiran sa maomag sa Sbangan, na so sagorompong a salakaw na tomiaalok sa Sdpan. Sa kialipatan iran so lalangan o Kadnan iran ko kiatharoa niyan sa: Go mataan a giai so lalan akn a mathito sa kdga niyo skaniyan, go oba niyo kdga so manga lalan ka masagomparak kano niyan (sa mapokas) kano ko lalan iyan… (al An’am 153). Sii sankai a ayat na pianothol o Ibn Kathir a phoon ko Ibn Abbas a: Inisogo o Allāh  ko miamaratiaya so kapagisaisa iran sa madiamong siran, ago inisapar iyan kiran so kazosopaka ago so kapagoparik, ago pianothol iyan kiran a aya kiabinasa o pagtaw a miaonaan iran na minisabap ko kaphapawala ago so kapriridoay sii ko agama o Allāh .
Oman dn somagad so gawii na pkhapayag a mataan a adn a lalan a mattndo a rk o pagtaw a Islam langon sii sankai a lopa, a khaparo a kapakatonay niyan sii ko kaadn o bagr ago so kapakalidas ko manga pangalang o manga parinta a phagagaw ko kawali o manga Muslim, lalan a isaisa a daa ika dowa niyan ago daa sankaan on, ago daa phalagoyan on a skaniyan so lalan o Islam ago so kathimotimo sii ko onayan iyan.
Mataan a so manga pan’kaw o doniya, ago so manga parampang o manga masa, ago so tindg o manga pagtaw a Islam na langon dn oto ago so salakaw ron na itotoro iyan ankai a lalan a sasatiman a so di skaniyan izogo o kagdam a sagad, go di pn so ranon a sakhop, aya mataan na ithgl skaniyan o manga kamataanan ago so manga btad a kamamasaan ago iphaliogat skaniyan o tindg a lankap sii sa doniya, sa makapmbaratmowa on so kagdam a ranon ago so kamapiyaan, sa makapzophona on so miaipos ago so kapapantagan a btad.
So manga onayan o kakhaisaisa o manga pagtaw a Islam na maaadn a makamomoayan a skaniyan na matitins sii ko: So kaiisaisa ko agam, so basa Arab, so iringa a thotol a kapag’pdaan, ago so kamapiyaan a katitimoan ko pagtaw, ago so btad a piakalklkl a babantakn iyan so pagtaw langon.
Na aya phakatondog roo na khabaloy so kaisaisa a Islam a patoray a madait a makathatalabok on so doniya a Islam ka an matonaw sii ko towanga o kaisaisa a Islam ka an mabaloy a thito a mapiya a ummah a piakambowat ko manga taw.
Opama o masabot o manga Muslim so manga btad iran sii sankai a pankat a marasay a pd ko thotolan kiran na disomala a maknal iran a so nganin a minisogat kiran a pd sa kapakadapanas na sii phagndod so sabap iyan ko kiabnkas o kawar iran (kaiiisaiasa iran) ago so kinikayambr o manga baya a ginawa iran.. sa piagdasan tano o tangagaw sa ingd a zasakataw tano, go pizakisi tano niyan sa manga rditan a madakl a malbod so ka phlamda on, sa so kambing a misisibay na malbod a kapkhadasa on o arimaw.
Go pd sa katotokawan a so manga gobat o manga ingd a pphangagaw sa kawali na da dn makaapas sii ko kaplmki niyan ko Ummah Islamiyyah inonta bo sii ko oriyan o kiapakaapas iran ko kiasagomparaka iran ko manga Muslim sa manga lompokan a maroni a malobay, ago manga ingd a piamagi sa zasatbi a lopa a giithitidawa sa misabap sa maito a nganin, sa so manalaingd na gii niyan pakanggolalann so okit iyan ko kapangagaw sa ingd a so katharo a: “Sagom-parak anka so matitimo ka kapndatoan ka”.
Mataan a so manga taw o ribat na gii siran thimo ko kariribat iran, na aya patot ko pagtaw o bnar na so kaplimod iran sii ko goliling o bnar iran, ago phoon ko kasasagomparak iran ko manga gawii a kapakadadaya na patot a matimo siran sii ko masa a mapitl a kamotowan. Go mataan a so manga kathidawa a manga ala na pkhaisaisia niyan so masasagom-parak ko kasasangata niyan ko ridoay niyan a kapag’pdaan, go mataan a so manga antap a so aarapn skaniyan o Ummah Islamiyyah na di dn khamataanan inonta bo o misabap ko kapagisaisa, ago so nganin a di khaadn so wajib o di ron misabap na skaniyan na wajib so kanggolawlaa on.
Go pd sa patot a alowin a mataan a adn a maaadn a manga panolon ago manga tawathawag ko kapagisaisa, ogaid na tawathawag a sii ko salakaw ko gakot o Islam, ka datar o panolon ko kambangnsa (nationalism) ago so kaphagingd ago so kaarabi (arabism).. ago so salakaw roo a daa sankaan on a gioto na panolon a jahiliyyah a miakaoma so Islam sa pantag sa kapagarata niyan ko manga bkaw niyan sa romagondong, ago skaniyan na okit a pd ko manga okit a kapthabana ko lopa o pagtaw sa pantag sa karopt o doniya a Islam, na so kapamakin’ga sankai a manga panolon na gioto dn i kapnggapaa ko manga zoozooran o manga Muslim ago kapphotola ko tali o Ummah a satiman.
Phakisabotan tano ko manga taw a maaakal sankai a manga panolon a aya onayan a paganay ago aya tanda a satiman a so iniporo skaniyan o Rasūlullāh  ka an on malimod sa matimo on so manga taw na skaniyan so katharo a: la Ilaha Illallah Mohammadun Rasūlullāh لا إله إلا الله محمد رسول الله .
Sa gawii a mndod so Ummah Islamiyyah a pagtaw a satiman a giinggiginawai sa datar o satiman a lawas, sa datar o kiadn iyan sa paganay, sa katatadman iyan so kapasadan iyan ago so Kadnan iyan, ago inggogolalan iyan so wasiyat on o Rasūlullāh , na skaniyan sankai a gawii na madait ago patot a kakowaa niyan ko kapakandato a so inibgay ron a kapasadan o Kadnan iyan.. Mataan a so Allāh  na di niyan ndoratn so kapasadan iyan.

2. 
   So Kigagayib o Kapagolowan a Matotoro
   

غياب القيادة الراشدة

Pd ko lbi a piligro a balamban o kapakandato sii sa sold na so kigagayib o kapagolowan a matotoro.. gioto a mataan a so manga olowan o pagtaw na siran i ogat o kaoyagoyag iyan, ago siran na sii ko pankatan o olo sii ko lawas, na amay ka thagompiya so manga olowan na thagompiya so Ummah, na amay ka mabinasa siran na mabinasa so pagtaw.

Sabnar a pitharoo Sufyan at Thawri sa isa a gawii ko al Khalifah al Abbasi a so Abu Ja’far al Mansur a: Hay Amirul Mu’minin adn a katawan akn a mama a amay ka thagompiya na thagompiya so ummah. Na pitharoo al Mansur a antaa skaniyan? Na pitharo iyan a: Ska hay Amirul Mu’minin.
Sa pakatanod ko kala o btad o manga olowan sii ko kaoyagoyag o Ummah na pitharoo Umar Ibn al Khattab a: Mataan a so manga taw na khatatap siran a khipagiinontolan ko tnday o kapagiinontolan kiran o manga dato iran.
Go pitharoo Khalifah Uthman Bin Affan a: Mataan a so Allāh  na izapar iyan sa misabap ko kadato so nganin a di niyan izapar sa ba misabap ko Qur’an.
Go initoro o al Imam Abu Hamid al Gazali so marani sii sankai a maana a miaona, sa pitharo iyan a: Go knal anka a mataan a so Shariah na pakaasal, na so dato na pphagipat, na so daa pakaasal iyan na mabibinasa, na so daa somisiyap on na madadadas.
Na sabap ko di kipndaraynonn ko dato a maontol sii ko kaoyagoyag o Ummah a Islam na mataan a so Allāh  na piakadaklan iyan sa balas sa miakaoma oto a minggolalan ko katharoo Rasūlullāh  sa bialoy niyan so imam a maontol a paganay ko pito a phakasirongn siran o Allāh  sii ko sironga iyan, sa pitharoo Nabi  a: (Pito a phakasirongn siran o Allāh  sii ko sironga iyan sa gawii a da dn a khasirongan a rowar ko sironga iyan, so imam (olowan) a maontol…). (pianothol i Muslim ko sahih iyan)
Go pitharoo Nabi  a: Mataan a so manga oontol sii ko Allāh  na matatago siran sa manga mimbar a pd sa tihaya sii ko kawanan o Makalimoon (pianothol i Muslim ko sahih iyan).
Go miatankd a phoon ko Nabi  a miamangni sa pitharo iyan a: Ya Allāh  sa taw a makakhapaar sa pd ko btad o ummat akn sa shayi na go niyan siran piakargnan na pakargni nka skaniyan, na sa taw a makakhapaar sa pd ko btad o ummat akn sa shayi na go niyan siran piakalbodi na pakalbodi nka skaniyan (pianothol i Muslim ko sahih iyan).
Sa datar oto a lialangan iyan so manga taw a adn a iipatn iran a inakal iran siran sa siksa a marata ko alongan a Qiyamah sa pitharo iyan a: Da a pd sa oripn a piakikhapaar on o Allāh  a pagtaw a ziapn iyan na go matay sa gawii a kaphatay niyan a skaniyan na aakaln iyan so taw niyan a iipatn iyan inonta a haramn on o Allāh  so sorga (pianothol i Muslim).
So Ummah Islamiyyah sii ko along o Kapagolowan a Matotoro:
Sabnar a miangongoyagan so Ummah Islamiyyah sa malndo a manga masa sii ko along o kapagolowan a matotoro a somasarig a thatakna a magoontong, sa miangondato so kaontol ago so limo sii ko langowan a manga katampar iyan ago so manga blangan iyan, sa pankat a so Umar Ibn al Khattab a miasoat on so Allāh  gowani a thandingann iyan so kapangokom sii ko masa o Abu Bakr, na miatatap sa miakasaragon a tarotop na da dn a domiarpa on a marirido a dowa kataw sa pantag sa kakhokom, ago sa pankat a miada dn so kamrmr sii ko kaphagingd a Islam sii ko masa a kiandato o Khalifah Umar Bin Abdil Aziz, sa siogo iyan so Yahya Bin Said sii ko katimoa ko manga zakat a Ifriqiyyah (Africa) na kinowa niyan ago tinimo iyan sa miloloba sa manga miskin ka imbgay niyan kiran na daa miatoon iyan, na inipamamasa niyan so tamok sa manga oripn na pimaradika iyan siran, go pizoratan o Umar Ibn Abdil Aziz so wali niyan sa Iraq sa bgan ka ko manga taw so manga kabnar iran ko zakat, na pizoratan skaniyan o Wali sa: Mataan a miniliyo akn ko manga taw so manga kabnar iran sa miakowa iran, na adn pn a mialamba a tamok ko Bayt al Mal, na pitharo iyan on a pangilay ka sa langowan a mangoda a khabaya mangaroma na pakapangaroma anka sa nkanan a tamok, na simbag iyan sa langon akn dn miapakapangaroma so manga ngongoda na adn pn a mialamba a tamok ko Bayt al Mal, na pizoratan iyan sa pangilay ka san sa manga taw a pmbayad sa bois a kialobayan so lopa iyan na bgi nka sa tamok a maotang iyan a mipakabagr iyan ko lopa iyan.
Go phoon ko Abdurrahman Bin Zayd Bin al Khattab a: Mataan a miakandato so Umar Bin Abdil Aziz sa tlo polo olan, na ibt ko Allāh  ka da matay sa taman sa miabaloy so mama a pphakaoma rkami a maawid sa tamok a mala sa gii niyan tharoon a: Baloya niyo ankai a tamok ko khabayaan iyo a pagosaran on ko manga mrmr, na taman sa maling na kaaawidan iyan so tamok iyan ka daa khatoon iyan a khabgan iyan on ka palaya dn mikhawasa so pagtaw, sabnar a miapakakhawasa o Umar so pagtaw.
So Manga Ridoay o Islam na Sasabotn iran so kapipiligro o kaadn o Kapagolowan a Islam a Matotoro:
Sa kiasabotan o manga ridoay o Islam so kala i arga o kapagolowan a matotoro sii ko kaoyagoyag o Ummah Islamiyyah, sabap roo na siniap iran sa tarotop a siap so karna iran ko manga kapagolowan a matotoro o ba adn a mipaar iyan a manga btad ago so kapakandato iyan sii ko Ummah Islamiyyah. Sa miakaoma oto sii ko manga pamikiran iran ago so manga katharo iran.
Sii ko pamikiran i Luis VIIII na iniwasiat iyan so kapakadaa ko kapakandato o manga ingd a Islam ago so arab oba adn a maadn on a parinta a mapiya, sa datar oto a iniwasiat iyan so kapnggalbk sa pantag sa kabinasaa ko manga atoran a kandato sii ko manga ingd a Islam sa nggolalan sa kapanndan sa tamok ago kambinasa ago so kaosara ko manga babay ka an magintas so onayan san ko pondiong iyan.
Pitharoo a mala a orientalist a zionist a si Bernard Luis ko bandingan a “So Kapagndod o Islam” sii sa osayan a piakalankap iyan ko ragon a 1976 a: “…Mataan a so kigagayib o kapagolowan a bago a mabibilangataw; so kapagolowan a so khasakodowan iyan so Islam sa nggolalan ko nganin a pphangnin o masa a kapapantagan a pd sa katao ago atoran, na so kigagayib ankai a kapagolowan na sabnar a miapatong iyan so kaokhaog o Islam ko kababaloy niyan a bagr a phanaban, na kiasaparan o kigagayib ankai a kapago-lowan so kaokhaog a Islam o ba mabaloy a makiphagagaw a piakalklk sii ko kadato sii ko doniya a Islam, ogaid na giankai a kaokhaog na khaparo a kabankiring iyan sa bagr a kandato sii sa sold a mala, amay ka mapagiasa on ankanan a soson a pd sa kapagolowan”.
So Atastanggongan o manga Dato ko nganin a kiasampayan ko btad o Ummah Islamiyyah:
Daa sankaan a so manga olowan na mala a khaawidan iran a kipantag a pd ko atastanggongan, ka so atastanggongan na sii pagilaya ko dianka o kapakakhapaar ago so kadato. Sa so manga dato na miakakhapaar siran ago miakandato siran ogaid na da siran maadn sii ko kapiya o kapipikira kiran o pagtaw, sa da siran maadn a datar o kiatharoa on o Allāh  a: Siran oto a amay ka pakandatoon siran o Allah ko lopa na pakatindgn iran so sambayang ago ibgay ra so zakat ago isogo iran so mapiya ago isapar iran so marata… (al Hajj 41).
Mataan a so phamimikiran sii ko goris a kiaokit o kiapakasilay o Ummah Islamiyyah ago so knidozo iyan phoon ko pondiong o kapakandato sa miapozang ko landng o kalobay ago so kapakadapanas, na khasabot iyan a mataan aso manga olowan o manga Muslim na khaawidan iran so mala a dosa sii ko kiapozang o Ummah sii sankai a landng a pd sa knidozo…sa pphakarayagn ankai a maana i ustad Abul Hassan an Nadwi sa pitharo iyan a: “Sabnar a miaadn so dndman o kapagolowan a Islam a sii sa tangan o manga mama a siran oto so miaadn so oman i isa kiran a mu’jizah a mala a datar o Mohammad , sii ko paratiaya ago so galbk a go so parangay, ago so sinanad ago kambilangataw, ago so kasoti o ginawa ago so kaporo o okit. Sabnar a tiowang siran o Nabi  sa samporna a katowang, na inanton iyan siran sii ko towanga o Islam sa kaanton a mapiya, na minisaog ko manga niawa iran. Opama o makanggagayan so Islam sa manosiya na di makalawan a kabaloy niyan a datar o isa kiran”.
Go sabnar a miaadn siran a manga ibarat a tarotop sii ko agama ago so doniya ago so katimoa sa dowa oto, sa miaadn siran a manga imam a ppgaimaman iran so manga barasam-bayang, ago manga pangongokom a pphasadn iran so manga karido, ago manga olowan ko sondaro a phagatorn iran so ronda, ago manga amir a gii ran thandingann so ingd ago pphakatindgn iran so manga tamana o Allāh , ago miaadn so isa kiran sii sa masa a satiman a masanggila sa dosa a barasimba ago batalo a baraprang, ago kali a pangongokom ago faqih a pphagijtihad, ago olowan a barasa, sa miaaadn so agama ago so kandato a mapapayag siran a dowa sa sakataw a taw a skaniyan so taw a pmbthowan sa “al Khalifah”.
Na da mabaloy so manga mama o kadato a manga ibarat a tarotop sii ko agama ago so parangay, ogaid na miaadn so kadaklan kiran a manga smpo o jahiliyyah, na sii ko phakatalingoma na da siran maadn a manga pipiya sa ba iran mitindg so Islam, da sii ko kadato iyan a kitab ago da pn sii ko pangitaban iyan a kathidawa, go da pn sii ko atoran iyan a bandaran, ago da pn sii ko manga ndao niyan a parangay inonta a sii sa kainotan, na miapakada o galbk o Islam so rarad iyan ago so bagr iyan sii ko manga poso o kna a manga Muslim ago miakalobay so sarig iran on.
Go sii ko lapiyat o panonothol a taw sa Aurupa na: Sabnar a mianagipoon so Islam sii ko kapkibaba ka kagiya so kamamanosiyai na mianagipoon a mizanka sii ko kabbnar o manga taw a mamamayandg ko khitindgn ko galbk o Islam.
Go kna o ba aya maana oto na ba tano phakaangiasa so manga pagtaw o Islam sii ko atastanggongan sa ba sii tano bo mbatogn ko waga o manga olowan ago so dato, ogaid na ptharoon tano a so katampar a mala a pd ko atastanggogan na phakatana kiran.
Sa so manga panonolon na pd o ipthindg iran a pd sa panagontaman a kapphanalamatan sii ko kasogo sa mapiya ago so kasapar sa marata, ogaid na so manga kasankapan o kapamakatokaw a so pphagoyagn skaniyan o manga parinta ago gii niyan nggastowan, ago so salakaw ron a pd ko manga okit a kambinasa, na khabinasa niyan sa sakotika so giitharagombalayin o manga panonolon sa saragon, sa ipphondo so manga ala a tamok sa pantag sa kapagadna ko galbk a kapphakazokhayawa ko kabaya a kabibinatangi.. sii ko masa a so manga payagan a Islam na di makapnggalbk sabap ko kalobay o bagr iyan ago so kaito o gii ron nggaston a tamok, sa aya maana oto na so parinta a so initaalok on so kaziapa ko panolon a Islam ago so kalilindinga on, na giinggalbk sa bantak iyan odi na di niyan bantak sa pantag sa kapagalangi niyan ko lalakaw o panolon a Islam.
Pitharo i Mohammad Ammarah a:
Mataan a so romasay (risalah) o Islam na di niyan dn khibgay so onga niyan a mapiya ago matoa inonta bo o ba maadn ko talikhodan iyan a atoran a tarotop a khabagr iyan so panamar iyan, ago khaadn iyan on so lalan ko hadapan iyan, ago maphakasirong iyan ko sironsironga iyan.
Go di ndait o ba phokas so manga dato ko kaawidi ko atastanggongan sa daawa sa mataan a so kabinasa na domiayamang, sa pd sa margn so kaalina sankai a btad a kamamasaan a marata, ka kagiya so tpng o Khalifah Umar Bin Abdil Aziz na tatap dn a makamomoayan a oyagoyag a phakatoro sa mabagr sii ko mataan a so dato a Muslim na amay ka bonayonn iyan so niyat iyan sii ko Allāh  sa makabagr so thkhs iyan sa lowasn iyan so manga kabaya a ginawa na mataan a khagaga niyan sa kabaya o Allāh  so kapagolowani niyan ko pagtaw niyan sa midonko iyan ko thbaan o kapakaapas.
Sabnar a miathandingan o Umar Bin Abdil Aziz so kadato ko oriyan o masa a malndo ko kapphangarasi o Banu Umayyah, na daa rowar sa manga olanolan a mabibilang na miagaga niyan a minindod iyan so manga btad sii ko darpa iyan a ontol, sa miapakatindg iyan so manga taw sii ko lalan a mathito, sa miapakamoayan iyan so kaontol ago minipanga-soy niyan so manga tamok a giasab o manga dato, sa inipaginontolan iyan so manga taw, sa miaadn so kiandato iyan a miakasoson ko lalan o kananabii ko kandato sa miakapagintaw so ummah Islamiyyah sii ko along iyan sa manga gawii a skaniyan i lbi a mapiya ago lbi a magoontong ko manga gawii o kaoyagoyag iyan.
Sa ipmbtad tano ankai a tpng a kiazinagadan ko hadapan o manga olowan o Ummah Islamiyyah ago pphakitadman tano kiran ka kalokalo na so Allāh  na tabangan iyan so Islam sa nggolalan ko manga lima iran, sa makandato so pagtaw a Islam sa misabap kiran, sa magontong siran ko ummah ago magontong so Ummah sii kiran, sa di oto margn sii ko Allāh .
So Ropaan o Kapagolowan a Matotoro:
So Ummah a magoontong na skaniyan so pagtaw a inirizkiyan o Allāh  sa manga olowan a somisiap a miamaratiaya a manga patiis, a matotoro siran sii ko batd o Kadnan iran, ago ipkhalk ira so Allāh  sii ko pagtaw iran sa di ran plalimn so manga taw, ago di ran phamabaan so manga kabnar, sa gii ran pakanggolalann so manga tamana o Allāh  (hudud Allāh ) ago thataman siran ko manga tamana o nganin a hiaram o Allāh  sii kiran, sa giithoday so isa kiran sa pantag sa kapakadaya o pagtaw niyan ago so gii niyan kaplobaa ko kasosoat o Kadnan iyan. A so mabagr on na aya malobay sa taman sa makowa niyan on so kabnar a lialim iyan, na so malobay ron na aya mabagr sa taman sa makowa niyan so kabnar iyan sa mibgay niyan on (…) sa pphayagn iyan so kapangongonotan ko Allāh  sii ko kapiya o okit a gii niyan kandatoi ko pagtaw niyan, sa phagontong misabap on so pagtaw, sa makaphangongoyagan siran langon sii sa kasasarig ago kaloag a kapphagintaw sa pkhababayaan iyan so manga taw ago pkhababayaan iran mambo, sa ipphamangni niyan siran sa mapiya na ipphamangni ran mambo.
Giankai a manga taw na siran a mapiya a manga somisiap a olowan ago siran i manga poporo sii ko Allāh  ago sii ko manga taw sa datar o kiapakarinayaga on o Nabi  sa pitharo iyan a: Aya miangatitindos ko manga dato iyo na siran so pkhababayaan iyo siran ago pkhababayaan kano iran, ago ipphamangni niyo siran sa kapakaslang na ipphamangni kano iran mambo sa kapakaslang, na aya manga rarata ko manga dato iyo na so siran oto a pkhararangitan iyo siran na pkhararangitan kano iran, ago ipphamaninta iyo siran ago gii kano iran pmorkaan, na pitharo ami a hay Rasūlullāh  baa mi siran di pthidawaan sii sankoto, na pitharo iyan a: Di, sa taman sa kipthindgn iran rkano ko sambayang.
Gowani a mathandingan o Umar Bin Abdil Aziz so kadato na pizoratan iyan so al Hassan al Basri a miasoat on so Allāh , ka an iyan on mizorat so manga ropaan o dato a maontol, na pizoratan skaniyan o al Hassan al Basri sa pitharo iyan a: Knal anka hay Amirul Mu’minin a mataan a so Allāh  na bialoy niyan so imam a maontol a ipphakathito o langowan a mabbkhog, ago bantak o langowan a mapaparampang, ago ompiya o langowan a mabibinasa, ago bagr o langowan a malobay, ago kaontol ko langowan a malalalim, ago pphakapiyaan iyan a ginawa o langowan a masosogat a margn.
So imam a maontol hay Amirul Mu’minin na datar o pphagipat a mala i gagaw ko onta niyan a mananaw ron, a pthondaan iyan ko lbi a masilm a tathaba, sa lilindingn iyan ko manga darpa a khasokaran, ago iipatn iyan ko manga binatang a phagdas, ago pziapan iyan o ba siran masogat o pan’nggaw ago so mayaw.
So Imam a maontol hay Amirul Mu’minin na datar o ama a mala i gagaw ko wata iyan, a pphanizakay sa pantag kiran ko karoni ran pn ago pphangndaon iyan siran ko kapamakala iran, a ipphanginokat iyan siran sii ko kaoyagoyag iyan, ago gii niyan siran imbts ko oriyan o kapatay niyan.
So Imam a maontol hay Amirul Mu’minin na datar o ina a malai ranon a mananaw a makapdiin ko wata iyan, a inikaogat iyan sa margn ago inikharitan iyan sa marasay, ago piagoyagoyag iyan so wata iyan ko kaito iyan, sa giithoday ko kathotoday niyan, ago romrnk ko karrnk iyan, sa pphakasoson iyan sa isa a masa a pphakakn iyan sa isa a kotika, sa masosonor ko kasosonor iyan ago makamboboko ko kapakamboboko iyan.
So Imam a maontol hay Amirul Mu’minin na datar o poso sii ko manga anggawta a phakapiya sabap ko kapipiya nyan, ago khabinasa sabap ko kabibinasa niyan.

So Imam a maontol hay Amirul Mu’minin na skaniyan so mamamayandg ko lt o Allāh  ago so manga oripn iyan, sa pphamakin’gn iyan so katharoo Allāh , ago pphakin’gn iyan kiran, ago phagilayin iyan so Allāh  ago pphakiilay niyan kiran,ago phangongonotan sii ko Allāh  ago phagolowanan iyan siran. Sa oba ka maadn hay Amirul Mu’minin ko nganin a piakimilikan rka o Allāh  a datar a oripn a siarigan skaniyan o dato iyan, ago piakisiap iyan on so tamok iyan ago so pagprn iyan, na inilang iyan so tamok ago inibowang iyan so pagprn iyan sa piakamrmrran iyan so pamiliya niyan ago inilang iyan so tamok iyan.. kanal anka hay Amirul Mu’miin a mataan a so Allāh  na initoron iyan so manga tamana iyan ka an iyan mirasng ko manga rarata ago so piamakasisingay, go mataan a so Allāh  na initoron iyan so kitas sa kaoyagoyag ko manga oripn iyan na andamanaya i khasowa amay ka bonoon siran o taw a aya kiran khowa sa kitas iran…?

Pitharoo al Mawardi a isa skaniyan ko manga ulama ko as Shafi’iyyah a: Pd ko manga sifat o manga taw a olowan so katao ago so katigr ago so katawaranga ko donya ago so kasanggila ko maga dosa ago so kalk ko marata ago so kala i knal ago so kala i siyap ko pagtaw niyan, ago so kathoday sa pantag sa kasiap o manga kamapiyaan o manga Muslim, ago so kapromasay sa pantag ko manga btad iran ago so kapamimikiran sa lalayon ago so kalidinga ko ingd iran, ago so kiporoon ko pandi iran, ago so kapakandato o parinta iran, ago so kanggalbk sa pantag sa kakayata o Islam ko papak iyan sii ko lopa sa taman sa daa maadn a morka sa mabaloy so agama a tanan dn rk o Allah.
Aamay ka kabayaan akn a kapakaropo akn sa manga ibarat a pd ko inokitan o manga khulafa ur rashidin ka an akn mibgay a dalil sii ko kaontol iran ago so kala o limo iran ago so kaggdama iran ko kala o sarig ago so atastanggongan, na mataan a so blangan na phakasimpit, ogaid na komowa ko ron sa manga iringa a maito a pd sankai a manga ibarat.
Katatan so Umar Ibn al Khattab a so miatoon so katharo iyan a: Opama o adn a onta miadadas sa kilid a lawas a ig a al Furat na ikalk akn a kiizaan on ko pamiliya o al Khattab. Go so katharo iyan a: Opama o adn a koda a bagal a minirpang sii sa lopa a Iraq na matoon akn a ginawa ko a khaizaan on o ino akn da adni sa lalan iyan.
Go katatan so Umar Bin Abdil Aziz a so somiold on so sanasanaan iyan so Mujahim na miaoma niyan skaniyan a makaaawid a pamikiran iyan ko btad o kadato, ago so kiaaawidn on a akal ko manga ppnd iyan a manga ala, na pitharo iyan on a: Datar o ba ka makamboboko hay Amirul Mu’minin?
Na simbag skaniyan o Umar a: Sii ko datarai a btad a minitana rakn na miniawid a akal akn. Mataan a da ko ummah o Mohammad sii ko sabangan o lopa ago sii ko sdpan iyan i isa bo inonta a adn a rk iyan a patoray rakn a kabnar a wajib rakn so katonaya on sii rkaniyan a da niyan rakn zoratn ago da niyan rakn panontota.
Sa somiold on so karoma niyan a Fatimah a skaniyan a Umar na pnggoraok na inizaan iyan i sabap a ipnggoraok iyan na pitharo iyan on a: Hay Fatimah mataan a sakn na minikhapaar akn so btad ankai a pagtaw na miapikir akn so manga mrmr a pkhaor, ago so pkhasakit a kadodoanan, ago so matatalandiang a kapapasangan, ago so ilo a maroropt, ago malalalim a mattgl, ago so mananangga, ago so miabiag, ago so loks a miakatoa, ago so balo a tibayo, ago so madakl i pagprn, ago so manga datar iran sii ko manga ingd ko lopa na kiatokawan akn a so Kadnan akn na izomariya niyan rakn so btad iran ko alongan a Qiyamah, na aya dn a karido akn sii kiran na so Mohammad na inikalk akn o ba daa matatap rakn a daawa, na sabap roo na miakagoraok ako.
Mataan a so Ummah Islamiyyah imanto na makapagoongaya sa manga olowan a datar anan sa btad a llkaan iran so manga rarb iran ko manga taw a somosopak kiran ko da pn so tomatabang kiran, ago phrasngn iran so salimbot sa pthoroon iran, sa gii siran mangamnggi sa pantag sa kapakaddkha o manga taw, ago so kasisiapa ko manga tamok iran ago so manga rogo iran ago so maratabat iran, sa pthotayin iran so kaoyagoyag iran langon sa sakodo ko pagtaw iran.
Go paliogat ko manga olowan o Ummah Islamiyyah a katankda iran sa da dn a kapakalidas o pagtaw ago da a kapthakna ko manga kaphagingd inonta bo o misabap ko Islam, sa paliogat a kapakaoma o manga pangitaban ago so manga atoran a phagosayin iyan oto ago ititindg iyan sa patoray a mibtad so okit o kazinanad sii ko onayan iyan. Ago mokit so manga kasankapan o kapamakatokaw ago so kapangndao sii ko antap a kaziapa on ago so kathatapa on ago so kapakalankapa on, ago ibtad so manga okit a kakhaoyagan ago so kaphagingd ago so btad sa sold ago sa liyo sii ko goliling iyan ago sii ko kasakodowi ko manga antap iyan.