التَّمكينُ للأمَّةِ الإسلاميَّةِ في ضوءِ القرآنِ الكريمِ so lalan ko kapakandato o pagtaw a islam sii ko Sindaw o Qur’an a Sasakawn Mohd as Sayed Mohd. Yusuf

Paganay ron: So az Zabur na skaniyan so kitab a initoron, na so ad Dikr na so kitab a skaniyan so onayan o kitab sii sa langit a misosorat on so lagowan a miaadn ago so nganin a khaadn.
Ika dowa: So az Zabur na skaniyan so Qur’an na so ad Dikr na skaniyan so at Tawrah na so kiaadn o az Zabur a miaaloy ko oriyan o ad Dikr sii sankanan a katharo na miaori ko atoran kna o ba sii ko masa niyan.
Ika tlo: So az Zabur na so kitab o Daud na so ad Dikr na so al Lawh al Mahfudh.
Pitharoo al Imam at Tabari ko oriyan o kiaaloya niyan ko manga tindg a pizoson a: Aya taralbi ko manga katharo sii rakn na so pitharoo Said Bin Jubayr ago so Mujahid ago so miakadatar kiran sa kpit sii sankoto a aya maana niyan, na sabnar a inisorat ami sii ko manga kitab ko oriyan o amoran o kitab a so inisoraton o Allãh  a langowan a khaadn ko da pn kaadna ko manga langit ago so lopa a mataan a so lopa na khaphangwarisan skaniyan o manga oripn akn a manga pipiya (salih).
Inaloy o al Imam ar Razi sii ko bantak ko “lopa” a tlo a manga kpit:
Paganay ron: Skaniyan so lopa o sorga sabap ko dalil a katharoo Allãh  a: … go piakiwarisan iyan rkami so lopa a pndarpa kami ko sorga sa sa dn sa kabaya ami… (az Zumar 74).
Ika dowa: Skaniyan so lopa a sosotin (giya Bayt al Maqdis).
Ika tlo: Skaniyan so lopa o doniya sabap ko dalil a katharoo Allãh  a:

                     

Inibgay a pasad o Allah ko siran oto a miamaratiaya a pd rkano ago minggalbk siran sa manga pipiya a tankd a phakasambiin iyan siran ko lopa sa datar o kiapakasambi o siran oto a miaonaan iran ago tankd a mipndato iran so agama iran a so inikasoat iyan iyan kiran… (an Nur 55).
Pitharoo al Imam at Tabari sii ko maana o “lopa” a skaniyan so lopa o manga pagtaw a kafir a kaphangwarisan skaniyan o ummah o Mohammad  sa giankanan a katharo na miakapoon ko Ibn Abbas, a miasoat so Allãh  sii rkaniyan.
Ptharoon akn a: Da a phakasapar ko katimoa sankai a manga katharo a miaona sa pakapndatoon o Allãh  so manga oripn iyan a manga salih sii ko doniya, sa khawarisan iran so lopa a pd on so lopa a sosotin ago so manga lopa o pagtaw a kafir oriyan iyan na so akhirat sa phakiwarisan iyan kiran so sorga, sa daa margn ko kapnggolalan o kalbihan o Allãh .
Sabnar a inaloy o Ibn Kathir sii ko al Bidayah wa an Nihayah a so Sa’d Bin Abi Waqqas a olowan o sondaro o Islam ko kiathidawa sa al Qadisiyyah gowani a pangosiatan iyan so manga Muslim ko da pn so kathidawa a inaloy niyan kiran so ayat a: Sabnar a inisorat ami ko Zabur (Qur’an) ko oriyan o Tawrah a so lopa na phangwarisan skaniyan o manga oripn akn a manga pipiya (salih) (al Anbiya 105).
Sii ko along ankai a ayat na pitharoo i Sayed Qutb a: (… sa masa a matimo so paratiaya o poso ago so kakasag o galbk a mapapayag ko kanggalbk sa manga pipiya sii ko ummah, na gioto i kaphangwarisi ko lopa sii ko apiya antonaa a masa a pd ko manga masa o thotol. Ogaid na sii ko masa a kapakamblag ankanan a dowa a onayan na so timbangan na khabinasa sa khigantowal, sa khaolawla a aya phakataban na so lompokan a makokowa niyan so manga okit a barandiya, ko masa a kipanalipndaan on o manga taw a ipapayag iran omanti a siran i miamaratiaya, ago si ko masa a kaawasi ko manga poso o miamaratiaya sa paratiaya a thito a so pphakasonggod ko kanggalbk sa manga pipiya, ago so katharagombalaya ko lopa ago so kitindgn ko manga patoray o kadato (khilafah) a so inisana skaniyan o Allãh  sii sankai a manosiya.
Go daa patoray ko khi manga rk ko paratiaya a rowar sa katankda iran (kamataani ran) ko mitotoro o paratiaya iran, a skaniyan so kanggalbk sa mapiya (amal salih) ago so kitindgn ko manga ppnd a patoray o kadato (khilafah) ka an kamataani so kapasadan a talad a inibgay o Allãh , sa mamondas sa nggolalan so sosonan iyan a di kharn ago di khabalambanan: Matan a so lopa na khapangwarisan skaniyan o manga oripn akn a manga pipiya i amal.
Pitharo o Shaykh Mohammad al Gazali a: Rk tano a kiizaan tano ko: Ino so kathagompiya (salah) a so pphakisabotan ankai a ayat ba skaniyan so kakhagagaa ko kazambayang, kaphowasa, ago so di kakhagagaa ko kanjihad, ago so kapagmbaali ko manga kasankapan iyan a so khaoyag so paratiaya ko atag o along iyan? Ba skaniyan so kababaya sa pangn’nkn, ago so di kakhagaaga ko kaoyaga ko manga lopa a kabibiyaan, ago so kapakandakla ko manga pamomolan a mangngtho.
“ Mataan a so Allãh  na gowani a pakitanodan iyan ko manga oripn iyan a so lopa na kaphangwarisan o manga oripn iyan a manga pipiya, na mataan a aya maana ankoto a kazisipata iran ko mapiya (salah) na lbi a maolad ago romarankom a di so manga rakaat o sambayang a pthonayin o mu’min, odi na so manga gawii a gii niyan phowasaan.
Mataan a skaniyan na katao a maolad i kawankawangan a rarankomn iyan a langowan a shayi a matatago ko khagaga o manosiya, ago kaontol oto a katatamanan so manga blangan iyan, a daa kharomasay ron a malobay, ago daa khatgl on a malalalim.. ago kapakasasarig oto a tarotop phoon ko kaor, ago so kawan, ago so manga pan’kaw o imanto ago so mapita.. go kasiapa oto ko kamamaradika o pamikiran ago so darm a phagthoon so manga kapasangan, ago pkharinayag on so manga kalakiyan, sa khadianka on so mnang a kaatawi sa khapalihara on so manga oganapa o parinta a lankap ago so mattndo on”.
Khagaga tano sabap roo a katharoa tao sa: Mataan a so galbk a mapiya na mararankom iyan a langowan a galbk a so khaadn on so niyat a linang a tolabos a pantag ko kabaya o Allãh  a di kasasaogan sa manga rarad a pd ko kadodoniyai, go daa baya on a ginawa, a mararankom iyan so katharagombalaya sankai a doniya, ago so kathagompiya o lopa, ago so kipaarn ko mbala a panga niyan.
So kapnggalbka ko manga pipiya sa makanggolalan sankai a sabot na skaniyan i khisold ko kambolongi ko manga ragawr a so gomgpha sii ko rarb ankai a kaphagingd a Islam, ago skaniyan i lalan ko lagowan a kapakaozor, ago polaos o langowan a kisalawo’ ago skaniyan bo i lalan a isaisa sa pantag ko kisampay ko kapakamarnang (kapakandato) ago so kakharbasa ko onga niyan.
Na so di kasabota ko galbk a mapiya a nggolalan sankai a maana, ago so di ron kitindgn sa phakapoon sankai a sabot, ago so di ron kasiapa o Ummah Islamiyyah ago so kaawidi niyan on sa matolangd, ago ipangoyat iyan so kanggalbk sa mapiya sa ropaan a makaphrarad, na khatatap dn ankai a ummah a mipphrgo niyan so manga ragawr o kapphango-ngonotan iyan ko parinta a jahiliyyah ko kasaromag iyan ko kaoyagan, kanditar, kapamolong, ago so giikapamimikiran.
Sa gawii a masabot o Ummah Islamiyyah so galbk a mapiya sa nggolalan ko maana niyan a thito a romarakom, ago nggalbkn iyan sa nggolalan sankai a ropaan sa kanggolalan ago kanggalbk, na khapno iyan so kawankawangan o kaoyagoyag, ago kharankom iyan so manga bagr o ummah, na skaniyan a ummah sankai a btad na miapatot a kapangwarisi niyan ko lopa, ago so kapakapndatoa on o Allãh  sa datar o kinibgan iyan on a pasad … go miaadn so talad o Kadnan akn a bnar (a khatoman dn).
Lalan a Ika Tlo
So Simba (al Ibadahالعبادة )
So simba (al Ibadah) na skaniyan i onayan a ika tlo ko manga onayan o kapakandato, gioto na ayon ko atoran iyan sii ko ayat a sasakawn a:

                                         

Inibgay a pasad o Allah ko siran oto a miamaratiaya a pd rkano ago minggalbk siran sa manga pipiya a tankd a phakasambiin iyan siran ko lopa sa datar o kiapakasambi o siran oto a miaonaan iran ago tankd a pakipndato iyan kiran so agama iran a so inikasoat iyan kiran ago tankd a zambian iyan kiran ko oriyan o kaalk iran sa kasasarig, sa pzimbaan ako iran ago di ako iran iphanakoto sa mlk bo, na sa taw a khafir ko oriyan oto na siran oto na siran so manga taw lominiyo ko agama (fasiq) (an Nur 55). Go pitharoo Allãh  a: …go miaadan a kabnar rkami so katabangi ko miamaratiaya (ar Rum 47).
So Osayan o Simba:
So simba ko maana niyan ko basa, na so kapangongonotan a rakhs o kapangalimbabaan sa bontal a kapmaslaa ko piangalimbabaanan, sa pd roo so katharo a tariqun muabbad aya maana niyan na, lalan a madaya amay ka miaadn a mapapantar sabap ko kadakl o kiadlga on, kiaokiti ron o manga palad a ski.
Sii ko maana niyan ko kitab, sa datar o kiaosaya on o Ibn Taymiyyah a inikalimo o Allãh  a skaniyan so: Ingaran a tomitimo ko langowan a shayi a khababayaan skaniyan on Allãh  ago khasoat on a pd sa manga katharo ago manga galbk a masoln ago mapayag.
So simba ko Allãh  na skaniyan so kapasadan a andang a so kinowa skaniya o Allãh  sii ko mbawataan o manosiya ago piamola niyan ko waraan iran a kamamanosiyai, pitharoo Allãh  a: Ba ko rkano da mibgay a pasad hay mbawataan o Adam a di niyo zimbaa so shaytan ka mataan a skaniyan rkano na ridoay a mapayag * sa simbaa ko niyo ka gianan so lalan a mathito (Ya Sin 60-61).
Sa giankanan a kapasadan a miaadn ko pagltan o Allãh  ago so kaadn iyan na skaniyan so iniropa o Qur’an sa bontal a pakabngang gowani a tharoon o Allãh  a: Go gowani a kowaan o Kadnan ka phoon ko mbawataan o Adam phoon ko manga bkhokong iran so manga moriataw iran (sa piakanggagayan iyan siran) sa piakazaksi iyan siran ko manga ginawa iran (na pitharo iyan kiran a:) Ba di sakn so Kadnan iyo? Na pitharo iran a: Nkaino di, a ska dn so Kadnan ami, sa pizaksian ami (sa miaolawla oto) ka oba niyo tharoa ko alongan a Qiyamah a mataan a skami makapantag san na kalilipatan ami (a di ami katawan (al A’raf 172).
So simba na skaniyan i paganay a galbk o manosiya ago onayan sii sankai a lopa, pitharoo Allãh  a: Go da ko adna so jinn ago so manosiya a rowar sa an ako iran masimba (ad Dariyat 56). Ago skaniyan i antap a so misabap on na siogo o Allãh  so manga sogo iyan ago initoron iyan so manga kitab iyan, go skaniyan i tawathawag a paganay a so miaadn a ipphananawag o oman i nabi sii ko pagtaw niyan.
Pitharoo Allãh  a: Go sabnar a somiogo kami sa oman i pagtaw sa sogo (sa pitharo iyan a) simbaa niyo so Allah ago pakawatani niyo so tagut… (an Nahl 36).
Go pitharoo Allãh  a: Sabnar a siogo ami so Nuh ko pagtaw niyan na pitharo iyan a: Hay pagtaw akn simbaa niyo so Allah… (al A’raf 59).
Go pitharo iyan a: Go sii ko Ad (na siogo ami kiran) so pagari ran a so Hud na pitharo iyan a: Hay pagtaw akn simbaa niyo so Allah… (al A’raf 65).
Go pitharo iyan a: Go sii ko Thamud (na siogo ami kiran so) pagari ran a Salih, na pitharo iyan a: Hay pagtaw akn simbaa niyo so Allah… (al A’raf 73).
Go pitharoo Allãh  a: Go sii sa madyan (na siogo ami kiran) so pagari ran a Shu’ayb na pitharo iyan a: Hay pagtaw akn simbaa niyo so Allah… (al A’raf 85).
Go sii ko Surah al Fatihah a skaniyan i miapili a pmbatiayaan sii ko oman i rakaat o sambayang a giikhasokasowin o Muslim a: Ska bo i zimbaan ami ago ska bo i phangniyan ami sa tabang (al Fatihah 5).
Sa datar anan a pphakarayag a mataan a so simba na pd ko lbi a manga ala a kamataanan ko doniya a so di phakathtito so kaoyagoyag o manosiya sii ko lopa amay ka di skaniyan kamataanan, ago di matonay sa tarotop, mlagid sii ko kaoyagoyag o pizakatawan antaa ka sii ko kaoyagoyag o sagorompong, odi na sii ko kaoyagoyag o kamamanosiyai langon, sii ko langowan o manga pankatan iyan ago so manga masa niyan.
So kaaadn o manosiya na adn a antap iyan a mattndo, a mapapayag sa galbk o taw a initindg iyan ago tionay niyan skaniyan, sa amay ka tomann iyan oto na sabnar a kiamataanan iyan so antap o kiaadn iyan, na sa taw a sankaan iyan oto na sabnar a bininasa niyan so antap o kaoyagoyag iyan, sa mimbaloy a daa galbk iyan sa miapotol so kaoyagoyag iyan a kaaawasan sa bantak, ago maada on so maana niyan a pakaasal a so ro iyan khakowa so arga iyan a paganay.. sa sabnar a romidot sa miawa ko waraan a so miniliyo niyan ko kiapakasong iyan ko kibabatog, sa sii sakniyan phaninggaposan ko kadadas a mamantk a so pkhasogat iyan a langowan a kaadn a phrdot sa phagawa ko sosonan o kaoyagoyag, a gioto i makaiikt on ago makasisiyap on a so khatankd iyan on so katatap.
Giankai a mala a galbk (wadhifah) a mattndo a so magagakot iyan so jinn ago so manosiya sa mikakampt iyan ko waraan o kaaadn (kibabatog) na skaniyan so kasimbaa ko Allãh , odi na skaniyan so kathaoripn sii ko Allãh . Sa khaadn roo a adn a tohan ago adn a oripn, Kadnan a pzimbaan, ago oripn a pzimba, sa makathito so kaoyagoyag o oripn langon sa makapagonayan sankai a sabot a miaaloy.
So Kaporo o Simba ago so Kathaoripn ko Allãh :
Pitharoo al Fakhr ar Razi a inikalimoo Allãh  a: Knal anka a mataan a so simba ago so kathaoripn sii ko Allãh  na tindg anan a lbi a maporo a mala i pankatan, sa itotoro skaniyan a manga ayat ko Qur’an:
Ayat a paganay: Pitharoo Allãh  a: Go simba anka so Kadnan ka sa taman sa maoma ka o kapatay (al Hijr 99). Sabnar a siogo o Allãh  so Mohammad  sa katatapa niyan ko simba sa taman dn ko kaomaa on o kapatay, sa aya maana oto na di dn khapakay so kabinasaa ko simba sii sa shayi a pd ko manga waqto (masa). Sa gianan na karina a mala ko kaporo o btad o simba.
Ayat a ika dowa: Pitharoo Allãh  a: Miasotisoti so piakapanglm iyan so oripn iyan sa kagagawii… (al Isra 1). Opama bo ka di so simba na thito a maporo i pankatan na di skaniyan i ropa o Allãh  sa nggolalan sankai a ropaan sii ko pithamanan a maporo a darpa ko kiami’raj o Nabi .
Ayat a ika tlo: So katharoo Allãh  a pphanotholn iyan so nabi Isa alayhi as Salam a: mataan a sakn na oripn o Allah… (Maryam 30). A gianan i paganay a katharo a miatharo iyan.
Sa miaadn so Imam Ali bin Abi Talib a miasoat so Allãh  rkaniyan a gii nyan tharoon ko gii niyan kapangangarapan ko Kadnan iyan a: Ampl rakn dn a bantogan a kabaloy akn rka a oripn, ago ampl rakn dn a pankatan a kabaloy nka rakn a Kadnan. Hay tohan ko mataan a miatoon akn ska a tohan sa datar o kiabayai ko ron, na baloy ako nka a oripn sa datar o kiabaya inka on”.

So Simba na Kabnar o Allãh  ko Manga Oripn Iyan:
Sabnar a miakaoma oto a bathk ago mapayag sii ko hadith o Nabi  a phoon ko Muad Bin jabal a: Adn a masa a somsgd ako ko Nabi ko kakhokoda ami sa himar, a daa lt akn ago so lt iyan a rowar ko kaposan o bankil, na pitharo iyan a: Hay Muad, na tig akn, a katii ako hay Rasulullah a rk ka so kapagontong, na tig iyan a: lomialakaw kami sa maito a masa, na pitharo iyan a: hay Muad, na tig akn, a katii ako hay Rasulullah a rk ka so kapagontong, oriyan iyan na lomialakaw kami sa da mathay a masa, na pitharo iyan a: hay Muad, na tig akn, a katii ako hay Rasulullah a rk ka so kapagontong, na pitharo iyan a: Ino katawan ka o antonaa i kabnar o Allãh  sii ko manga oripn iyan? Na pitharo akn a: So Allah ago so sogo iyan i lbi a matao ron. Na pitharo iyan a: Aya kabnar o Allah ko manga oripn iyan na so kasimbaa iran on ago di ran ipanakoto sakniyan sa mlk bo. Oriyan iyan na lomialakaw kami sa da mathay a masa na pitharo iyan a: Hay Muad, na tig akn, a katii ako hay Rasulullah a rk ka so kapagontong, na pitharo iyan a: Ino katawan ka o antonaa i kabnar o manga oripn sii ko Allãh  amay ka nggolawlaan iran oto? Na tig akn a: So Allãh  ago so sogo iyan i lbi ron a matao. Na pitharo iyan a: Mataan a aya kabnar o manga oripn sii ko Allãh  na so di niyan kiran kasikaa (pigayonan a pianothol o al Bukhari).
So Kathaoripn ko Allãh  sa Skaniyan bo na Pondiyong o Kamaradika o Manosiya:
Adn a phangantap a taw sa so kathaoripn ko Allãh  na kakorang ko pankatan o manosiya ago kapakasimpiti ron oto, na gianan na pangantaa di bnar, ka so kathaoripn ko Allãh  na skaniyan ko lawas iyan na pondiyong o kamamaradika o manosiya, na so pman so gii kathaoripn o manosiya ko salakaw ko Allãh  na skaniyan so kapakarondan ago so kapakadapanas.
“So mansoiya na patoray ron a kaadnan sa kathaoripn, sa odi oto maadn a sii ko Allãh  sa skaniyan bo na khaadn a sii ko salakaw ron. So kathaoripn ko salakaw ko Allãh  na phkhn iyan so kamamanosiya ko manga taw, ago so pankatan iran, ago so kamamaradika iran, ago so manga kalbihan ran, oriyan iyan na khn iyan (a kathaoripn) so manga tamok iran, ago so manga kamapiyaan iran a barandiya sii sa kaposan. Na so kathaoripn ko Allãh  sa skaniyan bo na khabokaan iyan so manga taw a manga maradika siran a khisasakawn a manga ala i pankatan a manga poporo i mnang, ago khamaradika iyan siran ko kathaoripn ko manga oripn, sa khabaloy siran a sii siran bo pthaoripn ko Allãh ” (Sayd Qutb).
“Go gianan na skaniyan so kapakamaradika o manosiya sii ko kamamataani ron a mala… go giyai na skaniyan so toroan a phoon ko Allãh  a so ipthoro iyan ko manga taw ko lopa sa nggolalan ko paratiaya a kapakaisaisaa ko Allãh  (tawhid). Go giyai na skaniyan so limo o Allãh  a so ipmbgay skaniyan o Allah sii ko manga oripn iyan. A so mamimilik o khi manga rk ko paratiaya a kapakaisaisaa ko Allãh  a ithoro iran ko kamamanosiyai, sa iphangonakona iran on sii rkaniyan sa datar kinipangonakonaan on o miangaoona kiran kagaigai, sa tiarima skaniyan o kamamanosiyai.
Sabnar a pitharoo Rib’i Bin Amir a sogo o manga sondaro o Islam sii ko Rustum a olowan o ronda o Furs a skaniyan na phagizaan iyan a: Antonaai minioma niyo sii? – manga katharo a maito a iphropa niyan so waraan ankai a paratiaya ago so waraan o kaokhaog a Islam a so miakambowat on, ago datar oto a iphropa niyan so waraan o sabot on o manga taw niyan, ago so kasasabota iran ko kamamataani ko sangan iran sankoto a galbk. Na pitharo iyan a: So Allãh  i somiogo rkami, ka an ami miliyo so taw a kiabayaan iyan phoon ko kapzimbaa ko manga oripn sa mawit ami ko kasimbaa niyan ko Allãh  sa skaniyan bo, go phoon ko kasimpit o doniya sa makasong ko blangan iyan, ago sii ko akhirat, go phoon ko kapphanalimbot o manga agama sa mawit ami ko kaontol o Islam (al Bidayah wa an Nihayah).
Sii sankai a manga katharo a maito na pphakabkn on so onayan ankai a paratiaya ago pkhapayag on so waraan o kaokhaog a Islam a so ron makapopoon, ago aya niyan pasodan. Mataa a skaniyan so kilion ko taw a kiabayaan o Allãh  ko kapzimba niyan sa manga oripn sa mawit ko kasimbaa niyan ko Allãh  a isaisa, ago so kapakandoda ko btad iran sii ko Allãh  sii ko kaoyagoyag ago sii ko kapatay, sii ko doniya ago sii ko akhirat, ago mabothong so Allãh  ko kababaloy niyan a tohan a zimbaan ago makowa niyan so manga paratobowan o katotohani sa skaniyan bo.
So khi manga rk ko paratiaya a tawhid ko masa a kambalingan iran imanto sii rkaniyan, ago sii ko masa a kiporoon iran ko pandi iyan, na khakowa iran so kaptharoa iran ko kamamanosiyai langon ko nganin a pitharoo Rib’i Bin Amir. So mansoiya – sii sankai a katampar – imanto na datar dn o miaadn ko gawii a kiatharoa o Rib’i Bin Amir ko katharo iyan.. a mataan a so kamamanosiyai na mikakagm skaniyan ko kapzimbaa ko manga oripn. Na so tawhid ko maana niyan a lankap na skaniyan so khiliyo niyan so taw a kiabayaan o Allãh  ko kapzimba sa manga oripn sa khawit ko kasimbaa niyan ko Allãh  sa skaniyan bo, Na misabap roo na phakamaradika so manosiya, ogaid na gioto dn i kinimbawataan ko manosiya sa miakamaradika.


So Sabot ko Simba sii ko Islam:
Pitharoo Imam Ibn Taymiyyah a inikalimoo Allãh  sii ko osayan ko maana o simba a skaniyan so ingaran a lomilimod ko langowan a nganin a pkhababayaan o Allãh  ago ikhasoat iyan a pd sa manga katharo ago manga galbk a masoln ago mapayag. Sa so sambayang, so zakat, so powasa, so hajj, so kabbnar i katharo, so katonaya ko sarig, so kaphiapiyai ko mbala a loks, so kapakikhoyapta o manga tonganay, so katoman sa pasad, so kasogo sa mapiya ago so kasapar sa marata, so jihad ko manga kafir ago so monafiq, so kaphiapiyai ko siringan, ago so kikapdiin ko wata a ilo, ago so manga miskin, ago so makakalang sa lalan, ago so manga oripn a manosiya ago binatang, ago so kapamangni, ago so kababayai ko Allãh  ago so sogo iyan ago so kikalkn ko Allãh , ago so kapanarig on, ago so kabonayaona ko pangni sii ko Allãh , ago so kaphantang ko manga kokoman iyan ago so kapanalamati ko manga limo iyan ago so kasoat ko gitas iyan a kokoman ago so kazalimbotawan on ago kapangangarapan ko limo iyan, ago so kikalkn ko siksa iyan… ago so manga datar oto na palaya dn pd ko simba.
Aya mataan na piakanggolalan so lapiyat a simba (ibadah) sii ko kathaoripn, sabap ko kababaloy niyan a ropaan a pd ko manga ropaan o kapangongonotan ko Allãh  sii sa btad a pd ko manga btad. Bontal a di niyan kharankom langon so itotoroo o simba ogaid na pphakaoma skaniyan a phagonot kna o ba pakaasal.
Ogaid na gowani a makalogaw so mitotoro a maana o agama, ago so mitotoro o simba sii ko manga ginawa o manga taw na mimbaloy siran a aya kapzabota iran on na so kasimbaa ko salakaw ko Allãh  a so khiliyo niyan so manosiya ko Islam sa khabaloy niyan a jahil na skaniyan bo so kibgan ko manga simba a kathaoripn ko salakaw ko Allãh , ago andai kapananggilai o manosiya sankai a ropaan na miakawatan skaniyan ko kapanakoto ago mimbaloy a Muslim. (Sayed Qutb).
“Sa gianan na antaan a pamikiran a binasa, ago kasambi oto sii ko mitototoro o lapiyat a simba (ibadah) a so khisold skaniyan o Mslim sii ko Islam, odi na khiliyo niyan on. Sa giankanan a mitotoro a maana na skaniyan so kabaloya ko Allãh  a tohan sa tarotop sii ko langowan a btad, ago so kasankaa ko kapangintohana ko salakaw ko Allãh , sii ko langowan a btad, a gioto so inaloy o Rasūlullāh  a iphagosay niyan ko katharoo Allãh  a: Kinowa iran so manga ulama kiran ago so manga barasimba kiran a manga katohanan a salakaw ko Allah… sa miaadn so Nabi  a pmbatiyaan iyan ankai a ayat ko kiapakasold o Adi Bin Hatim, na pitharo iyan a: Da iran simbaa siran, na pitharoo Nabi  a: Nkaino da, a hiaram iran sii kiran so halal, ago hialal iran kiran so haram, na inonotan iran siran, na gioto i kiasimbaa iran sii kiran.
Da ko pamikiran a Islam (tasawwur islami) i kaokhaog a manosiya a di ron pnggolalan so maana o simba odi na di ron phlobaan so kamataani sankai a ropaan. So sosonan a Islam langon na aya apta iyan a so kamataani ko maana o simba sa poonan ago sa kaposan. Na so kaokhaog o manosiya na di khabaloy a mazisipat iyan so sifat a simba, a khamataanan iyan ankai a apta – a so pthamanan o Qur’an a skaniya i apta o kaaadn o manosiya – inonta sii ko masa a matarotop ankoto a kaokhaog a makaaayon ko sosonan o Allãh , sa khatarotop misabap roo so kathankda sa so katotohani na rk o Allãh  a tolabos, sa pakanggolalann on sa ron bo so maana o kapthaoripn on, na odi gioto i btad iyan, na khaadn a kaliyo ron ko maana o simba, ka kagiya kaliyo ko maana o kathaoripn, a aya maana oto na kaliyo ko apta o kaaadn o manosiya sa datar o kiabayai ron o Allãh , sa aya onga oto na kaliyo sii ko agama o Allãh  (Sayed Qutb).
Na so kamamasaan na opama ka so kamataani ko simba na skaniyan so matag katonay sa manga galbk a tanda o agama a kasimba, na di makhipantag o sagorompong a manga rasul ago so manga galbk iran, ago di makhipantag o langowan ankai a manga panagontaman a margn a so inibgay skaniyan o manga rasul, ago di masmpang ankai a langowan a siksa ago manga sasakit a so kiarompakan skaniyan o manga pphamanolon ago so miamaratiaya ko kialagaday o manga masa.
Na aya miakhipantag ankai a arga a mala na skaniyan so kiliyon ko manosiya ko katimbl iyan phoon ko kapzimbaa iran ko manga oripn, sa mikasoy siran ko kasimbaa iran ko Allãh  sii ko langowan a btad, ago makaokit siran ko sosonan o Allãh  sii ko kaoyagoyag iran ko doniya ago sii ko akhirat sa mlagid.