الأصل المعهود: اليقين لا يزول بالشك ‘Meşhur kaide: Şek ile yakîn zâil olmaz’
Yüklə 3,3 Mb.
|
| , s. 84.
365 Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 131. 367 İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 12. 368 Alâî, el-Mecmûu’l-Müzheb, I, 255; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 22; Suyûtî, Eşbâh, s. 38. Mecelle Md. 2. 369 İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 13; Zerkeşî, el-Mensûr, III; 135; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 60; Suyûtî, Eşbâh, s. 118. Mecelle Md. 4. 370 Zerkeşî, el-Mensûr, III; 169; Alâî, el-Mecmûu’l-Müzheb, I, 343; İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 48; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 84; Mecelle Md. 17. 371 Alâî, el-Mecmûu’l-Müzheb, II, 375; İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 41; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 94; Suyûtî, Eşbâh, s. 173. Mecelle Md. 20. 372 İbn Nüceym, Eşbâh, s. 101; Suyûtî, Eşbâh, s. 182. Mecelle Md. 36. 373 İbn Nüceym, Eşbâh, s. 14. 374 Nedvî, Kavâid, s. 313; Zuhaylî, el-Kavâid, s. 31. 375 İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 94. 376 Seyyid Bey, Medhal, I, 88-90. 377 Bkz. Suyûtî, Eşbâh, s. 201-298 arası. 378 Bkz. İbn Nüceym, Eşbâh, s. 115-190 arası. 379 Suyûtî, Eşbâh, s. 201; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 115; Mecelle Md. 16. 380 Zerkeşî, el-Mensûr, I; 183; İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 171; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 150; Mecelle Md. 60. 381 İbn Nüceym, Eşbâh, s. 178; Suyûtî, Eşbâh, s. 266; Mecelle Md. 67. 382 Suyûtî, Eşbâh, s. 280; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 183; Mecelle Md. 34. 383 İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 200. 384 İbn Nüceym, Eşbâh, s. 201. 385 İbn Nüceym, Eşbâh, s. 207. 386 İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 207. 387 Hısnî, Kitâbu’l- Kavâid, (Drase Böl.), I, 30; Nedvî, Kavâid, s. 313. 388 Yaman, "Fıkıh Kâideleri", Marife, s. 67; Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 125. 389 Bkz. Seyyid Nesîb, Fıkh-ı Hanefi'nin Esâsâtı, s. 13. Zuhaylî, el-Kavâid, s. 31; Nedvî, Kavâid, s. 313. 390 Mecelle Md. 3. 391 Mecelle Md. 86. 392 İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 135; Zerkeşî, el-Mensûr, II, 167; Suyûtî, Eşbâh, s. 260. 393 Zerkeşî, el-Mensûr, I, 176; Suyûtî, Eşbâh, s. 133. 394 Hısnî, Kitâbu’l- Kavâid, (Drase Böl.), I, 31; Zuhaylî, el-Kavâid, s. 32; Nedvî, Kavâid, s. 314. 395 Zerkeşî, el-Mensûr, I; 71; Suyûtî, Eşbâh, s. 312. 396 El-Venşerîsî, Îdâhu’l-Mesâlik, s. 146. 397 Suyûtî, Eşbâh, s. 318. 398 Hamevî, Ğamzu Uyûni’l-Basâir, I, 51. 399 Zerkeşî, el-Mensûr, III; 345; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 186; Mecelle Md. 59. 400 İbn Nüceym, Eşbâh, s. 177; Suyûtî, Eşbâh, s. 265; Mecelle Md. 66. 401 Suyûtî, Eşbâh, s. 228; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 133; Mecelle Md. 47. 402 Hısnî, Kitâbu’l- Kavâid, (Drase Böl.), I, 31-32. 403 Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 127-128. 404 Suyûtî, Eşbâh, s. 122; Mecelle Md. 8. 405 Zerkeşî, el-Mensûr, I; 176; Suyûtî, Eşbâh, s. 133. 406 İbn Nüceym, Eşbâh, s. 71; Mecelle Md. 9. 407 Alâî, el-Mecmûu’l-Müzheb, I, 303; İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 13; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 60; Suyûtî, Eşbâh, s. 118. Mecelle Md. 4. 408 İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 135; Zerkeşî, el-Mensûr, II, 167; Suyûtî, Eşbâh, s. 260. 409 Alâî, el-Mecmûu’l-Müzheb, I, 343; İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 48; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 84; Suyûtî, Eşbâh, s. 160. Mecelle Md. 17. 410 Mecelle Md. 17. 411 İbn Nüceym, Eşbâh, s. 101; Suyûtî, Eşbâh, s. 182. Mecelle Md. 36. 412 İbn Nüceym, Eşbâh, s. 150; Mecelle Md. 62. 413 Zerkeşî, el-Mensûr, I; 183; İbn-i Sübkî, Eşbâh, I, 171; Suyûtî, Eşbâh, s. 245; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 150; Mecelle Md. 60. 414 Yaman, "Fıkıh Kâideleri", Marife, s. 68. 415 Es-Serhân, "el-Kavâidu’l-Fıkhiyye", Er-Risâletu’l-İslâmiyye, S.170-171, s. 153; Bûrnû, el-Vecîz, s. 100; Nedvî, Kavâid, s. 103 ve 434. 416 Zuhaylî, el-Kavâid, s. 42; Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 335. 417 Daha uzun bir liste için bkz. Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 358-370 arası. 418 Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 366-367. 419 Geniş bir liste için bkz. Baktır, Küllî Kâideler, s. 42-43; Nedvî, Kavâid, s. 434-439. 420 Geniş bir liste için bkz. Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 378-384; Baktır, Küllî Kâideler, s. 52-53. 421 Özen, "Furûk", DİA, XIII, 225. 422 İbn-i Vekîl, Eşbâh, (Drase Böl.), I, 57. 423 Mahmesânî, Felsefetu’t-Teşrî‘, s. 201. 424 Nedvî, Kavâid, s. 187; Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 334. 425 Zerkeşî, el-Mensûr, (Muhakkikin mukaddimesi) I; 46. 426 Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 356-357. 427 Makkarî, el-Kavâid (Drase Böl.), I, 128; Alâî, el-Mecmûu’l-Müzheb (Drase Böl.), I, 61. 428 Yaman, "Fıkıh Kâideleri", Marife, s. 72. 429 er-Rûkey, Kavâid u’l-Fıkh, s. 143. 430 Makkarî, el-Kavâid (Drase Böl.), I, 131;Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 341. 431 Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 371-372; Makkarî, el-Kavâid (Drase Böl.), I, 131. 432 Yaman, "Fıkıh Kâideleri", Marife, s. 72. 433 Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 326-327. 434 Koca, Selefi Söylem, s. 247. 435 Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 327; Yaman, "Fıkıh Kâideleri", Marife, s. 72. 436 Bâhuseyn, eserin aslında fıkıh konularını işlediğini fakat müellifin bazı bölümlerin başında fıkhî kâideler zikrettiğini söyler. Bkz. Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 330. 437 Bâhuseyn, el-Kavâid, s. 355-356. 438 Es-Serhân, "el-Kavâidu’l-Fıkhiyye", Er-Risâletu’l-İslâmiyye, S.170-171, s. 175. 439 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 400, II, 226, 290, 366, 423; III, 486, 616; IV, 401; V, 19, 23, 100, 473, VII, 318, 441; IX, 230; X, 270, 307. 440 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 348, 392, 414, 419, 432, 480, 488, 509, 547, 702; II, 16, 108, 109, 116, 257, 423, 461, 497, 622, 625; III, 75, 76, 84, 95, 428, 502; IV, 132, 282, 384, 486, V, 65, 99, 71, 126, 127, 242, 432, 499; VI, 336, 522; VII, 33, 120, 418, 423, 445, 452, 475; VIII, 443; IX, 145, 243, 268; X, 418, 592. 441 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 392, 414; II; 573; III, 14, 121; IV, 226; V, 23; 261,VI, 217, 571, 577, 600; VII, 83, 126 (iki defa geçiyor); VIII, 51, 313, 501; IX, 296, 517, 519; X, 39, 465 (iki defa geçiyor), 571. 442 Kâsânî, Bedâyi‘, VI, 600. 443 Kâsânî, Bedâyi‘, VIII, 51. 444 Kâsânî, Bedâyi‘, X, 29. 445 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 449; IV, 76, 102, 142; VI, 489; VII, 232, 317. 446 Kâsânî, Bedâyi‘, II, 418, III, 146, 206; V, 6; VI, 606; VIII, 502. 447 Kâsânî, Bedâyi‘, III, 373; VI, 170; VIII, 353, IX, 516. 448 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 482, 601, 617; IV, 1, 41; VI, 603; VII, 17; IX, 492; X, 193, 321, 335. 449 Dönmez, Kaynak Kavramı, s. 79. 450 Şelebî, Medhal, s. 324. 451 Kâsânî, Bedâyi‘, IX, 98. 452 Kâsânî, Bedâyi‘, VIII, 359. 453 Kâsânî, Bedâyi‘, III, 356-357. 454 Kâsânî, Bedâyi‘, II, 444, 529; IV, 129; X, 210, 574. 455 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 414/ I, 73. 456 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 263/ I, 33. Ayrıca bkz. Debûsî, Te’sîsü’n-Nazar, s. 17. 457 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 432/ I, 81. 458 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 293/ I, 41; Serahsî, Mebsût, II, 19. 459 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 325/ I, 49; İbn-i Nüceym, el-Bahru’r-Râik, I, 167. 460 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 334/ I, 53; İbn Nüceym, el-Bahru’r-Râik, I, 159. 461 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 432/ I, 81. 462 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 205/ I, 20. 463 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 233/ I, 25; Bu kâide Mecâmi’de şöyledir: (الطهارة أو النجاسة فلا يزال إلا باليقين) bkz. Hadimî, Mecâmi‘, (yzm.), vr. 36a. 464 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 420-421/ I, 76. 465 Mecelle Md. 18. 466 Bkz. Zerkeşî, el-Mensûr, I, 120-122; Suyûtî, Eşbâh, s. 172. 467 Suyûtî, Eşbâh, s. 160; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 84; Mecelle Md. 17. 468 İbn Nüceym, Eşbâh, s. 93. 469 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 431/ I, 81; İbn Nüceym, el-Bahru’r-Râik, I, 241. 470 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 328/ I, 51; Zeylaî, Tebyîn, IV, 141; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 106, 124; a.m, el-Bahru’r-Râik, III, 6; Damad, Mecmau’l-Enhur, I, 558. 471 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 328. Aynı kâide için bkz. Kâsânî, Bedâyi‘, I, 402. 472 Mecelle Md. 42; Hadimî, Mecâmi‘, (yzm.), vr. 37a. 473 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 411/ I, 72; Serahsî, Mebsût, X, 186, 197, 199. 474 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 411/ I, 72. 475 Mâide, 5/6. 476 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 103/ I, 4; Serahsî, Mebsût, II, 54; Zeylaî, Tebyîn, I, 45, 49; İbnü’l-Hümâm, Fethu’l-Kadîr, I, 472; İbn-i Nüceym, el-Bahru’r-Râik, I, 15, 171, 184; İbn Abidîn, Reddu’l-Muhtâr, II, 59. Aynı kâide için bkz. Kâsânî, Bedâyi‘, I, 145, 150 / I, 11, 13 477 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 156/ I, 14. Ayrıca bkz. I, 103/ I, 4; Serahsî, Mebsût, XVI, 100; İbn-i Nüceym, el-Bahru’r-Râik, III, 22. 478 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 156/ I, 14. Aynı kâideyi, hayızın en az miktarı ile ilgili olarak Ebu Yusuf’tan (v. 182/798) yapılan rivayeti eleştirirken zikretmektedir. Burada kâidenin mutlak olarak her zaman geçerli olmayacağını, istisnalarının bulunabileceğini ifade etmektedir. Bkz. I, 289/ I, 40. 479 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 300/ I, 43. 480 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 402/ I, 71; Damad, Mecmau’l-Enhur, I, 378 (المغلوب كالمعدوم). 481 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 97/ I, 4. İmam Şafiî (v. 204/820), eti yenmeyen hayvanın derisinin, boğazlanarak tahir olamayacağını söyler. Çünkü boğazlama, asıl olan eti helal kılmıyorsa asla tabi olan deriyi de helal kılmaz. Bkz. I, 445/ I, 86. 482 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 347/ I, 56. 483 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 344/ I, 55. 484 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 344-345/ I, 56; İbn-i Nüceym, el-Bahru’r-Râik, V, 149. 485 Mâide, 5/6. 486 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 312-313/ I, 45; Zeylaî, Tebyîn, V, 230. Aynı kâide için bkz. Kâsânî, Bedâyi‘, I, 191-192/ I, 19. 487 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 330-331/ I, 52. 488 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 331/ I, 52. 489 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 346/ I, 56; Serahsî, Mebsût, X, 81 (لا بقاء للخلف بعد وجود الأصل). 490 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 348/ I, 57. 491 Mâide, 5/6. 492 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 312/ I, 45; İbn-i Nüceym, el-Bahru’r-Râik, VIII, 316 (حكم البدل لا يخالف حكم الأصل). 493 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 291/ I, 40. 494 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 315/ I, 46; Serahsî, Mebsût, II, 156; İbn-i Nüceym, el-Bahru’r-Râik, II, 237 Bu iki kaynakta (إن المصير إلى البدل لا يجوز إلا عند عدم الأصل) şeklinde zikredilmektedir; Damad, Mecmau’l-Enhur, I, 203 (المصير إلى البدل إنما يجوز عند عدم الأصل). 495 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 360/ I, 60; Damad, Mecmau’l-Enhur, II, 254 (إذا قدر على الأصل بطل حكم الحلف). 496 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 360/ I, 60; bkz. Debûsî, Te’sîsü’n-Nazar, s. 111. 497 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 360-361/ I, 60. Bu kâide diğer kaynaklarda bedelden önce aslı yapabilme imkânı ile ilgili geçmektedir. Serahsî, Mebsût, XIII, 148 (القدرة على الأصل قبل حصول المقصود بالبدل يسقط اعتبار البدل); Zeylaî, Tebyîn, II, 267; İbn-i Nüceym, el-Bahru’r-Râik, IV, 73; Damad, Mecmau’l-Enhur, I, 445 (إذا قدر على الأصل قبل حصول المقصود بالبدل بطل). 498 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 148/ I, 12; Bu kâide ile ilgili başka bir örnek için bkz. I, 344. 499 Nisa, 4/43. 500 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 315/ I, 46. Aynı kâideyi Ebu Seleme b. Abdirrahman'ın (v. 94/713), teyemmümün suyun bulunması ile bozulmayacağına dair görüşünü eleştirirken zikretmiştir. Bkz. Kâsânî, Bedâyi‘, I, 348. 501 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 236/ I, 27. 502 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 430/ I, 80; Zeylaî, Tebyîn, I, 73, 98; İbn Nüceym, Eşbâh, s. 98; a.m, el-Bahru’r-Râik, I, 289; Damad, Mecmau’l-Enhur, I, 81, 292 (للربع حكم الكل). 503 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 430/ I, 80. Bu kâideye başka yerlerde de atıfta bulunmaktadır. bkz. a.g.e, I, 107, 544. 504 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 277/ I, 37. 505 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 244/ I, 30. 506 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 243/ I, 29. Aynı kâide için bkz. Kâsânî, Bedâyi‘, I, 243-244, 250, 276-277/ I, 29-30, 36-37. 507 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 418-419/ I, 75; İbn-i Nüceym, el-Bahru’r-Râik, I, 117. 508 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 317/ I, 47. 509 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 317/ I, 47. 510 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 318/ I, 47. 511 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 322-323/ I, 48. 512 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 358-359/ I, 59; İbn-i Nüceym, el-Bahru’r-Râik, II, 132; Damad, Mecmau’l-Enhur, I, 158. 513 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 389/ I, 66-67. 514 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 392/ I, 67. 515 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 430-431/ I, 81; Serahsî, Mebsût, XXVI, 83 (الرأي لا يعارض النص). 516 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 446/ I, 86. 517 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 188/ I, 19. 518 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 208/ I, 21. 519 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 476/ I, 94; Serahsî, Mebsût, XXX, 143. Aynı kâide için bkz. Kâsânî, Bedâyi‘, I, 629/ I, 146. 520 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 492/ I, 101. 521 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 506-507/ I, 107. 522 Mecelle Md. 51. 523 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 589/ I, 128. 524 Kâsânî, Bedâyi‘, II, 290/ I, 295. 525 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 719/ I, 175. 526 Kâsânî, Bedâyi‘, II, 32/ I, 202; Serahsî, Mebsût, XII, 158, XVIII, 144; Zeylaî, Tebyîn, IV, 123. 527 Kâsânî, Bedâyi‘, II, 32/ I, 202. 528 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 627/ I, 144. 529 Kâsânî, Bedâyi‘, II, 245/ I, 278. 530 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 651/ I, 152. 531 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 684/ I, 161. 532 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 738/ I, 184. 533 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 503/ I, 105. 534 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 503/ I, 105. Aynı kâide için bkz. Kâsânî, Bedâyi‘, I, 517, 592, 686, II, 268-271, 313, 326/ I, 110, 130, 286, 302, 307. 535 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 606/ I, 135. 536 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 608/ I, 136. 537 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 495/ I, 102; Serahsî, Mebsût, II, 195. Mebsût’ta bu kâide birkaç yerde geçmekte olup (عند عدم الأصل) şeklinde kayıtlanmıştır. bkz. Serahsî, Mebsût, XII, 62, XXVI, 134, XVIII, 23. 538 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 614-615/ I, 139. 539 Kâsânî, Bedâyi‘, II, 236-237/ I, 275. 540 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 622/ I, 142. 541 Kâsânî, Bedâyi‘, II, 184/ I, 257. 542 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 620/ I, 142. 543 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 623/ I, 143. 544 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 515/ I, 110. Ayrıca bkz. Debûsî, Te’sîsü’n-Nazar, s. 15. 545 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 531/ I, 113. 546 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 550/ I, 119. 547 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 551/ I, 119. 548 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 567/ I, 123. 549 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 604/ I, 134. 550 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 613/ I, 138. 551 Kâsânî, Bedâyi‘, II, 254/ I, 281. 552 Kâsânî, Bedâyi‘, II, 254-255/ I, 281. 553 Kâsânî, Bedâyi‘, I, 600/ I, 132-133. |