Phanalamatan ami so manga pagariya ko agama a miakaogop sankai a panagontaman sa kiasamporna iyan, sa miakalankap ko kadaklan ko manga masjid sa Metro Manila ago sii ko manga pd a darpa sa Pilimpinas, so manga pagari ami a inampda ko al Insan Islamic Assembly ko manga gintasan iyan (chapter) sii ko manga ingd sa Saudi Arabia, na siran i mala a pasbal ago mianagontaman ko kianggastowi sankai a romasay ko agama sa taman sa miasamporna, sa so sangat a panalamat ago slasla na sii kiran langon.
Go pd a phanalamatan ami so lagowan a manga Imam ko manga masjid sa Metro Manila a inidawag iran so mala a panamar sa kapmbatiayaa iran sankai a manga khutbah ko oman alongan a Jumuah ko tnday o miakasaragon ipoon ko July 2007 na mianinggaposan ko July 2008. So panagontaman iran na di pagilagn o Allāh , sa khaoma iran so balas iyan sa alongan a khandodan.
Kadnan ami pariala anka so manga galbk ami sa soasoat rka, sa tatapa kami nka ko agama nka sa taman sa matmo ami ska a masosoat ka rkami. Amin.
ijk
Pamkasan
So Tarotop a Bantog ago Podipodi na sii ko Kadnan tano a Rabbul Alamin, a inipangalimo iyan so manosiya ago piangndao niyan ago tioro iyan ko lalan iyan a mathito. So kapakaslang ago so kapakadaya na sii ko olowan tano a miatindos a Nabi a olowan o manga baraprang ago Imam o miamaratiaya a so Mohammad ago sii ko manga tonganay niyan ago so manga bolayoka iyan, na lomankap ko kadandan o manga Muslim so oyagoyag kiran ago so miangawawafat kiran. Aya oriyan na:
Giai so kiatimoan ko manga Khutbah a pmbatiyaan o manga Imam sii ko manga masjid oman alongan a Jumuah, sii ko langowan a masjid a pphangosiyatan sa basa Mranaw sii sa Metro Manila, ago so sabaad a manga Masjid sa Bulacan, ago sii sa Luzon.
Giankaya a manga Khutbah na lomiagaday sa miakasaragon a kiapagiyasaa on sa pphakalankapn ko manga Masjid oman pito gawii, sa panagontaman o pangadapan a al Maktab al Islami, a pagoolowanan o isa a pagari tano ko Islam a si, alim Hassanor Bin Maka Alapa, a sosomangn a panagontaman ago ogop a matolangd o manga inampda iyan ko ompongan a Rabitah al Insan al Islamiyyah (al Insan Islamic Assembly) sa Pilimpinas, a skaniyan i mababaloy a Murshid Am iyan, a giindiator ko manga galbk iyan ago so manga romasay niyan a kaiislami.
Pdai ko romasay ankanan a Ompongan ko kapakasapari niyan ko kapphakalankapa ko Da’wah Islamiyyah, ko manga Muslim sa Pilimpinas, na lalan bo na so bangnsa Mranaw, a isa ini a bangnsa a makikilala ko kala o sambatan iyan ago so rantapan iyan ko kapphakabagr o Islam sankai a manga polo sa Pilimpinas, aya dn a mala on a karina ago saksi, na so kiabmbar o pinggatos a manga masjid sankai a manga polo sa Visayas ago Luzon, a langowan a kadarpaan on o manga Mranaw na pkhatindgan a masjid a ipphananawag on so Allāhu Akbar.
Giankai a kitab na inidawag a sanang a maliwanag a pammgayan o mizorat sankaya a bangnsa niyan a Mranaw, a ipphagandisan iyan a kababaloy niyan a pd sankai a bangnsa a mala i panagontaman ko agama, sa gioto mambo i sabap a inosar iyan so kalaan ko manga masa niyan ago so galbk iyan antaa ka romasay niyan ko gii niyan kakhotai a katao sankaya a bangsna a Mranaw, sa tarima ago saksi ko panagontaman iyan ko kaphagawidi sankai a agama Islam sankaya a manga polo sa sindadan a sbangan o doniya.
Giankai a manga bandingan a pizabanding aknai a manga Khutbah ko kiazosonan iyan na aatorn a pakaaayonn ko sosonan (manhaj) o Islam ko kaphagosaya on, sa mianagipoon ko kiaosaya niyan ko nm rokon o paratiaya ago so lima Rokon o Islam, na piakalagaday niyan ko manga bandingan o agama a makathotompotompok, a andai kaposa on o pmbatiya na adn a khakowa niyan on a gonanao ago antap a skaniyan so giikapanagontaman sa kasaboti phorong ko manga ndao o Islam a romarankom, ka an mabaloy a okit ko kagaan a kisampay ko simalaw a skaniyan so kapakamoayan o kaphagingd a Islam sankai a manga ingd a Muslim sa sbangan a alongan sa makatindg so Parinta Islamiyyah ko ingd o manga Muslim, sa makandod kiran so andisan iran a bagr a so miathay dn a kiadadas iyan ko kiapakaoma o manalaingd a manga Ispaniol sankai a manga polo sa Pilimpinas.
Giankai a panagontaman a maito a pinggalbk ankaya a manga pagari tano ko agama, na matagai sagpik ko giikatharagomabalaya ko pagator o kota o Islam sankai a manga ingd sa Sbangan.
Sa pangindaw ami a mabidang so panamar ago so panagontaman o manga pagari ami a manga Ulama a khipananagontaman sa giikapakambalabala o manga panizakay sa kagaan a kisampay ko simalaw, sa makazosomanga so manga pamikiran ago so manga galbk sa kagaan a kapkhigakat o manga roaroan ago so manga antap a kaiislami, sii sankai a manga ingd tano.
So kapakazisinabota ago so kaisaisa o panagontaman, na pd anan sa pangni ankai a masa a somasagad sa kapakaadn sa bagr o manga Muslim a pphagingd sankai a manga Iqlim sa sbangan a alongan.
Pphagarapn ami ko Allāh , a mabaloy ankai a maito a panagontaman a pamokaw ago pannkat ko panamar o nggagaisa a adn a pikir iyan sa kasamporna o panagontaman o manga Muslim sankai a manga ingd sa Pilimpinas na lalan bo a giya Mindanao.
Wal Hamdulillahi Rbbil Alamin,,,
Hassanor bin Maka Alapa Payatas, Quezon City, Philippines
25 June 2008
S
4 5 7
11
20
31
40
48
57
65 73 81
90 98
105 112 o Manga Bandingan Panalamat ago Slasla ………………………………………….….… Pamkasan ……………………………………..………………......…. So Manga Bandingan ………………………………………..……… Al Khutbah 1 - So Bandingan ko Islam ago
So Paratiaya ko Allāh …………..…………....….. Al Khutbah 2 - So Bandingan ko Kaparatiayaa
ko al Malāikah ……………..………………….…. Al Khutbah 3 - So Bandingan ko Kaparatiayaa
ko Manga Kitab o Allāh …………………………. Al Khutbah 4 - So Bandingan ko Kaparatiayaa
ko Manga Sogo’ o Allāh………………..….….…. Al Khutbah 5 - So Bandingan ko
Kaparatiayaa ko Alongan a Maori …….….….… Al Khutbah 6 - So Bandingan ko Kaparatiayaa
ko Okoran o Allāh Al Qadhā’ wal Qadar ….…. Al Khutbah 7 - So Bandingan ko Kalimah
As Shahādah ..................................................... Al Khutbah 8 - So Bandingan ko Sambayang ............................. Al Khutbah 9 - So Bandingan ko Zakah …………………..….….. Al Khutbah 10 - So Bandingan ko Powasa
ko Ramadhān ……………………………….……. Al Khutbah 11 - So Bandingan ko Hajj …………………….....…… Al Khutbah 12 - So Bandingan ko
Tawhid ago so Kapanakoto ………………..…… Al Khutbah 13 - So Bandingan ko Kakhafir
ago so Kapmonafiq …………………………..….. Al Khutbah 14 - So Bandingan ko Kapapatay
120
129
135
141 147 155
162
169 179 186
193
200 209
217
225
232 238
245
ago so Kazadka …………………….…….......…… Al Khutbah 15 - So Bandingan ko Kapatay
ago so Qobur ……………………………….…….. Al Khutbah 16 - So Bandingan ko
Sorga ago so Manga Balas on o Allāh …..…..….. Al Khutbah 17 - So Bandingan ko Naraka
ago so Manga Sikasa on o Allāh ………………… Al Khutbah 18 - So Bandingan ko Ptharoon a Dosa ……………… Al Khutbah 19 - So Bandingan ko At Tawbah ………………....…. Al Khutbah 20 - So Bandingan ko Maana
o Simba sii ko Islam ……………………………… Al Khutbah 21 - So Bandingan ko Kaphiapiyai
ko Mbalaa Loks ……………………..…………… Al Khutbah 22 - So Bandingan ko Kabnar
o Manga Wata sii ko Islam ………………..…..… Al Khutbah 23 - So Bandingan ko Parangay a Islam …………….. Al Khutbah 24 - So Kasiig ago so Rarad
Iyan a Marata …………………………..……..….. Al Khutbah 25 - So Bandingan ko
Kaphagingd a Islam ………………………….…… Al Khutbah 26 - So Bandingan ko
Kaphamiliya sii ko Islam ………………………… Al Khutbah 27 – So Bandingan ko Parinta Islamiyyah ………...… Al Khutbah 28 - So Bandingan ko Kapagisaisa
ago Kathatabanga …………………………….….. Al Khutbah 29 - So Bandingan ko Kaphapagariya
sii ko Islam …………………………………….….. Al Khutbah 30 - So Bandingan ko Islam
ago so Kanggalbk …………………………..…….. Al Khutbah 31 - So Bandingan ko Kazabar
ago so Kapromasay ……………………………....
A
251
259 268
277
285 293
301
308
316
323
330
338
346
352
359
368 l Khutbah 32 - So Bandingan ko
Kapagimam sii ko Islam …………………..…….. Al Khutbah 33 - So Bandingan ko Kamrmr
ago so Bolong on o Islam ………………………… Al Khutbah 34 - So Bandingan ko Manga
Kasalaan a Hudud sii ko Islam …………………… Al Khutbah 35 - So Bandingan ko
Kakhaoyagan sii ko Islam ………………………… Al Khutbah 36 - So Bandingan ko
Kitas (Qisas) sii ko Islam ……….……………..….. Al Khutbah 37 - So Bandingan ko Jihad sii ko Islam ….…………... Al Khutbah 38 - So Bandingan ko Kabnar
o Allāh ago so Kabnar o Manosiya ………….…… Al Khutbah 39 - So Bandingan ko Kipantag
o Manga Polaos o Islam ko Kapakatindg
o Tarotop a Okitokit o Islam …………………….. Al Khutbah 40 - So Bandingan ko Kabnar
ago Atastanggongan o Ama sii ko Pamiliya …..… Al Khutbah 41 - So Bandingan ko Ndayagaan
o Kaphamiliya a Islam ago so Kapapantagan
a Okit o Manga Muslim …………………..…….… Al Khutbah 42 - So Bandingan ko Manga
" إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللهِ الإِسْلاَمُ (آل عمران 19) Al hamdulillāhi rabbil ālamīn al ladī allama bilqalami allamal insāna mā lam ya’lam, was salātu was salāmo alā Nabīnā Mohammadin sallallāhu alayhi wa sallama wa alā ālihi wa sahbihi wa jamīil muslimīna wa ba’du:
Fayā Ibādallāhi yaqūlul haqqu sub’hānahu wa taālā fī muhkami kitābihi:
Innad dīna indallāhil Islām (Ali Imran 19).
So langowan o podopoi ago so bantog na tanan dn rk o Allāh, a Mahasuti a Maporo, a Kadnan o maga kaadn, a so inipangndao niyan so kazorat, a inipangdao nyan ko mansoiya so nganin a di nyan katawan.
So kalilintad ago so kapakaslang sa maliwanag na si ko pangolo tano a Muhammad ago sii ko manga pamilya niyan ago so maga bolayoka iyan na langkap ko lagowan a muslim… Aya oriyan oto, na pitharoo Allāh ko Qur’an a:
إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللهِ الإِسْلاَمُ (آل عمران 19)
Aya agama (a tatarimaan) sii o Allāh na so Islam. Manga Oripn o Allāh, sabap sa ngkanan a katharoo Allāh a aya bo a agama okitokit ko kibabatog ko doniya a tharimaan o Allāh na so Islam, na gianan imbalowin tano a onaan o manga bandingan sankai a Khutbah tano imanto a khabaloy a pasodan o manga osayan tano, sa omiog so Allāh, na makapthondotondog dn so manga osayan o Islam, ko pphamakasalono a manga Jumuah sa pzakntaln tano so manga onayan iyan a bandingan sa okit a maaator ago matatalasay ka an tano ron makakowa sa mapiya a sabot a mabaloy a palitaan tano ko giitano kapagintaw ago mabaloy a gonsi a khilka tano ko limo o Allāh a misabap on na phakasoldn tano niyan ko sorga yan ko oriyan o kapatay.
Manga oripn o Allāh, antonaa so ISLAM a pitharoo Allāh a aya niyan bo tharimaan a okitokit o manosiya ko kibabatog iyan? So katharo a ISLAM, na makatototoro sa maana a kambayorantang ago kambonayon ago kathayakop ago kambalantan ago kapagongonotan a tarotop ko kabaya o Allāh, a skaniyan a Islam na sipik ko basa a rab a SALAMA odi na SILM a makanggogonanao sa tarotop a kalilintad o pamikiran ago so darm ago so mokarna ago so goagoay a koat o manosiya ko kababaloy nyan a manosiya a magaagama sa Islam, sabap roo na so MUSLIM na skaniyan so taw a magaagama sankoto a Islam a maggdam iyan so maana o agama niyan a kalilintad a tarotop ago kapipiya ginawa, na aya pn a smang iyan, pammgayan iyan ko kimbaratmowaan iyan ko pagari niyan a Muslim na skaniyan so SALAM, a makanggogonanao sa maana a kalilintad,
Sabap san na so katharo a ISLAM, MUSLIM, SALAM, na isaisa i pakapoon ago isaisa i antap ago isaisa i okit sii sankai a doniya ago sii ko alongan a Maori.
Manga oripn o Allāh, imanto a kiatokawan tano a gianan i btad o Agama tano a Islam, ino mangaday maggdam tano sa ginawa tano a mataan a so maana ankai a gama a kalilintad ago tarotop a kambayorantang ko sogoan o Allāh, na maggdam tano ago makokowa tano? Antaa ka ba so sopaka iyan na aya tano makhikipnatag sa masa ini? Sakano dn i smbag sa ginawa niyo.
So kababaloy nka a Muslim na patoray a magdam ka ankanan a maana o agama nka a Islam, sa sii nka nggdama sa ginawa nka, ago patoray a magdam ka sii ko gii nka khisolbiyaan ko manga taw a salakaw a makalilibt rka, ago patoray a magdam ka so maana niyan ko kiphapantagn ka ko salakaw a manga kaadn, na aya samporna iyan na magdam ka so thito a maana nyan ko kiphapantagn ka sankai a kaoyagoyag a lankap a so dn so doniya a katatagoan rka, aya maana nan na mababaloy ka dn a Muslim, sii ko apiya atonaa a btad i katatagoan rka, sa o di nka nan magdam na karina sa korang so rarad o agama Islam a ipamamankolong ka so pandi iyan ago totontotn ka a pd ka ko pagtaw niyan, sa di nka kalilipati o ba rka mambasa so: Ba dn taw ko padian na di pd ko pasa iyan. Giankai a masa imanto na isa a kasasabapan ko kalobay o Muslim, na kagiya so kapagiislam iyan na miakowa niyan sa rarad o kiapangwarisi niyan on ko mbala a loks iyan sa da okit sa ba niyan piaganad sa matolangd so manga ndao niyan, sabap roo na malobay so rarad iyan ko darm o pizakatawan, ka kagiya korang so sabot iyan on ago da niyan pangdga so manga ndao niyan sa okit a kapaganad a matolangd. Gianan i sabap a adn a pkhatoon rki tano a iphagiza iyan ko manga salakaw ron o anda sabap i so manga pagari tano a gopn miamagislam (balik Islam) na matolangd so galbk iran ago so panamar iran ago so pangnal iran ko Islam a di ski tano a andang dn sa mona a kaiislam iyan, na gianan i pd sa smbag sabap sa so manga taw a gopn miangnsa ko Islam, na aya kiabangnsa iran ko Islam na rarad ago onga o manga pangamad iran a matolangd ago so sima iran a sangat ago balantan, na so kiasabota iran ko Agama na kabaya iran a makamoayan sa tarotop sii ko ginawa iran ago sii ko makaliliyot kiran.
Skitano pman a andang dn a Muslim na ipmamaratabat tano a kababaloy tano a pakaasal a Muslim, ogaid na sii bo sa ingaran, na da on so kanggolalan, opama o izaan rka o andai masa a kiamuslim ka? Na aya izmbag ka na Muslim ako dn ko da rakn pn kimbawataan o ina akn, aya oto a sabap na kagiya Muslim so Ina ago so Ama, sabap san na bialoy tano so kaiislami rki tano a Islam a kiapangwarisan, sa giaya mambo i bontal iyan a mimbaloy so Muslim a koyapr o bagiyaw a daa a bagr iyan ago daa a arga iyan ko doniya imanto a kapapatagan.
Oway dn ka so kamumuslim o mbla a loks odi na so ama na pkhasabapan ko kakhamuslim o wata odi na kagiya so ISLAM na aya tin’dg iyan na langowan a inimbawata na sii inimbawata ko Fitrah waraan a kamumuslimi, na paliyogat a kasabotan tano ago maknal tano a so kakhabaloy o taw a Muslim a mabagr ago tomankd na onga oto o knal a sabot a mabagr o taw a khisabap on na phakaparatiaya skaniyan sa tolabos sii ko Islam, di khaadn so paratiaya a thito sii ko Allāh odi mabaloy a rarad o knal, katao, sabot, ago pangamad o manosiya ko kiaplobaa niyan ko Islam.
Manga Oripn o Allāh, sabap san na so agama tano a agama Islam, na adn a manga onayan iyan (rokon iyan) a di dn phakatindg odi ron makambkn, sa giankai a manga onayan a manga rokon na skaniyan i onayan o manga bandingan o manga khutbah tano sankai a langown a Masjid sa Metro Manila oman alogan a Jumuah, ka kagiya phanagontaman so manga ulama iyo sa kaankosi ko kipzoratn iran sankai a manga bandingan sa pkhabatiya ko langowan a Masjid a giizambayangn sa Jumuah sa Metro Manila, a mararani manga magatos a Masjid a kadakl iyan.
So ISLAM na di phakatindg sa tarotop odi makamoayan so nm a manga rokon o paratiaya niyan ago so lima rokon o manga galbk iyan, sabap san na madodowa soko so Islam ko kababaloy niyan a agama a tarotop, sasoko ron so katampar a rahasiyan a kaniniawai a gioto so paratiaya a patot a makathampat ko rarb a skaniya so poso a gioto so bithowan sa Aqidah (paratiaya a mapapalot ko poso sa di ron khablag) a siran so: (1) Kaparatiayaa ko Allāh, (2) So kaparatiayaa ko manga malaikat o Allāh, (3) So kaparatiayaa ko manga Kitab o Allāh, (4) So kaparatiayaa ko manga Sogo o Allāh, (5) So kaparatiayaa ko alongan a Maori, (6) So kaparatiayaa ko okoran a mapiya ago marata a palaya dn phoon ko Allāh.
Ika dowa soko ko Islam na so katampar a barandiya a skaniyan so kanggalbka ko Islam sa tarotop a mipkhoat o anggawta o manosiya a bithowan sa galbk a mapiya (amal sālih) a aya manga rokon iyan na lima a siran so: (1) Kazksii sa da dn a Tuhan a phamarinta a zogo ago zapar a rowar ko Allāh ago so kazaksii sa mataan a so Muhammad na Sogo o Allāh, (2) So kitindgn ko sambayang, (3) So kibgan ko Zakah, (4) So kaphowasai ko Ramadhan, (5) So kanayk sa Baytullahir Haram.
Gianan i dowa soko a manga onayan o Islam a rahasiyan ago barandiya aaya kaphagosaya on o manga ulama na so ISLAM na paratiaya ago galbk (Imān wa Amal), pamikiran ago kanggolalan, sa pkhailay tano a so Allāh na oman iyan tawagn so miamaratiaya na aya gii niyan tharoon na: Hay so miamaratiaya ago mingagalbk sa manga pipiya, anda dn i kaaloya san o Allāh na dowa a khabals iyan, paganay ron na sogoan, na ika dowa na lalangan, a gioto so rinayagan o halal ago so haram, ago gioto so kasogo ago kasapar a gianan so manhaj (sosonan) a lalan a pagokitan o manosiya a skaniyan dn so ISLAM ko katimbl iyan. Sa aya maana o miaratiaya ko tawathawag o Allāh ko Qur’an na so taw a piaratiaya niyan so nm rokon o Imān, na aya minggalbk sa mapiya na so taw a pinggalbk iyan so lima rokon o Islām a so miaaloy tano sa onaan. Aya maana nan na di makapmblag so Imān (paratiaya) ago so Islām (a galbk) sa so galbk a daa paratiaya on na daa bali nyan, na so paratiaya a daa a galbk on na daa gona nyan, sa aya bo a kakhatarotop o Islam, na makazolbiya so paratiayaa ago so galbk. Giankoto a dowa soko a Imān ago Islām, na aya tampata o Imān na so poso a matatago ko rarb, na aya darpa o Islām na so manga anggawta sa ipkhoat iran sa mapayag, gioto i kiatharoa on sa so kaparatiaya na na skaniyan so kapangimbnar o poso ago so kapagikral o dila (katharo) ago so kanggalbka on o manga anggawta. a gioto i kakhabaloy o taw a Mu’min ago Muslim, a pthawagn o Allāh ko Qur’an iyan a pnggolalan ko sogoan iyan ago thaplk ko manga lalangan iyan.
Kna o ba aya kanggalbk sa manga pipiya a so inaloy Qur’an na so kanggalbk sa manga pd a galbk a adn a gona niyan a mapiya a ibabagak o taw so kanggalbka niyan ko lima rokon a agama Islam, ka o gianan i sabot on na dadag so sabot iyan ko Islam.