Manga Oripn o Allāh, sii sankai a ongangn o Allāh , a bialoy niyan so doniya a langowan taman a matatago on na giinggolalan sa sabap, na patoray ko manosiya a masabot iyan ankanan a ongangn o Miangadn, ka sa dn sa kala a kasasabota nka san na gioto i kaito o karomasayan ka, na sa dn sa di nka on katawi na gioto dn i kala o karomasayan ko kibabatog.
Ika dowa a zabotn a ongangn ko kaoyagoyag na so manosiya na makaphromasay sa makapnggalbk, ka so kakowaa ko sabap na khaosaran sa mala a galbk a thogaan a ating ago rogo, na sabap san na inipannkat o agama tano a Islam a kabaloy o Muslim a barasabar maana a mapantang ago matigr ko gii niyan kanggalbka ko manga rrgn a galbk. Sii sankanan na tokawn tano so ptharoon a kazabar ka an tano kalikasawi sa makarayag rki tano. So kazabar na skaniyan so kagnggna ko ginawa ago so katgla on ko kaprsa niyan ko margn ago so mapiya a khisogat on mlagid o margn a maggdam antaa ka ba margn a sii thatampat ko poso a datar o rata a ginawa antaa ka kamboko, sa datar oto mambo so mapiya a maggdam a zabarn a adn a barandiya on na adn a rahasiyan on a datar o kapipiya ginawa antaa ka kasosonor.
Manga Oripn o Allāh, so kazabar odi na kaphantang na kna o ba sii bo ko goliling o kasasagad sa margn na ba ron ka bo pzabar, ka lawan pn so kaphanginsabar sii ko kasasagad o kapipiya ginawa ago so kasosonor o manosiya. Aya maana niyan na phanginsabar so kasasakitan sa thigrn iyan so maggdam iyan a masakit sa onot ko Allāh , na sakamaoto a so mapipiya ginawa niyan a masosonor na phanginsabar ko Allāh sa mabaloy niyan ankoto a kapipiya ginawa niyan ago so kasosonor iyan a misoat iyan ko kabaya o Allāh , ka amay ka di niyan misoat ko kabaya o Allāh , na mbarasan na khabankiring so kasosonor sa kamboko ago kazndit, maggdam tano anan ago pkhasima tano a so maroni a wata na igira mizagola sa minitaralo na pzaparan o loks iyan ka mbarasan kon, na opama ka pmbarasi so wata a maito a da a dosa niyan, na aya pn di barasan so mala a taw a mikakagm ko dosa. Kowaan tano anan a thoma sa itaks tano ron a ginawa tano di sii tano bo giipakanggolalana ko maroni a wata na kalilipatan tano a ginawa tano.
Samanan manga oripn o Allāh na makapzabar so miskin ko kasasagad iyan ko tioba a kamimiskini, sa datar oto a makapzabar so kawasa, ko kakhakawasa niyan, sa katgla niyan ko ginawa niyan sa karantasa niyan ko patong o kaligt ko ginawa niyan, na makapammgay ko tamok iyan sa soasoat iyan ko kabaya o Allāh , sa aya minos a panalamat iyan ko tamok iyan na tonayin iyan so zakat iyan sa ibgay niyan ko manga taw a khi manga rk on, na mataan a gianan na margn a zabarn a di so kasasagad o margn sii ko miskin, sabap sa waraan o manosiya a igira karrgnan sa gigimpisn o kamotowan na lalayon iyan pkhatadman so Kadnan iyan, Ogaid na so manosiya a kallkaan on so doniya sa madadakp iyan ko mbala a panga niyan na margn a tanto a kapkhatadmi niyan ko sogoan o Allāh . Pitharoo Allāh a:
كَلاَّ إِنَّ الإِنْسَانَ لَيَطْغَى أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَى (العلق 6)
Di, ka mataan a so manosiya na disomala a mangakoala (mangalandada) amay ka mailay niyan a ginawa niyan a mikhawasa (sa di niyan pangindaw so salakaw ron ka miaasa iyan so kakawasaan iyan (al Alaq 6).
Manga Oripn o Allāh, aya sabap a kiaadn o kazabar opama o zabota tano na kagiya khaadn so margn a pzabarn, ino miaadn so kathigr kaphantang ka kagiya adn a pthigran ago adn a pphantangan a giankai a manga shayi na dowa a bontal iyan, a skaniyan so marata ago so mapiya, sa so tioba a marata na pzabarn sa datar oto mambo so tioba a mapiya a pphantangan sa misonkad ko kabaya o Allāh .
Manga Oripn o Allāh, sii ko kiatankd iyan a makapzabar tano, makapthigr pphantang tano, na andai masa a kapzabar tano? Aya smbag san na so dn so katharoo Rasūlullāh a miakaisa a alongan a phlalakaw ko lopa na siagadan iyan a babay a pnggoraokn iyan a koba o wata iyan a maito a miawafat, na siongowan o Rasūlullāh na pitharo iyan on a: Zabar ka hay oripn o Allāh . na sabap ko kibobolog o rata a ginawa ankoto a babay sa lalapayan a lo so mata niyan, na da niyan makilala so Rasūlullāh na piasong iyan sa pitharo iyan a: Awai ako nka ka da rka man misogat so misosogat rakn a margn.
Na inawaan o Rasūlullāh , na kagiya lomnggaw so boko iyan na miatharo on a so mama a piamasong ka na gioto so Rasūlullāh , na somiong ko walay o Rasūlullāh ankoto a babay na daa miaoma niyan a taw a miipat ko pinto iyan na somiold na miaoma niyan so Nabi , na pitharo iyan on a rilai ako nka hay Rasūlullāh , ka da ko ska makilala. Na pitharo on o Rasūl a: Aya kazabar (kaphantang) na sii dn ko paganay a kitalmba o margn a zabarn, na roo dn pagilaya i kapzabar o oripn o Allāh . Kna o ba aya kapzabar ka na amay ka lominggaw so boko ago so rata a ginawa, ka waraan o manosiya a pkharombay so boko iyan ko kapzagad o masa, na da roo so kazabar, kna pn o ba kazabar ankoto a amay ka so taw na di niyan khagnggn a ginawa niyan ko kithanaan iyan ko rarangit iyan ogaid na daa okit a ba niyan mitana na tig iyan a mizabar ako, mataan a kna o ba oto kazabar sii ko Islam, aya thito a khailayan ko kapzabar iyan na so kagnggna niyan sa ginawa niyan sii dn ko masa a khagaga niyan so kitanaan iyan ko rarangit iyan ago khagaga niyan a kasikasa iyan, ogaid na da siksa ka ba dn miphantang sa kiompn iyan a ginawa niyan ago so rarangit iyan.
Sa giankanan a waraan na kainotan ko manga taw oba iran anan kapthindgi, gianan i waraan o manga nabi ago so manga rsūl a sa dn sa taw a katagoan on na miakarani ko pankatan iran ago sii ko darpa iran ko sorga.
Manga Oripn o Allāh, kana pn o ba kazabar so katatalaw o taw, a sabap ko kalk iyan na di niyan khitana so rarangit iyan na tig iyan a pzabar, aya kazabar na sii ko masa a maadn ko taw so gaga ago so bagr katgas ago kawaraw ogaid na miphantang sa da niyan tanaan so kabaya iyan a sopak ko sogoan o Islam.
Manga Oripn o Allāh, tanto a madakl a kiaaloya o Allāh ko kapiy o kazabar, taman sa pitharo iyan a so manga barasabar na pd iran so Allāh , babid iran so Allāh , so tabang iyan ago so ayon iyan ago so limo iyan ago so siyap iyan sii kiran. Pitharo iyan a:
إِنَّ اللهَ مَعَ الصَّابِرِينَ (البقرة 153)
Mataan a so Allah na babid iyan so manga taw a manga papantang
(al Baqarah 153)
Tanto a malbod a tharoon ankai a kazabar, go tanto a malbod a gii ta on katharoa ko salakaw rkita ogaid na amay ka skita dn i kiaonayan ko margn a marata ago so margn a mapiya (tioba a marata ago tioba a mapiya) na pkhalipatan ta so iphagosiyat ta ko manga salakaw rkita.
Manga Oripn o Allāh, so kazabar ago so kapanalamat ko Allāh na dowa nan a sifat a miambagian o Mu’min a da dn a miakakhipantag on a salakaw ron, sa inipammsa oto o Rasūlullāh , gowani a tharoon iyan a:
Piakammsa so btad o Mu’min, a o masogat a marata na phantang ko Kadnan iyan, na maadn oto a mapiya on, na o masogat a mapiya, na manalamat ko Kadnan iyan na maadn oto a mapiya on.
Aya maana niyan na so Mu’min na madadalm dn ko mapiya ko apiya antonaa i btad iyan ko kaoyagoyag, kawasa sa miskin, pkhasakit sa mapipiya ginawa niyan, na palaya dn masosoat ko okoran o Kadnan iyan na mbabatang so kaoyagoyag iyan sa mapiya. So pman so kafir a di niyan katawan so Allāh , na kadodoanan ko katatago iyan ko dowa a btad, opama o masogat a tioba a marata na mboko sa mabagr a kamboko na odi magaga o ginawa niyan na masogat a sakit a stroke odi na high blood na matinggas so kaoyagoyag iyan sa saprk mata, na o masogat a mapiya, na mababaya sa mala a kababaya na somokhayaw so rogo iyan na odi magaga o lawas iyan na masogat a stroke odi na high blood na matinggas sa sakadiap. Giankanan a btad na ipphammsa o manga taw a mamponay sa katao a manga doctor ago manga scientist sa doniya, o ino so Muslim, a mbabatang (balance) so kaoyagoyag iyan ko apiya antonaa i btad iyan ko karrgni ron ago so kaloloagi ron, daa khatoon ka Muslim a ba miaggt sabap ko karrgni ron ko kapphagintaw a so manga pd a pagtaw na giimamaggt amay ka di ran khatanggong so margn a misosogat kiran, na gianan i smbag manga orpn o Allāh , ka kagiya so Islam na agama a zosokod a maontol, di khadn sa tampar sa poro odi na kilid lalayon lomlmbak ko manga btad iyan.
Pd anan ko kiabaloy tano a pagtw a tindos ko langowan a pagtaw a skitano i pzaksi kiran ko kokoman o Allāh ko alongan a maori sabap sa ski tano so pagtaw a maontol aya maana a maontol na komakadn sa zokodan na gioto i kiabaloy tano a saksi ka aya khakowa a saksi na so maontol, na giankanan a sipat tano a kaontol na kna o ba sii bo ko blangan o kokoman, aya mataan na waraan tano anan ko langowan o btad tano, sa palaya dn kaontol a kakadn sa zokodan, sa matatago rkitano so kazabar ko dowa a maoolawla, sa da dn a margn a khisogat rki tano go da a mapiya a khakowa tano inonta a khabaloy skaniyan a lalan tano ko mapiya sii ko doniya ago sii sa maori a longan, amay ka skitano a pagtaw a Muslim na sasabotn tano ankai a ongangn a piamagosay tano imanto a alongan a jumuah.
Manga Oripn o Allāh, gianan i pamotosan ankai a bandingan, pzabar tano ko margn sa tharimaan tano a tpng oto o Allāh sii rkitano, na pzabar tano ka katatago tano ko mapiya sa tharimaan tano to a tpng o Allāh o makaphanalamat tano ko kabaya iyan, ogaid na phanginsabar tano ko kapagosara tano ko manga sabap a khikowa tano ko mapiya ago so kapagrna tano ko manga sabap i khilka ko marata, ka an tano makowa so ongangn o Allāh ko kiabaloya niyan rkitano a mapiya a pagtaw a piakambowat ko manga taw ka an iran manggalbk so dowa btad; So kasogo sa mapiya ago so kasapar sa marata, a giankanan a dowa a galbk na di khakowa odi mabaloy so kazabar a aya niyan kasankapan ago gomaan ko kapnggalbka niyan on. Pitharoo Allāh a:
كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ
وَتُؤْمِنُونَ بِاللهِ (آل عمران 110)
Miaadn kano a mapiya a pagtaw a piakambowat ko manga taw, sa ipzogo iyo so mapiya ago ipzapar iyo so marata ago paparatiayaan iyo so Allah (Ali Imran 110).
Manga Oripn o Allāh, pangnin tano ko Allāh a balowin tano niyan a pd ko manga taw a pphamakin’gn iran so katharo na phagonotan iran so lbi ron a mapiya.
وَأَقُولُ قَوْلِي هَذَا وَأَسْتَغْفِرُ اللهَ لِي وَلَكُمْ وَلِسَائِرِ الْمُسْلِمِينَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ فَاسْتَغْفِرُوهُ
إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ
Wa aqūlu qawlī hādā wa astagfirullāha lī wa lakum wa lisāiril Muslimīn min kulli dambin fastagfirūhu innahu Huwat Tawwābur Rahīm.
Al Khutbah 32
So Bandingan ko Kapagimam sii ko Islam
Ki: Alim, Hassanor Bin Maka Alapa
Al Murshid Al Am
Al Insan Islamic Assembly of the Philippines
إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا وَسَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا مَنْ يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِدًا, وَأَشْهَدُ أَلاَّ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ , اللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنِ اهْتَدَى يِهَدْيِهِ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ وَبَعْدُ:
فَيَاعِبَادَ اللهِ يَقُولُ الْحَقُّ تَبَارَكَ وَتَعَالَى فِي الْقُرْآنِ الْكَرِيمِ:
وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا
(الفرقان 74)
Innalhamda lillāhi nahmaduhu wa nastaīnuhu wa nastagfiruh, wa na’ūdubillāhi min shurūri anfusinā wa sayyiāti a’mālinā, man yahdihillāhu falā mudhillalahu, wa may yudhlil falan tajida lahu waliyyan murshidā, wa ash’hadu allā ilāha illallāhu wahdahu lā sharīka lahu, wa ash’hadu anna Mohammadan abduhu wa rasūluh, Allāhumma salli wa sallim wa bārik alā Mohammadin sallallāhu alayhi wa salallama wa alā ālihi wa sahbihi wa manihtadā bihad’yihi ilā yawmidd dīn wa ba’du:
Fayā ibādallāhi, Yaqūlul Haqqu Tabāraka wa Ta’ālā fil Qur’ānil Karīm:
Walladīna yaqūlūna rabbanā hab lanā min azwājinā wa durriyyātinā qurrata a’yunin waj alnā lilmuttaqīna imāmā (al Furqan 74).
Manga Oripn o Allāh, so oriyan o bantog ago so podipodi ko Allāh , ago so salawat ko Rasūlullāh , ago so manga pamiliya niyan, so manga sahabah niyan, na samporna ko langowan a Muslim a miangongonotan ko panolon iyan, na aya oriyan iyan na, so kaphamagosaya tano sankai a isa a bandingan a mappnto a skaniyan so Kapagimam ko Islam.
Giankai a bandingan tano na pd ko manga bandingan o Islam a mangingindaw sa mala a sabot ago pangnal ko oman i Muslim, sabap sa ka giya pd ko onayan o Islam ago okit ko kakhatonaya ko manga simba a inipaliogat o Allāh ko manga oripn iyan.
Giankai a kapagimam na gianan so kapagolowan ko apiya antonaa a galbk sii ko Islam, ogaid na so karayag iyan na madodowa soko; aya paganay ron na so kapagolowan ko sambayang, na aya ika dowa na so kapagolowan a lankap ko Ummah, a rankom iyan so langowan a btad a giinggalbkn o Muslim ko kibabatog iyan.
Manga Oripn o Allāh, giankai a kapagimam ko dowa a sokowan iyan, na galbkai a agama a lbi a mala a di mipndaraynon o Muslim, a giankai a galbk na pithandingan skaniyan o Rasūlullāh , sa so dn so ginawa niyan, na so kiawafat iyan na aya pman a mithandingan on na so manga sahabah niyan a so pmbthowan sa manga olowan a miangatotoro (al Khulafa ur Rashidun).
Sabnar a miakaoma sii ko kapakallbi o kapagimam a manga hadith a madakl, a pd on ankai:
So katharoo Rasūlullāh , a:
ثَلاَثَةٌ عَلَى كُثْبَانِ الْمِسْكِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ: رَجُلٌ أَمَّ قَوْمًا وَهُمْ بِهِ رَاضُونَ
(رواه أحمد والترمذي).
Tlo a matatago siran ko tabothod a kasturi ko alongan a Qiyamah: Mama a piagimaman iyan a pagtaw a siran na masosoat siran on…….(pianothol o Ahmad ago so at Tirmidi).
Sii ko isa a Hadith na pitharo iyan a:
إِنَّ لَهُ مِنَ الأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ صَلَّى خَلْفَهُ
Mataan a rk iyan a Imam so datar o balas o taw a mizambayang
ko talikhodan iyan.
Sabap sankanan a mala a balas a khaparoli ron, na miaadn so sabaad ko manga sahabah a pphangnin iran ko Nabi a kabaloy ran a Imam ko pagtaw iran sa gii ran tharoon a: Baloy ako nka a imam ko pagtaw akn (Ahmad, Abu Daud, ago so an Nasa’i).
Manga Oripn o Allāh, aya paganay a pakayan ko kabaloy o taw a Imam ko sambayang na so kabaloy niyan a mapiya i kabatiya ko Qur’an, sa miggpa iyan so kapmbalsa ko manga batang ago so kapphakaliyowa on ko manga tampata iyan ko ngari, sa biaksa skaniyan ko kokoman o Tajwid, ago mala a sabot iyan ko kokoman o sambayang sa katawan iyan so manga sarat iyan ago so manga rokon iyan ago so manga wajib on ago so phamakabatal on, sabap ko katharo o Nabi a:
يَؤُمُّ الْقَوْمَ أَقْرَؤُهُمْ لِكِتَابِ اللهِ (البخاري)
Phagimaman so pagtaw o lbi kiran sa kapiyai kabatiyaa ko Qur’an (al Bukhari).
O makaplagilagid siran ko kapiya i kabatiya na phakaonaan so mala kiran i katao ko agama, na o makandatadatar siran ko kabatiya ago so sabot na aya maphakaona na so miaona kiran ko Hijrah, na o makaplagilagid siran roo na aya maphakaona na sa mala kiran i omor, sabap ko katharoo Nabi a: Pagimami kano o matoa rkano (piagayonan o dowa a Shaykh) ka kagiya so katoa ko omor na kalbihan anan ko Islam.
Aya dalil sankanan a atoran na so katharoo Rasūlullāh a:
يَؤُمَّ الْقَوْمَ أَقْرَؤُهُمْ لِكِتَابِ اللهِ , فَإِنْ كَانُوا فِي الْقِرَاءَةِ سَوَاءً , فَأَعْلَمُهُمْ بِالسُّنَّةِ , فَإِنْ كَانُوا فِي السُّنَّةِ سَوَاءً , فَأَقْدَمُهُمْ هِجْرَةً , فَإِنْ كَانُوا فِي الْهِجْرَةِ سَوَاءً , فَأَقْدَمُهُمْ سِنًّا
(رواه مسلم)
Phagimaman so pagtaw o lbi kiran a mapiya i kabatiya ko kitab o Allah, na o maadn siran ko kapiyai kabatiya a mlagilagid, na sa lbi kiran i katawi ko Sunnah (gioto so sabot ko agama Fiqh) na o maadn siran ko katawi ko Sunnah a mlagilagid, na so miaona kiran i kiatogalin (hijrah) na o maadn siran ko hijrah a mlagilagid na sa matoa kiran i omor (pianothol i Muslim)
Pitharoo o Shaykh o Islam a so Ibn Taymiyyah a: Piakaona o Nabi ko kapakallbi so taw a mala i katao ko Qur’an ago so Sunnah, na o makandatar siran on, na maphakaona so taw a miaona ko kianggalbk sa galbk a mapiya, sa so miaona nggalbk sa mapiya (a skaniyan so muhajir) na piakaona pn a di so kiaona ko kiaadn a so kala o omor.
Adn pman a manga btad a maphakaona so khirk ko kapagimam sii ko taw a miakamasa mapiya pn makallbi a di skaniyan, a siran so:
-
So Imam a miatndo ko isa a masjid a mattndo (Imam Ratib) amay ka skaniyan na matatago on so pakayan ko kapagimam, sa di khapakay o ba skaniyan onai o salakaw ron apiya pn mala skaniyan i katao a di giankoto a Imam a ratib, inonta bo o ba niyan idinn a skaniyan i magimam.
-
So taw a khirk ko walay amay ka sii siran pzambayang ko walay niyan ago skaniyan na khapakay a magimam, sa da a ba on phakaona a salakaw ron inonta bo o ba niyan idini ko kapagimam iyan.
-
So Dato o manga Muslim odi na so makaaakila on, sa di khapakay o ba adn a mombaw ron ko kapagimam, inonta bo o ba niyan tndoa so taw a aya niyan pakapagimamn.
Aya dalil sankanan a atoran, na so pianothol o Abu Daud a pitharoo Nabi a:
لاَ يُؤَمُّ الرَّجُلُ فِي بَيْتِهِ وَلاَ فِي سُلْطَانِهِ ... إِلاَّ بِإِذْنِهِ.
وَفِي صَحِيحِ مُسْلِمٍ : "وَلاَ يَؤُمَّنَّ الرَّجُلُ الرَّجُلَ فِي أَهْلِهِ وَلاَ فِي سُلْطَانِهِ ... إِلاَّ بِإِذْنِهِ
Di kaphagimaman so mama ko walay niyan go di pn sii ko kadato iyan…. Inonta bo o idinn iyan (piakambowat o Abu Daud). Go sii ko Sahih Muslim na: Di phagimami o mama so mama sii ko walay niyan, go di pn sii ko kadato iyan…. Inonta o idinn iyan.
Aya maana oto na so taw a magoolowan ko darpa iyan na aya on mala i kabnar ko kapagimam amay ka ndodon so pakayan ko kapagimam.
Pitharoo al Khattabi a: So khirk ko walay na aya patot ko kapagimam sii ko walay niyan amay ka matatago on so pakayan ko kapagimam a so kapiya i kabatiya ago so katao ko agama, amay ka so Imam ko masjid na aya tomindo on na so Dato a maporo odi na so akila niyan odi na kiaopakatan so kaphagimam iyan ko manga taw ko masjid na skaniyan i lbi a patot a maimam, ka kagiya so kapagimam na kapaar a mattndo, na so kaonai ron o salakaw ron na phakatonay sa kapkharata o pangantap on o manga taw ago pagawaan iran.
Manga Oripn o Allāh, sii sankanan a miaosay tano na miapayag rkitano a so kapagimam na maporo a galbk a adn a pankatan iyan sii ko Islam, ka kagiya so Imam ko sambayang na ladiawan a rawatn, ago so kapagimam na pankatan a maporo ago kaona ko mapiya, ago tabang ko kapangongonotan ago lalan ko katitimo a misabap on na maptharagombalay so masjid sa nggolalan sa kapangongonotan, sa skaniyan oto a kapagimam na makasosold ko kalalankap o katharoo Allāh ko kiapanothola niyan ko pangni o manga oripn o Makalimoon a:
وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ
إِمَامًا (الفرقان 74)
Go so siran oto a gii ran tharoon a: Kadnan ami bgi kami nka phoon ko manga karoma mi ago so manga moriataw ami sa iphakapiya a ginawa mi, go baloya kami nka ko miangaalk rka a manga Imam (olowan) (al Furqan 74).
Manga Oripn o Allāh, so kapagimam ko sambayang na pd ko kapagolowan ko agama, batabo labaw ron igira so Imam na pmbgay sa wasiyat ago thoma ago ndao ko manga taw a pndarpa ko sambayang iyan, ka sii sankanan na khabaloy skaniyan pn a pd ko manga taw a pphanolon ko Islam a matitimo iyan so mapiya a katharo ago so mapiya a galbk. Pitharoo Allāh a:
وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعَا إِلَى اللهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ (فصلت 33)
Go antai taw a makalawan sa kapiya i katharo ki taw a inipanolon iyan so Allah ago minggalbik sa mapiya ago pitharo iyan a sakn na pd ko manga Muslim (Fussilat 33).
Manga Oripn o Allāh, mataan a so kapagimam ko sambayang na atastanggongan a mala, a mangingindaw sa manga pakayan a patot a maadn sii ko imam, sa datar oto a patoray ko imam a kabaloy niyan a malolompiyo ko manga sifat a phakasapar on ko kadarpai niyan sankai a mala a kadato, sa adn a manga ropaan a amay ka maadn ko taw na di skaniyan khabaloy a imam sa alowin tano siran:
-
Di khapakay o ba mabaloy a Imam so taw a fasiq (lomiliyo ko sogoan o agama) sabap ko giikanggolawla sa manga ala a dosa a da sampayin ko dosa a kapanakoto. Sa di khapakay a kabaloy a imam o taw a fasiq, ka kagiya so Fasiq na di tharimaan so thotol iyan. Pitharoo Allāh a: Hay miamaratiaya igira adn a minioma rkano a thotol o taw a fasiq na amada niyo (sa di niyo mbnara sa taman sa di niyo maamad so kabbnar iyan) al Hujurat 6).
Pitharoo Nabi a: Di phagimami o babay so mama, go di phagimami o arab a taw sa lomang so arab a muhajir (miaona ko agama) go di phagimami o fasiq so miaratiaya (mu’min) inonta bo o ba niyan tgla sa nggolalan sa bagr a ikhalk so pdang iyan ago so badas iyan (pianothol o Ibn Majah).
-
Di khapakay so kapagimam o di phakagaga romoko odi na somojud odi na montod, inonta bo ko datar iyan a di mambo phakagaga sankoto a di niyan khagaga so manga rokon ago sarat o sambayang. Go datar oto a di khapakay so kapagimam o di phakagaga tomindg ko sambayang sa ba niyan pagimami so taw a phakagaga tomindg, inonta bo amay ka so imam a di phakatindg na imam a ratib ko masjid, sa minitkaw ron ankoto a gdamn a miakasapar on ko kathindg a adn a panginam sa kakhada iyan on, sa khapakay a onotan ko sambayang sa so magonot on na makapzambayang siran a khioontod siran a datar iyan, sabap ko katharoo A’isah a: Mizambayang so Nabi ko walay niyan a skaniyan na pkhasakit sa mizambayang a moontod, na mizambayang ko talikhodan iyan a manga pagtaw a khititindg siran, na inipaginsarat iyan kiran a ontod siran, na kagiya makapasad na pitharo iyan a: Inadn so Imam ka an kaonoti na amay ka romoko na roko kano, na amay ka mbangon na mbangon kano, na o zambayang a moontod na zambayang kano a khioontod kano (Muslim).
Sii ko hadith o Abu Hurayrah na: Mizambayang siran a khioontod siran langon (piagayonan o dowa a Imam). Aya sabap oto na kagiya so Imam a ratib (maana a imam a miatndo ko kiaimam iyan ko masjid) na patot a pakaonaan sa onaan.
-
Di khapakay so kapagimam o taw a lalayon mahahadas ka datar o taw a pnggdam sa kapaniti lalayon odi na lalayon so kapakaatot iyan, ago so salakaw san a gdaman a phakabatal ko abdas, sa aya bo a kaphagimaman iyan na so taw a datar iyan sa gdamn, sa so taw a mapipiya i kagdam na di khapakay o ba iran imama so datar oto, sa aya khaimam iran na so datar iran sa kagdam a mapipiya mambo.
-
Di khapakay so kapagimam o taw a ummiy, aya maana niyan na so taw a di niyan milalangag so al Fatihah ago di niyan khabals mapiya niyan milalangag, sa aya bo a kaphagimaman iyan na so datar iyan sa pankatan ko kada o taw a lawan kiran sa sabot ko agama.
-
Go ikagogowad (makruh) o ba pagimami o mama so manga taw a siran na ipkhagowad iran ankoto a taw a phagimam kiran, sa aya kipkhagowadn iran on na adn a sabap iyan a tharimaan o agama, sabap ko kakokorangi ko gii niyan kapagagama, sabap ko katharoo Rasūlullāh a: Tlo a di phakalampas so sambayang iran ko manga tangila iran (maana di phamanik ko Allah): So oripn a mialagoy ko dato iyan sa taman sa di ron mbalingan (komasoy), babay a miakatorog a so karoma niyan na pkhararangitan iyan, taw a piagimaman iyan a pagtaw a ipkhagowad iran (pianothol o at Tirmidi).
Pitharoo Shayk ko Islam a so Ibn Taymiyyah a: Aya kakhaadn ankoto a kagowad iran on na sabap ko btad o agama niyan, ka datar o kabobokhag iyan ago so kasasalimbot iyan odi na so kada a sowa iyan odi na giinggalabk sa manga bid’ah (pimbabago ko agama a di ron pd) ago so makadadatar roo, sa adn a khabayaan iran a taw a aya mabaloy a imam iran a mapiya i kapagagama a matatago on so manga pakayan ko kapagimam, sa gioto i patot a balowin iran a Imam, sabap ko katharo o Nabi a:
Tlo a di phakalampas so sambayang iran ko manga tangila iran: Mama a piagimaman iyan a pagtaw a siran na ipkhagowad iran, go mama a di pzambayang inonta bo igira daan a miaipos so waqto niyan, ago mama a miangongoripn sa taw a maradika.
Amay pman ka ipkhagowad iran so taw a adn a gama niyan ago mapiya i parangay sa aya kipkhagowadn iran on na salakaw a sabap a baya a ginawa iran na daa kabnar iran ko kikagowadn iran on sa kaphagimaman iyan siran ko sambayang.
Dostları ilə paylaş: |