الْخُطَـبُ الْمِنْبَرِيَّـةُ so manga khutbah sa mimbar gintas I pianimo ago piagiasa I

كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لاَ تَفْعَلُونَ (الصَّفُّ 3)

Miakalala a rarangit sii ko Allah so katharoa niyo ko nganin a di niyo bo

pnggolawlaan (as Saff 3)
Gagawii dawndaw na ilalalis o Muslim a so Allāh i Lbi a Mala, sa itindg iyan idozong iyan isojud iyan i ontod iyan na gii niyan tharoon, ogaid na amay bo ka adn a kabaya iyan a minizopaka o kabaya Allāh  na aya mimbaloy a maito na so Allāh  na aya miakala na so baya a ginawa niyan, hay manosiya siap anka ankanan a katharo sa tonay anka so ongangn a madadalm on, ka o ba nka ba dn di kanggonai so maana niyan, sa bar ka dn mambasa so;
ingaran ta so snang na da ta ko ranka niyan…. Ba dn taw ko padian na di pd ko pasa iyan.
Anda dn i kasabota san o Muslim sa minggolalan iyan na matankd a miapakatindg iyan so okitokit o Islam sa mapayag sii ko ginawa niyan, na o miog so Allāh  na phakamoayan so parinta o Islam ko ingd iyan a katatagoan on.
So Polaos a ika tlo na skaniyan so zakat a gianan na madodowa soko, a simba a galbk ago simba a tamok, a amay ka sabotn phorong na mapayag so pagns o Islam a skaniyan na agama ago parinta a mabagr a ptharagombalayin iyan so doniya a barandiya sa nggolalan ko tamok a barandiya, ka an maako so kaoyagoyag o manosiya ko kasaromag iyan ko barandiya, sa pmbaloy so doniya a bayanbayanan o kasorgaan a daa taw ron a kapipipisan ko kapzawiti ko mapiya a kibabatog a aya paganay a ropaan iyan na so kaampli ko pangindaw niyan a kaoyagan ago pagpr.
So Zakat na siangan iyan so kapphondowi ko Bayt al Mal (Islamic Traesury) o Parinta Islamiyyah, ka an pamondiong so kapiya o doniya, sa makapagintaw so manosiya a Muslim ago so kna a Muslim a mamamaradika ko sarinkot o kamrmr a gianan so bithowan o Islam sa makaopaw a kna o ba aya pagopawa niyan na so bok ko olo, aya mataan na aya dn a pagopawn iyan na so paratiaya ko poso’ o miskin.
Giankanan a zakat na bithowan sa zakat ka aya maana niyan na lompiyo ko ginawa o manosiya ko kaligt ago so kala o anogon, ago lompiyo ko tamok ko miamangisaog on a marata ko kiapanamoka on o khi rk on, samanan na so tamok a pindiakatan na mialompio skaniyan ko manga dakt a minisogat on ko kiapanamoka on (ogaid na so tamok a phoon sa haram na di khasoti o kandiakati ron) ago miasoti niyan so ginawa o khi rk on ko karata o kaligt ago so kala o babaya ko tamok. Pitharoo Allāh  a:
خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا (التوبة 103)

Kowa ka (hay Mohammad) ko pd ko manga tamok iran a zakat a phakalompiyo kiran ago khazoti niyan siran (at Tawbah 103)
Giankaya a zakat, i isa a kalilikatan ko kapphagingd o manga Muslim sa masa imanto ioman on so kiada o parinta a Islam a aya on phakamoayan, sa mimbaloy so katonaya ko zakat a ba dn trang sa atay o manga kawasa, sa daa phakatgl kiran a bagr a kitab ago parinta ka da a parinta a Islam a makamomoayan a ziap on, minsan pn gianan dn na maggdam so kala o bagr iyan ko sabaad a manga kawasa a ipmbgay ran so zakat iran ko manga miskin.
O masiyap ankai a katampar a tamok ko agama Islam, na kaankosan so manga masjid a giimbabalayin na mamakatindg so manga ala a pompongan a paganadan (Universities) a Islam sii sa doniya na midndg so shaytan o kadaa plng sa miporo so katao o manga Muslim, sa praotn iran ago khalampasan iran so potpot o katao a bago a piakamoayan o manga parinta a jahiliyyah sa masa ini.
Phamakamoayan so manga ala a pamolongan sa khikayas so pithibarang a sakit ago gdamn ko ingd o manga Muslim, na phamagoman so kakawasaan o pagtaw ka amay ka mada so manga sakit na aya phakambowat a pagtaw na manga mama ago manga babay a manga pipiya i kanggogolawasan a manga babagr a makakatig a katao a mala ago sowa ko langowan taman na antonaa pn i phagingarn o Muslim a pangindaw niyan?.
Gianan i pagns a katotokawan anan o manga ridoay tano a manga parinta ago manga pagtaw, sa di ran dn ipagiog o ba makanaw ankaya a arimaw a totorogn sa sa dn sa pkhapayag a PHAMOKAW sankaya a pagtaw a oodmn na pagimatayin iran ago phakadaan iran ka an dn matatatap ankaya a pagtaw sa kapangng’npi ron a torog ago oms sa di dn makanawnaw.
Manga Oripn o Allāh, anda dn i kapkhoyakas ankai a knm a mikokolambo sankai a pagtaw? Ino tano aya phagaloya ka palaphn ka marinaw, na adn dn a masa a khaoma a apiya so Ulama na di niyan maptharo so matatago sa pikir iyan a ipthagompiya o pagtaw niyan, ka di ppharon o parinta a makamomoayan a somosopak ko kabaya o Islam.
So Poloas a ika pat a skaniyan so kaphowasai ko Ramadhan, na gianan na rahasiyan ko maana niyan ogaid na barandiya ko koat iyan a riankom iyan so kamapiaan o ginawa o manosiya a kapniniawa ago so badan iyan a barandiya sa da niyan pakasimpiti so sabala on sa itongan o sabala a salakaw, kadadalman anan sa mapiya a ongangn a maito so kapkhasabota on o manga Muslim, simba nan a inikasoat o Allāh  ago galbk a ipthagompiya o lawas o manosiya, a amay ka matonay sa mapiya na skaniyan dn so bagr o Islam ko kababaloy niyan a agama ago kaphagingd ago parinta.
Gianan bo i simba a miazkhd a pikipantag o Allāh  ko manga simba o oripn iyan, aya sabap iyan na kagiya simba a da on so kapakiilaylayin ago so kapanakabor, sa simba nan a bialoy o Muslim so Allāh  a aya on dn tomitikay ko manga pagns iyan, sabap roo na so mambo so balas iyan na bialoy o Allāh  a pagns iyan ko oripn iyan a siran bo i phagtonga on sa alongan a maori sa taman sa masoat so oripn ko kala o balas a imbgay ron o Allāh .
Giankaya a powasa na siangan iyan so mala a kazinanad o pagtaw a Muslim sii ko Islam, sa skaniyan na mala a Goro a phangndaon iyan so Muslim, ko kabaloy niyan a pagtaw a maonotn sa bitikan ago kitab, sa makasasayan ko sondaro a maonotn a di niyan plawangn so lalangan o maporo iyan, sa o makamoayan anan na phakamoayan so parinta o Islam a aya manga taw niyan na palaya dn biaksa a pitiya a makokompn iran a ginawa iran ko apiya antonaa a masa ago darpa.
So ika lima a Polaos, na skaniyan so Hajji a gianan na simba a lawas ago tamok a makasasaginda ko zakat, ago sialosaw niyan ago biagr iyan so atoran a ipphangndao o sambayang ko kapangongonotan ko bitikan ago so olowan a Imam, ogaid na piakablang iyan so rankom iyan ka so dn so kadandan o Ummah a Islam sii sa doniya na palaya dn kiazasarotan sa inisibay niyan siran ko manga darpa a mattndo sii sa doniya a giya Makkah, ka an katadmi o Muslim a adn a ingd iyan ago adn a qiblat iyan a isaisa ago adn a Tuhan iyan a Isaisa a apiya anda matatago na aya niyan babantakn.
Giankaya a Hajji na rinayagan o bagr o manga Muslim, ago initankd ko kaiisaisa iran ko kiphapantagn iran ko ridoay iran a shaytan ago mansoiya ago parinta, ogaid na sayana a maito ago pithorak so manga taw a pphakasabot ko ongangn iyan.
Giankaya a kapthonaya on oman saragon na pphakiilay niyan sa doniya so bagr o Islam a kapniniawa go bagr a barandiya, sa mataan a siran na pagtaw a salakaw dn ko manga taw ago so parinta iran na salakaw dn a parinta, ogaid na anda dn i kaphakamoayan iyan ko liawaw o lopa?? Pagari ko a Muslim ska dn i pzambag sa ginawa nka.
Giankaya a lima a polaos o Islam na o masabot sa mapiya na khasabot on ankanan a manga sangan iran ko kaphakatindga ko Islam ko kababaloy niyan a parinta ago agama a zabtn iyan so kamamanosiyai phoon ko kikakagm iyan ko latay ago tonai o kadadadag.
Manga Oripn o Allāh, gianan i pagns ankai a agama a so kiada o parinta a Islam a linang a piakamoayan o Rasūlullāh  ago so manga Sahabah niyan na so manga Imam a miamakasalono, so Abu Hanifah, Ahmad Ibn Hanbal, As Shafii, ago so Imam Malik, ago so manga pd a manga Imam ko agama, na da iran pakakasoya ankoto a kadato a miada sa ba siran miangadn sa manga lompokan a opakat a kaiislami a giinggalbk ko sasoko ko manga galbk o Islam, aya mataan na inpos iran so kaoyagoyag iran a katao ago kapangndao sii ko kiaosaya iran sa maolad sankai a lima rokon o Islam ago so nm rokon a Iman ka kagiya gianan i okit a kaphakandod o kadato a lomiaod, sa odi san makanggolalan na mawatan ko pamikiran o ba pn makambalingan ko manga Muslim sa masa imanto.
Imanto a masa na tanto a mabagr so ronda o shaytan a manosiya sa kapndadaga iran ko manga Muslim sa masa ini sa di ran dn katanodan so okit a kaphakakasoya iran ko kadato a Islam, ka an siran matatatap a pphangondato sankai a manga parinta a manga ala a jahiliyyah a ppgsn iran ankaya a manga Muslim ko pithibarang a bagr iran a tamok, sandiyata, katao antaa ka okit a kakhaoyagan.
Manga Oripn o Allāh, gianan i pamotosan ankai a Khutbah a pphakalankapn tano ko manga Muslim ka kalokalo na so Allāh  na lkaan iyan so manga pamikiran iran sa mapakadalm iran so kapphaganada sankai a agama ago so kapangolad ko manga sowa a bago a khasabapan ko kanggonai sankai a waraan a katatagoan rkitano.
Manga Oripn o Allāh, pangnin tano ko Allāh  a balowin tano niyan a pd ko manga taw a pphamakin’gn iran so katharo na phagonotan iran so lbi ron a mapiya.
وَأَقُولُ قَوْلِي هَذَا وَأَسْتَغْفِرُ اللهَ لِي وَلَكُمْ وَلِسَائِرِ الْمُسْلِمِينَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ فَاسْتَغْفِرُوهُ

إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ

Wa aqūlu qawlī hādā wa astagfirullāha lī wa lakum wa lisāiril Muslimīn min kulli dambin fastagfirūhu innahu Huwat Tawwābur Rahīm.



Al Khutbah 40

So Bandingan ko Kabnar ago Atastanggongan

o Ama sii ko Pamiliya

Ki: Alim, Hassanor Bin Maka Alapa

Al Murshid Al Am

Al Insan Islamic Assembly of the Philippines

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا وَسَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا مَنْ يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِدًا, وَأَشْهَدُ أَلاَّ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ , اللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنِ اهْتَدَى يِهَدْيِهِ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ وَبَعْدُ:
فَيَاعِبَادَ اللهِ يَقُولُ الْحَقُّ تَبَارَكَ وَتَعَالَى فِي الْقُرْآنِ الْكَرِيمِ:
الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ

(النِّساء 34)
Innalhamda lillāhi nahmaduhu wa nastaīnuhu wa nastagfiruh, wa na’ūdubillāhi min shurūri anfusinā wa sayyiāti a’mālinā, man yahdihillāhu falā mudhillalahu, wa may yudhlil falan tajida lahu waliyyan murshidā, wa ash’hadu allā ilāha illallāhu wahdahu lā sharīka lahu, wa ash’hadu anna Mohammadan abduhu wa rasūluh, Allāhumma salli wa sallim wa bārik alā Mohammadin sallallāhu alayhi wa salallama wa alā ālihi wa sahbihi wa manihtadā bihad’yihi ilā yawmidd dīn wa ba’du:
Fayā ibādallāhi, Yaqūlul Haqqu Tabāraka wa Ta’ālā fil Qur’ānil Karīm:
Arrijālu qawwāmūna alan nisāi bimā faddhalallāhu ba’dhahum alā ba’dhin wa

bimā anfaqū min amwālihim (an Nisa’ 34).

Manga Oripn o Allāh, bantogn tano so Allāh  ago phodipodin tano a skaniyan bo i patot a bantogn ago podin ka rk iyan so kiapangadn ago so kapagalimo, ipamangni tano sa kapakaslang so nabi tano a Mohammad  a inikarasay niyan so kianggonanaowa niyan ko manosiya sa kakdga niyan ko lalan o Allāh  a mathito, go ipamangni tano so manga tonganay niyan ago so manga sahabah niyan ago so lagowan a Muslim a tomiaros ko paonolon iyan.
Giankai a bandingan tano imanto na manonompang ko kaphagosaya ko kabnar ago so atastanggongan o ama ko pamiliya, a pd dnai ko manga bandingan a di mipndaraynon sabap sa ron mapapadalm so kapiya o kisosorong o pamiliya amay ka masowa so kiokitn on.
So Islam na inator iyan so lagowan taman ago piakapaniasal iyan so manga btad ko pakaasal iyan a waraan, sa langowan a katitimo na paliogat a adn a tomanor iyan a aya on makasisiap, na so pamiliya na skaniyan i paganay a tmbad a ron phakapoon so kaphagingd a matitimo a manga pagtaw odi na pithikaloksan.
So kapakatindg o pamiliya na aya dn a tindo o Islam a khabaloy ron a olowan na so Ama sa skaniyan i pnggiragiray ko btad o pamiliya, sa inikokom anan o Allāh  sa piakaayon iyan ko waraan gowani a tharoon iyan a:
الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ

(النِّساء 34)

So manga mama na siran i mamamayandg ko manga babay, sabap ko nganin

a inipakalbi o Allah ko sabaad kiran ko sabagi, ago sabap ko mianggasto iran

a pd ko manga tamok iran (an Nisa’ 34).
Gianan i pasodan a ron makatitindg so kabnar o Ama sa skaniyan i mabaloy a olowan ko pamiliya niyan, sii ko waraan na skaniyan na mabagr a domadait ko kiataragombalay o lawas iyan so kathanggonga ko manga romasay o pamiliya, ago so kiaadna on na miaona a di so kiaadna ko babay ago skaniyan a babay na ron sipik, sabap roo na skaniyan i onayan, na so babay na skaniyan na sapak, na aya kaontol na so onayan na aya makapagolowan ko sapak, sa di khapakay so kapatoa on ka sopak ko waraan a ron pianagombalay o Allāh  so Islam.
Inaloy pn o ayat a aya kiabaloy niyan a mama a aya mamamayandg ko btad o pamiliya na kagiya miakanggasto ko pd ko tamok iyan ko kiatharagombalaya ko walay o pamiliya, na aya kaontol na kabgan oto sa arga, sabap sa opama ka ilaya na so kazawiti ko kamis o kapphagintaw o kharomai na palaya on pphakasawit so mama ago so babay, odi na lawan sa kala so kapiya a kapzawit sii ko kasaromag iyan ko babay, na sii ko kapkharomai na aya piatorayan ko gasto na so mama, na odi oto kabgi sa arga na adn a kalalalim o mama a mlagid siran ago so babay ko giikanggonai ko kapiya o kambangon sa walay, sabap roo na siniyap o Allāh  ago inarga iyan so katampar o mama ka an maadn so kaotol ko pagltan iran a dowa kataw.
Manga Oripn o Allāh, so atastanggongan o mama ko pamiliya niyan na tanto a mala ago ipagiza on Allāh  o miatonay niyan? na oda niyan masiyap na khasogat skaniyan a sikasa. Pitharoo Rasūlullāh  a:
Lagon kano dn pphagipat na go langon kano dn pagizaan ko pphagipatn iyo, so dato na ipagiza on so ndatoan iyan, so mama na ipagiza on so pamiliya niyan, so karoma a babay na ipagiza on so walay o karoma iyan, so oripn na ipagiza on so tamok o dato iyan.
Giankanan a kabnar ko kipamayandgn ko manga babay na patot a kasabotan sa mapiya sabap sa madakl ko manga mama a di ran anan kasasabotan, na misabap roo na pphangarasiyan iran so manga babay sa ingaran a kapakallbi ago kapaar, ago miabaloy anan a ipphamaganta o manga sarowang a taw ko Islam, sa kiabgi niyan ko mama sa mala a kabnar a di niyan pakatitinkiin so manga babay, sa gianan na ribat a tindg ago soob ko Islam, ka so inibgay niyan a kapaar ko mama na skaniyan so kabnar a siap ago linding ko siran oto a manga babay, kna o ba kabnar sa ba siran phakadapanasa o manga mama odi na ba iran phangondatoi sa tgl kiran a manga babay.
Aya kamataani san na so pamiliya a kambabalaan o mama ago so babay na aya kaphakatindg iyan na pnggolalan sa kapagodasa o dowa kataw, sa sii ko kalalayaman a btad, amay pman ka maoma sa so btad na malting a di khagaga o dowa kataw so kapagodasai ron ka margn a mbtadan sa pamikiran na aya khakowa na so pamikiran o mama ka miaoma so kapagosara niyan ko pandapat iyan a mabagr sabap ko kamamamai ron, a adn a ibbgay ron o Allāh  a bagr a kapasang ko datar oto a btad. Sii pman ko kalilid a maoolawla a da a margn on a phamikirn na aya bitikan o Islam na so giikapagodasa o dowa kataw sa mapiya.
Sa so darodopa a babay na skaniyan i komikibir ko btad o walay niyan ago so manga ikaritan iyan, sa so lalag iyan san na manardas, na so mama na sii mabagr so kapaar iyan ko liyo o walay ran sa gii niyan kazokat sa manga pagpr a khitabang iyan sankoto a pamiliya niyan, sa gii niyan siran nggosodan sa manga kamapiyaan a phoon sa liyo, na si babay kasan na iipirn iyan ago sisiapn iyan so sokatan i karoma niyan sa di monot sa gapas i bagiawan a tig o manga loks, sa somayan skaniyan sa babay a marapatik a masisiap iyan so darpa iyan sa sakodo ko karoma niyan, sa di somayan sa babay a baos, a mapasang i kalolok na anday kaosog iyan na ikopay a bokl na so mambi so toratod na pangnpan a torog sa gagawii dawndaw.
Pd sa atastanggongan o mama na so kabastantiya niyan ko pagpr o pamiliya sa skaniyan i papatorayan roo, sa di iyan dn mipndiridiri ago di niyan khatalikhodan, ka roo mapapadati so kabnar iyan sa kapthawaga on a ama o pamiliya a khagaga niyan so kaoyaga niyan ko pamiliya niyan sa mapiya a kapagintaw.
Giankanan a pagpr na rankom iyan so pangn’nkn ago so paginginom ago so nditarn o karoma a babay ago so manga wata iyan, so babalingan iran a walay ago so manga pd a igagama iyan a di mipndaraynon o pamiliya.
Atastanggongan o ama so kasinanada niyan ko manga wata iyan sa makapaganad siran ko paganadan ko Islam sa mabaloy so manga wata iyan a manga salih a manga pipiyai galbk ago parangay ko kaphagingd na aya samporna iyan na mababaloy siran a sondaro o Islam a pphagipat ko ingd iyan sa gagawii dawndaw.
Atastaggongan iyan so kambthowi niyan sa mapiya a ngaran ko manga wata iyan, ka an siran mabaloy a manga moriataw a sasarigan iran a ginawa iran a kna o ba siran ssnong a manga bgok ago manga talaw a daa kaprs iran ko kaprompaki ko margn a btad.
Manga Orip o Allāh, mataan a so sangan o ama ko pamiliya na tanto a mala, sa datar oto a tanto mambo a mala so kabnar iyan kiran, so sii ron ko kapakaphapantag iran ago so karoma niyan a babay, na skaniyan i dato iyan ago phagonotan iyan. Pitharoo Rasūlullāh  a:
Opama o adn a siogo a taw sa kasojud iyan ko datar iyan a kaadn na

isogo ko babay a sojud ko karoma niyan.
Sii sankanan a pankatan iran na tiapalan mambo o Islam sa so babay a maonotn ki karoma niyan a bilagataw ron, na o matay a masosoat on si karoma niyan na tankd a miakasorga skaniyan a babay, ogaid na o aya matay so mama a masosoat on si karoma niyan na di niyan oto khisorga sa ba datar o babay.
Gianan i kaontol o Islam a di niyan pakaphlalapisaan so manga oripn iyan, ogaid na waraan o manga bai a apiya i kaphiapiai ron o karoma niyan na malbod iyan kalipatan so kapiya o karoma igira adn a kabaya iyan a da niyan maparoli, misabap roo na pitharoo Rasūlullāh  sii kiran, so kapakadakla ko kazasadka iran sa manga tamok a mirnding iran sankoto a waraan iran a kapzankaa iran ko kapiaan o karoma, go pianothol o Rasūlullāh  a so kiailaya niyan ko naraka na miatoon iyan a madakl so bilangan on o manga babay a di so maga mama, sa sabap roo dn.
Inaloy pn o Rasūlullāh  a so babay a makatorog a pkhararangitan skaniyan o karoma niyan na di phamanik sa langit so simba iyan ko Allāh .
Sii ko kala o atastanggogan o mama ko pamiliya na inikokom o Islam a so moriataw a phakambowat ko dmpas o kiakharomai na sii khibangnsa ko ama kana o bas ii ko ina, sa so manga moriataw iran na aya maphagapilido iran na so ngaran o ama iran ka gioto i kaontol a ron siran phakabangnsa. Pitharoo Allāh  a:
لاَ تُضَارَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا , وَلاَ مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلِدِهِ (البقرة 233)

Di khabiasaan so mimbawata (so ina) sabap ko wata iyan, go di pn so

pimbawataan (so ama) sabap ko wata iyan (al Baqarah 233)
So ama sankoto a ayat na aya kiniokitn on o Qur’an na “Malūdun lahu” aya maana o oto na so pimbawataan maana a rk iya so inimbawata o karoma niyan a babay, sabap roo na sianday ron o Qur’an sa datar o ba niya rk so wata iyan, na gioto i kiapakambowat o kokoman o manga Imam sa so wata na sii khibangnsa ko ama sa maphagapilido niyan so ngaran iyan, sa da niyan sandaya ko ina, aya bo a inaloy niyan na so kinimbawataan iyan on.
Go miakamobowat san a sabot a so wata a da on mbawataan o karoma niyan ko dmpas o kakharomai ran, na di niyan wata a mama, sabap roo na hiaram so kambabawata sa wata a isa a taw (adoption) ka daa kimamaniya iyan sankoto a pamiliya ago kna o ba onga o kiakharomai ka mananangga skaniyan ko pamiliya.
Pd ko morka ankai a masa a kialankap o jahiliyyah a so manga babay na pizasakoyaan iran a kipapaarn iran ko manga karoma iran ka aya katao iran on na gioto i kapiya o kaphamiliya, a amay ka ilayin na gianan na gasta ankai a btad a kamamasaan ago onga o di kasasabota ko Islam, ka anda dn i kabaloy o manga mama a mbistida siran ka balowin siran o manga karoma iran a datar siran o manga babay na kamorkaan ankanan a pamiliya sa matago dn sa awlan ago kasansara sabap sa miaklid so waraan ka so olowan na aya piagolowanan, na pd anan ko manga btad a inizinta o Rasūlullāh .
Manga Oripn o Allāh, pd ko toos ko bankit a inaloy o Rasūlullāh . so kaonoti o mama ko karoma niyan a babay sa skaniyan i mabaloy a dato iyan a moway mnda ko btad iyan, ago so pamiliya niyan, sa giankai a btad na kiasaksian dn sankai a masa a kapapantagan, a da dn a moat o kadaklan ko manga mama ka aya dn a miphaapaar na so manga bai, sa odi anan maimpit sa makandod ko pakaasal iyan, na di dn makowa so kaososoat o Allāh .
Pd a manga sabap ankaya a giikapangalandada o manga bai sa pphgsn iran so maga mama na sabap ko giikapangarap o mama sa bangnsa ago tamok antaa ka kadato, na pmbalowin oto o babay a pangnsay niyan ko mama sa gii niyan thaoripnn ka kagiya maggdam iyan a mapiya niyan pakakalota sa liyo so mama na di niyan dn zankaan ka kagiya aarapn iyan, pd pn a sabap na igira so mama na piangaroma niyan so babay a di niyan pkhababayaan skaniyan a mama na go miatgl na aya mambo a ipzaop on o babay na gii niyan zambarilon so mama sa isasara iyan sa mayaw matnggaw.
Doandoan iyan so mama a somiondong ko babay ka di iyan dn matoon so kamapiyaan iyan ko doniya, sa datar skaniyan o oripn a di niyan khiporo a sowara niyan ko karoma niyan, na khada so mnang iyan ago khadaan on sa adat so manga mama a makasisima ko btad iyan ago di ran zarigan sa manga ppnd a galbk sabap sa katawan iran a daa moat iyan ka datar bo o oripn a daa kapaar iyan.
Aya patot ko mama na skaniyan i maarap o babay, ago aya pangaromaa niyan na so babay a zlaan iyan ago ndatoon iyan, ka an iyan mikholangan so kapaar iyan ago matonay niyan so sangan iyan ko kaphagingd.
Imanto a masa na apiya so katao a miasokat o manga bai na bialoy ran a gomaan ko manga mama sa kagiya mala i grado adi si karoma niyan na skaniyan dn i miangolin ko owang o pamiliya niyan sa di niyan dn pakamamamaan si karoma niyan na sabap mambo sa si karoma niyan na mababa i sowa a di skaniyan na romiondan on sa romioran on sa pora na mimbaloy a konkoya a daa moat iyan, na gianan na piligro a btad sankai a masa, ka kagiya so babay na waraan iyan so kipkhokomn iyan ko ranon iyan sa sobra ko akal iyan, na so kiabaloy niyan a aya olowan o pamiliya na phamangonotan iyan dn i sarog a lanka iyan, na khatago sa piligro so pamiliya niyan.
Aya kakhatarotop o kapipiya ginawa o manosiya na ibgay niyan ko agama so okit a kaphagintaw niyan na pangongonotan on sa tarotop ka an iyan makowa so kapakaapas sankai a doniya ago sii ko alonga a maori.
Manga Oripn o Allāh, so kaphamiliya a mapiya na skaniyan i towanga a aya pkhapoonan o manga moriataw a manga pipiya a khapakay a siran i khapoonan o kazalimbtad ko kaphagingd amay ka masinanad siran sa mapiya, sa giankai a pamiliya a mapiya na aya tomanor iyan na so ina a mapiya igira siabot iyan so sangan iyan ago tionay niyan sa onot ago paratiaya niyan ko Allāh .
Giankai a kapphagintaw o manga Muslim sa masa ini na aya rantapan on o manga Ulama a manga mamponay sa katao na paliogat dn a makabagr so sinanad o manga ina ago so manga ama sa kabagowan so sabot iran ko kaphamiliya a Islam, ka sabap sa giankaya a btad a kapapantagan na aya kalilid na so kiathagaas o poso’ o manga taw mama babay, sa di ran pagrawn so atastanggongan a mapnd ko kapzalimbtad, sa rarad dn o kinibolog ko manga sowa ago manga dadabiatan a Sdpan a mananangga ko Islam, sa aya piakalklk na oba saya nggolalan so datar o minggolalan ko Banu Israel, a gowani a makaliyo siran sa Misir, sa babantakn iran a lopa a Canaan, ka ron siran phagingd a andang a gaganatan iran, na sabap ko adn a manga taw ron a manga wawaraw na inikalk iran o ba iran gobata, sa da iran onoti so kapagoolowan o Mūsā, na aya inikokom kiran o Allāh  na haram kiran ankoto a ingd o ba siran on sold sa makapat polo ragon, sa gii siran thaataap ko kalopaan a Sina’.
Isa a hikmah roo na kagiya giankoto a pamiliya iran na pamiliya a manga talaw a mialayam sa rompi o pagtaw o Fir’aun sa Misir, sa korang kiran so maratabat ago so paninindg sa ginawa, na di sira khapakayan a tharagombalay sa kaphagingd a bago a mapiya, sa sii ko oriyan o patpolo ragon na miamatay dn ankoto a manga taw, na so sarapiyag a manga moriataw na siran i madait a makatharagombalay ko kaphagingd a bago a mapakaliyo iran sa Palestine so manga taw ron a mangarasi, sa gioto i mianggolawla, a apiya so Mūsā ago so Hārūn, na roo siran dn minikayokot sa lopa a pangayawan sa Sina.