الْخُطَـبُ الْمِنْبَرِيَّـةُ so manga khutbah sa mimbar gintas I pianimo ago piagiasa I
Yüklə 3,76 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَا فَاعْبُدُونِ ( الأنبياء 25)
- قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ , اللهُ الصَّمَدُ , لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ , وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ ( الإخلاص )
- Manga Oripn o All ā h
- هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الأَرْضِ جَمِيعًا ( البقرة 29)
- إِنِ الْحُكْمٌ إِلاَّ لِلَّهِ أَمَرَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِيَّاهُ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنِّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ ( يوسف 40)
- Al Khutbah 43 So Bandingan ko Manga Pakayan o Khabaloy a Olowan (Imam) Ago so Atastanggongan Iyan Ki, Alim, Hassanor Bin Maka Alapa
- الْكَرِيمِ , وَأَشْكُرُكَ شُكْرَ نِعْمَتِكَ وَابْتِغَاءَ مَرْضَاتِكَ الأَمِينِ , لَكَ الْحَمْدُ كَمَا يَنْبَغِي
- لِجَلاَلِ وَجْهِكَ
- وَسَلَّمَ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِإِحْسَانٍ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ
- , وَبَعْدُ : فَيَا عِبَادَاللهِ اعْلَمُوا أَنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى قَالَ فِي كِتَابِهِ الْكَرِيمِ
- وَلَنْ يَجْعَلَ اللهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنينَ سَبِيلاً ( النساء 141)
Manga Oripn o Allāh, so kapakaisaisaa ko Allāh (tawhīd) na skaniyan i paratobowan a so minioma o langowan a agama a phoon sa langit, skaniyan i onayan o panolon o manga sogo’ ago so manga nabi ko kiapakaoma iran, sa kapagadn iran sa pagtaw (ummah) a aya galbk iran na so kapphakaisaisaa iran ko Allāh . Pitharoo Allāh a: وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَا فَاعْبُدُونِ (الأنبياء 25) Go da kami sogo ko onaan ka (hay Mohammad) sa sogo’ inonta bo a iniwahi ami iron a mataan a daa tuhan a rowar rakn sa simbaa ko niyo (al Anbiya 25) Giankai a tawhid na pnggalbkn o pizakatawan a Muslim, sa datar oto a pnggalbkn iran ko kadidiamong iran, ago pnggalbkn iran ko kababaloy ran a isa ka pndato a makambibisa, sa so parinta Islamiyyah na amay ka makamoayan na gianan i isa a polaos iyan ago aya niyan galbk. Aya kaphapasodan ankanan a tawhid, na so pamikiran a mataan a adn a katutuhani ago kazoasoat a giankanan a katutuhani na aya bo a khi rk on na so Allāh , na so kazoaosoat na ropaan o inadn, sa daa ba iran kapakasasapri ko ropaan a katutuhani. Pitharoo Allāh a: قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ , اللهُ الصَّمَدُ , لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ , وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ (الإخلاص) Tharo anka (hay Mohammad) a skaniyan so Allah a Isaisa, so Allah na panarigan a babantakn ko langowan a ongaya, a da mbawata ago da mbawataan, ago daa miaadn a datar iyan a isa bo.(al Ikhlas). Manga Oripn o Allāh, giankaya a kapakaisaisaa ko Allāh , na rarankomn iyan so kapakaisaisaa on ko kababaloy niyan a Kadnan a miangadn a mimbiat sa inankosan iyan a limo ago siap a langowan a inadn iyan (tawhīd rubūbiyyah). So kapakaisaisaa on ko kababaloy niyan a Kadnan a zimbaan a khirk ko kasogo ago so kasapar ago rk iyan so kadato ago so kimbtadn ko pangitaban o kaadn (tawhīd ulūhiyyah) a skaniyan bo i khikabnar ko kimbtadn ko sosonan ago lalan (manhaj) a pagokitan o manosiya ko kibabatog iyan ko liawaw o lopa. So kapakaisaisaa on ko Kababaloy niyan a Kadnan a adn a manga ingaran iyan ago manga sifat iyan a salakaw dn ko ingaran ago so sifat o inadn iyan (tawhid asmā’ wa sifāt). Giankai a tawhid ko tlo a soson iyan na maphakamoayan anan o parinta o manga Muslim sa mapnggalbk iyan ka gioto i kakhatankda niyan sa mataan a skaniyan na parinta a Islam a tarotop ago tolabos. Manga Oripn o Allāh, so bandingan ko Risālah a ika dowa a pasodan ago onayan o parinta Islamiyyah, na skaniyan so kababaloy ankanan a parinta a makambbkn ago makapagoonayan ko manga ndao ago manga gonanao o Rasūlullāh a skaniyan i kaposan a sogo’ o Allāh ko manosiya, sa so kapnggalbka ko agama na misasankot ko kininggolalann on o Rasūlullāh a so mapapayag ko sunnah niyan a kanggalbk ago katharo ago so tiankd iyan (taqrir). Aya maana nan na so kapnggalbka ko paratiaya ko Allāh ko kiazosonan iyan na phakaokit sa misasankot ko kinikhoatn on ago so kiatharoa on o Rasūlullāh sa di pagomanan ago di plbatan, ka roo khaadn so bid’ah a so kambabagowi ron sa di ron pd. Aya maana niyan na so manga onayan o Islam a tatap a di phagalin na di khaomanan ago di khalbatan a gianan i darpa o bid’ah andai kaomani ron odi na lbatan. Sii pman ko goliling o Islam a gimagalinalin ko kapkhaalin o masa na daa ba roo khaadn a bid’ah ka kagiya waraan iyan so kapphagalin ko kaphagayoni niyan sii ko btad a pkhasagadan iyan. Sabap san na so parinta odi na kaphagingd a Islam na di san khapokas ka gianan i lalan iyan ago aya niyan pananagoay a o makaliyo ron na pmbaloy skaniyan a lompokan odi na parinta a jahiliyyah a kna o ba parinta a Islam. Manga Oripn o Allāh, so pman so bandingan ko Khilāfah, a isa nan a onayan o kapakatitindg o parintaa Islam, na skaniyan so paratiaya sa mataan a langowan taman a madadalm ko kibabatog ago so langowan o adn na palaya dn inadn o Allāh , sa rk iyan so langowan taman, ogaid na sabap ko limo iyan ko manosiya a piakalbi niyan a kaadn ko liawaw o lopa, na bialoy niyan ankai a manga kaadn a inipananding iyan ago bialoy niyan a sakodo ko manosiya gowani a tharoon iyan a: هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الأَرْضِ جَمِيعًا (البقرة 29) Skaniyan (a Allah) so inadn iyan a rk iyo so nganin a madadalm ko lopa langon (al Baqarah 29). Sa aya kiapharowa niyan san na adn a sarat iyan a so kiabaloy o manosiya a piangraw niyan so sarig a da pangrawa o manga langit ago so lopa ago so manga palaw, sa aya miangraw ron na so manosiya. Giankoto a sarig na gioto so manhaj a so kapakapnggolalana ko simba ko Allāh ago so kapagonoti ron sa pananggilaan so langowan a inisapar iyan. Sii ko kiapangrawa san o manosiya na miakhipantag iyan so kapakasambi ago so kapakapndato ko lopa, sa kiasojudan skaniyan o manga malaikat sa slasla on, ko katawi niyan ko waraan ankai a doniya a khabaloy ron a dato a pakasasambiin. Misabap roo na mimbaloy so manosiya a dato ko doniya, kana o ba dato o doniya, ilay anka so mbidaan o batang a “ko” ago so “o” ko katharo a “dato ko doniya ago so dato o doniya” aya dato o doniya na so Allāh , na aya dato ko doniya na so manosiya. Aya maana niyan na miakandato so manosiya ko doniya sa adn a domiatoon a so Allāh , sabap roo na so langowan a matatago ko doniya na mapnggiragiray o manosiya sa ingaran a kapakasasambi sa kna o ba skaniyan i khirk on, ka adn a khirk on a so miaadn on sa paganay a so Allāh , na so manosiya na daa miaadn iyan ko doniya a maptharo iyan a rk iyan. Sii ko datar anan a btad, na langowan a pnggalbkn o manosiya ko kibabatog na khiodas iyan ko khirk on a pakaasal, sa aya kakhaosara niyan ko manga nganin a matatago ko doniya na daan iyan a khailay so catalog a ron matatalasay so okit a kapagosara on na giankoto a padoman a catalog na gioto so Qur’an a daa linimpa iyan a nganin inonta a pizakntal iyan ago piagosay niyan. Samanan manga oripn o Allāh , na so kapakandadato o manosiya ago so kapakatitindg o parinta niyan a Islam, na sii makaphapasod ko ptharoon a kapasadan a kapakasasambi (ahd al Istikhlāf – covenant of vicegerency) sa gianan i onayan ankanan a parinta sa so langowan a pnggalbkn o parinta a Islam na misasankot ko kabaya o Allāh a miadn ko langowan taman. So manga parintaa a salakaw a miapayag ko lopa na adn mambo a kaphapasodan iyan ko kiapakatindg iyan, a datar o atoran a domocrasiya a sii ran piakaphasod ko pamikiran a kapasadan a kaphagingd a kadidiamong (Social Contract) ko pamikiran o paganay ron a thaong a datar i: Russeau, Hobbes, ago si Lock. Na misabap roo na miakamoayan so parinta a Democrasiya a sii makaphapasod ko kabaya o pagtaw sa mimbaloy so pagtaw a aya miangintuhan a skaniyan i tuhan na skaniyan pn i pzimba sa ginawa niyan, gioto i kiatharoa iran on sa so kitab na phoon ko pagtaw ago ikhokom iyan ago ron panonompang, sabap roo na miadadag so kamamanosiyai ka mimbaloy a tuhan ago oripn a pzimbaan iyan a ginawa niyan. Sii ko Islam na adn a tuhan a zimbaan, ago adn a kaadn a simba ago adn a simba a phoon ko tuhan a ipnggolalan o inadn ko kazimbaa niyan ko miadn on. Sii ko Democrasiya, na isaisa i waraan so tuhan ago so oripn a zimba ko tuhan ago so simba a izimba niyan. Samanoto na palaya tuhan ago palaya oripn ko satiman a masa, a giya btad anan na di zabotn sa datar o di kazabota ko ptharoon a trinity ko agama a nasrani, sabap ko da kapakathatadinisa o tlo btad a tlo a isaisa. Sii sankanan a atoran na da dn a agama on sabap sa kagiya miaisaisa so waraan o tuhan ago so waraan o oripn sa so tuhan na aya dn oripn, na so oripn na aya dn tuhan, sa giaya i sabap a so manga parinta ko doniya a makambbkn sankaya a atoran a democrasiya ko kiazosonan iyan a Direct Democracy odi na Indirect Democracy antaa ka Representative democracy na da dn a rantapan iyan ko btad o agama ago so kapangintuhan, sa so di ron somasabot na aya gii ran tharoon na so agama na salakaw ko parinta sabap ko kiagintas iyan, a aya mataan na katharo anan a dadag aso gii ron tharo na di niyan sasabotn i ptharoon a agama ago sa ptharoon a parinta, sa taman sa di makathadinisa so waraan o tuhan ago so waraan o manosiya a phangintuhan na di ran masmbag ankanan a awid a akal. Pitharoo Allah a: إِنِ الْحُكْمٌ إِلاَّ لِلَّهِ أَمَرَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِيَّاهُ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنِّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ (يوسف 40) Da so kokoman (kadato) inonta a rk o Allah a inisogo iyan a daa zimbaan iyo a rowar rkaniyan, gioto so agama a mathito, ogaid na so kadaklan ko manga taw na di ran katawan (Yusuf 40). Manga Oripn o Allāh, so parintaa Islam, na makapagoonayan ko ptharoon a Shūrā, aya maana niyan na parinta a kapmomosawira o manga mamponay sa katao ago pamikiran, kna o ba parinta a kapangalandada ago kambisa sa pamikiran. Giankanan a Shura na amoran a di dn mipndaraynon o parinta o manga Muslim, sabap sa di phakamoayan so parinta ago so kathndoa ko dato a olowan o pagtaw odi makamoayan so ptharoon a Shura, giankanan a Shura na phakapoon ko manga taw a siran i bithowan sa manga taw o Shura (Ahl as Shura) a gianan so Moway Mnda ko Btad, odi na manga taw a khikabnar ko kaboka ago so kapalot (ahl al Halli wal Aqd) a siran i mababaloy a akila o pagtaw ko kapiya a kipnggolalann ko kadato a Islam, sa aya mala a galbk iran na so kathndoa iran ko dato a olowan (imam) o manga Muslim a sii kiran phakapoon, ka siran so sagorompong a makallbi, na so salakaw kiran na manga taw a kallbiyan, na aya khadato ko Islam na so taw a makallbi. Giankanan a pagtaw o Shura na siran i komokompas ko lalakaw o kaphagingd o manga Muslim, sa titikayan iran so parinta ko giikandato o khalifah odi na Amir o manga Muslim, sa anda dn i kapakasilay niyan odi na maribat na zoplaan iran sa phakatokawn iran a miaribat skaniyan, ka an makakasoy ko kaontol. Go phoon adn a makatindg a kadato odi na parinta a kklimn iyan a parinta a Islam a migagayib on ankanan a onayan a Shura na di khatarima sii ko Islam o ba skaniyan parintaa Islam, ka tankd a giankanan a parinta na khadadag ko kaphlalakaw niyan sa di niyan khasonkad so kabaya o Islam sabap ko kigagayb o manga taw a siran i padoman ago tagotao ko btad o agama ago so doniya. Manga Oripn o Allah, giankai a bandingan na pd ko manga bandingan a mangingindaw sa mala a sowa ago sabot o phamakin’g on ago so mbatia on, gioto i sabap a aya kiaoma o alang iyan na sii dn ko kinibolog tano ko lalakaw tano sa gii tano kapangnala ko Islam, a inisampay dn so bilang ankai a Khutbah sa ika pat polo ago dowa (42) a bilang iyan, a miakanggonanao sa minibolog tano dn ko blangan o Islam, sa mala dn a kiasarzban tano ron, na giai i kiapakaoma ankai a bandingan a pphaninsn iyan so manga sowa tano ago pzawaan iyan so manga antap a pkharompakan tano sankai a mawatan a lalakaw ko kiapaganad tano sankai a Islam, a aya antap tano ron a onayan, na so kapakatindg o kadato Allāh ko liawaw o lopa a gianan i pamotosan ago kaposan a romasay o Muslim ko kibabatog iyan ko doniya. Manga Oripn o Allāh, pangnin tano ko Allāh a balowin tano niyan a pd ko manga taw a pphamakin’gn iran so katharo na phagonotan iran so lbi ron a mapiya. وَأَقُولُ قَوْلِي هَذَا وَأَسْتَغْفِرُ اللهَ لِي وَلَكُمْ وَلِسَائِرِ الْمُسْلِمِينَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ فَاسْتَغْفِرُوهُ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ Wa aqūlu qawlī hādā wa astagfirullāha lī wa lakum wa lisāiril Muslimīn min kulli dambin fastagfirūhu innahu Huwat Tawwābur Rahīm.
Al Khutbah 43 So Bandingan ko Manga Pakayan o Khabaloy a Olowan (Imam) Ago so Atastanggongan Iyan Ki, Alim, Hassanor Bin Maka Alapa Al Murshid al Am Rabitah Al Insan Al Islamiyyah أَحْمَدُكَ اللَّهُمَّ حَمْدَ مَنْ أَخْلَصَ النِّيَّةَ لِوَجْهِكَ الْكَرِيمِ , وَأَشْكُرُكَ شُكْرَ نِعْمَتِكَ وَابْتِغَاءَ مَرْضَاتِكَ الأَمِينِ , لَكَ الْحَمْدُ كَمَا يَنْبَغِي لِجَلاَلِ وَجْهِكَ وَلِعَظِيمِ سُلْطَانِكَ , لَكَ الْحُكْمُ وَإِلَيْكَ تُرْجَعُ الأُمُورُ. صَلَّى اللهُ وَبَارَكَ وَسَلَّمَ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِإِحْسَانٍ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ, وَبَعْدُ: فَيَا عِبَادَاللهِ اعْلَمُوا أَنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى قَالَ فِي كِتَابِهِ الْكَرِيمِ: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (آل عمران 200) Ahmadukallāhumma hamda man akhlasan niyyata liwaj’hikal kalrīm, wa ashkuruka shukra ni’matika wabtigāa mardhātikal amīn, lakal hamdu kamā yanbagī lijalāli waj’hika wa liadhīmi sultānik, lakal hukmu wa ilayka turja’ul umūr, sallallāhu wa bāraka wa sallama alā sayyidinā Mohammadin wa alā ālihi wa sahbihi wa man tabiahum biihsānin ilā yawmid dīn, wa ba’du: Fayā ibādallāhi i’lamū annallāha sub’hānahu wa taālā qāla fī kitābhil karīm: Yā ayyuhalladina āmanus birū wa sābirū wa rābitū wat taqullāha laallakum tuflihūn (Ali Imran 200). Manga Oripn o Allāh, So oriyan o bantog ko Allāh ago so pangni sa kapakaslang ko pangolo tano a Nabi Mohammad , ago so manga pamiliya niyan, so manga sahabah niyan, na samporna ko kadandan o manga Muslim, na aya pman a bandingan ankai a khutbah tano na so kaphamagosaya tano ko manga pakayan o olowan ago so manga atastanggongan iyan ko kababaloy niyan a olowan a lankap o manga Muslim. Giankai a kaphamagosaya ko manga pakayan o olowan na pd dn ko manga bandingan a di mipndaraynon sabap sa paliogat o agama a anda dn i kaadn o lompokan o Muslim na phakatoro dn sa olowan iyan, sa minggolalan sa sabdan o Rasūlullāh ko kiatharoa niyan sa daa lomalakaw a tlo kataw inonta a phakatoro siran sa olowan (amir) iran. Taman sa sii ko kiawafat o Rasūlullāh na da pn milbng na miatndo dn o manga Muslim so Abu Bakr a olowan iran, sabap ko kala o sabot iran ko kipapatoray o kitoroon ko dato sii ko sagorompong iran. So sagorompong a Muslim (Jama’ah Muslimah) na gianan i paganay a romasay niyan a makatoro sa olowan iyan ka an maator so btad iyan, ka so kaada o olowan na makatotoro sa kasagala ago karibogar a aya khaonga niyan na so kabinasa ago so kaantiyor. Manga Oripn o Allāh, so sagorompong a Muslim ko kaphakatindga iran ko parinta a Islam ko ingd iran, na aya paganay a romasay ran ko pizakatawan kiran na so katndoa odi na kakilalaa iran ko sagorompong a pmbthowan sa Moway Mnda ko Btad (Ahl al Halli wal Aqd) odi na ahl as Shura, odi na Ulul Amr, a giankanan a sagorompong na sii siran phakapoon ko kalankapan o pagtaw a siran i mababaloy a akila o pagtaw a pophowakilan iran sa tarotop ko giikhizoronsorongn ko btad o Parinta iran. Giankanan a Ahl al Halli wal Aqd, na so kadaklan kiran na siran so manga Ulama a inisampay siran ko pankat a maporo ko knal ago so sabot ko Agama ago so doniya, na phakataalok kiran so manga taw a adn a g’s iran ko kaphagingd, ago so manga taw a adn a missnggay a kapasangan iran ko pizoson a manga katao, a datar o manga taw a biaksa ko kaplopa, biaksa ko kandagang, biaksa ko kapamolong, biaksa ko kambabalay ago so manga pd a katao, sa khapd siran a anggawta ankoto a sagorompong a akila. Manga Oripn o Allāh, andai kapakatindg ankai a sagorompong sa matndo siran o pagtaw a kalankapan, na siran pman i kiasanggolayan ko mala a romasay ko kaphilia ko khabaloy a Dato (Imam odi na Amir antaa ka Khalifah) o manga Muslim, sa giankanan a thndoon iran a olowan na sii kiran phakapoon ka siran i miatndo a manga taw a makallbi na so salakaw kiran na kallbiyan, na miapatot a sii kiran makapoon so khabaloy a dato sa aya piliin iran na so da dn a lawan iyan kiran ko kakhagagaa ko kadato a Islam, sabap ko pakayan a matatago on. Giankanan a kathoro iran sa olowan na isa nan a maporo a sarig a patot a makapaginontolan siran on sa matoon iran so taw a thitho a mapiya a khasarigan ko kapagawidi ko ingaran o kadato a Islam. Sii sankanan a galbk a mapnd na katii so manga pakayan a patot a maadn ko taw a khabaloy a olowan o manga Muslim, sii anan iniayon ko tindg on o al Mawardi ko kitab iyan a al Ahkam as Sultaniyyah, ago so Abu Ya’la ko kitab iyan a al Ahkam as Sultaniyyah a isa nan a pasodan a kitab ko giipagosaya ko kadato a Islam.
Manga Oripn o Allāh, aya mapipikir ko katao a patot a matago ko khabaloy a olowan o manga Muslim, na skaniyan so katao a khibgay niyan ko khirk on so kapamimikiran sii ko manga mas’ala a kapagagama, ago btad a kadodoniyai, so Al Juwainie na aya katharo iyan na so olowan o manga Muslim na patoray a mabaloy a pd ko manga mama o Ijtihad, sa makaphamimikiran sa di niyan mapangingindaw so tindg o salakaw ron, sii ko pphamangitalmba a manga btad. So pman so al Gazali na aya katharo iyan na: Isasarat ko dato so datar o isasarat ko khabaloy kali (Qadhi), na aya onayan a sarat o Qadhi na so kabaloy niyan a Mujtahid, kna o ba giipangonotonot sa kpit, sa pitharoo Ibn Khaldun a so kapangonotonot sa kpit na karina sa di katatarotop o taw, na so Imamah (kapagolowan) na mapangingindaw niyan so katatarotop ko langowan a maoolawla. Aya tindg tano na aya mapipikir ko katao na skaniyan so katao a lankap a so katawi ko Qur’an ago so manga katao niyan, so katawi ko Sunnah ago so pizosonan iyan, ago so katao ko manga kokoman ko Usul al Fiqhi ago so basa Arab, sa gianan i khalimod ko taw a khabaloy a amir o manga Muslim. Giankanan a katao na kna o ba sii bo sankanan a blangan a agama, ka patot a maknal iyan pn so btad o doniya, ko manga kapandayan on a pizoson a manga katao ko bontal iyan a matitimbl. Sii sankai a masa a bago a kapapantagan na patot dn a mabaloy so olowan a lankap so katao niyan ko pithibarang a manga sowa, sankai a manga kapandayan a piakambowat o knal o manosiya a ron misasankot so kakhiporo o btad o parinta ko kasaromag iyan ko barandiya, a makapagoonayan ko katao ko agama. Manga Oripn o Allāh, so pman so kaontol (Adalah), na so kabaloy niyan a mangingimbnar i katharo, mapayag i kasasarigi, mawatan ko manga haram, lomilinding ko manga dosa, maawat ko sankaan, kalalayaman ko kasosoat ago sii ko kapkhararangiti ron, tarotop i parangay sii ko agama niyan, ago sii ko doniya iyan, amay ka matarotop ankanan a manga ropaan na khapakay so saksi iyan ago khapakay a madato, na amay ka kagalatan ankanan a manga ropaan na di khatarima so saksi iyan ago di khadato. Aya antap a onayan ko kaontol na so kalk ko Allāh ago so kaompiya, ka kagiya so kadato na sarig na so fasiq (lomiliyo ko agama) na di khasarigan na di khapakay a dato, ka so dato na ladiawan o manga taw na o mabinasa na miabinasa so pagtaw. Pitharo o al Gazali a: Aya ropaan a ika tlo na so kabaloy o dato a somsndad so kalk iyan ko Allāh , giai i maporo ko manga ropaan ago aya on mala, a skaniyan na ropaan a phoon ko ginawa a di khasmbayan a phoon ko salakaw ron, ago di khaparoli a makapoon ko manga salakaw. Go gianan na sarat a onayan sii ko olowan ko parinta, ka kagiya skaniyan i akila o Dawlah, na opama ka kapapaawingi so parangay niyan ago so paratiaya niyan na khada so sarig on o manga taw, na khabinntay ko daway, ka kagiya aya patoray ron na siapn iyan so parangay o manga taw, ago so maratabat iran, ago so manga tamok iran, na o marata a kapkhan’ga on, na maphakada iyan so pankatan iyan, na khada so andisan o Dawlah ago so pankatan iyan, na sii sankai na zayanan skaniyan o manga gomagalbk iyan, ago so manga wali niyan sa mliyo siran ko lalan a tatamanan sa daa mapangangandam iran a rasng ago siksa. Sabap san na pitharoo Abu al A’la al Maududi a: So pagtaw na matatago siran ko okitokit o manga dato iran, sa o mapiya so dato na pphiapiya siran, na o marata so dato na phratarata siran, na anda dn i kasawit o dato sa nggayagomaya na zawit siran mambo ago pnggaya-gomaya siran, na gioto dn i poonan o kapkhidozo o ingd ago so kakhaantiyor iyan. Manga Oripn o Allāh, giankanan a sarat a katao ago kaontol na patoray dn so kapakamoayan iyan, sa mabaloy so taw a khabaloy a olowan a makasosold ko goliling o kiapaliogatan (mukallaf) sii ko kokoman o agama a katii so manga ropaan iyan: 1. Mabaloy so taw a Muslim, kakagiya so kadato na skaniyan i maporo ko kapakakhapaar na so Islam na sarat ko langowan o kapaar, ka di khiropa o ba mabaloy a olowan ko parinta a Islam so taw a kna a Muslim. Pitharoo Allāh a: وَلَنْ يَجْعَلَ اللهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنينَ سَبِيلاً (النساء 141) Di dn pagadnn o Allah ko manga Kafir i ba iran mikhapaar so btad o manga Mu’min (an Nisa’ 141) Ago kagiya paliogat ko dato so kipnggolalann iyan ko manga kokoman o Shariah, na di anan khaparo o ba makambowat ko kna o ba Muslim. 2. Mabaloy so taw a kiabaligan, ka so taw a da kabaligi na di niyan khagaga so kabaloy niyan a dato ko manga Muslim, ka kagiya da kapaliogati, ago di khapakay a mangokom amay ka di niyan mipapaar a ginawa niyan, na aya taralbi na di niyan mikhapaar so btad o salakaw ron. 3. Mabaloy so taw a mikhasad so akal iyan, ka so kaada o akal na kabinasa, ago pd ko di katatarotop o manga anggawta ago so hawas, na di dn patot o ba madato. 4. Mabaloy so taw a skaniyan na maradika, ka so taw a oripn na da a mipapaar iyan, ka langowan a pkhapasad iyan na rk o dato iyan, na di dn patot o ba mabaloy a dato ko salakaw ron a apiya so ginawa niyan na di niyan kandadatoan. 5. So kabaloy o taw a skaniyan na mama, ka so kapakakhapaar sa lankap na sii bo piakay o Islam ko manga mama, sa di ron pd so manga babay, sabap sa so kadato ko Islam, na mala a romasay ago galbk a di domadait ko waraan o babay so kaawidi ron, sa so Islam na pziapn iyan so waraan o nggagaisa sa ipmbgay niyan ko oman i waraan so rk iyan a inadnan on o Allāh . Manga Oripn o Allāh, ginan i mababaloy a manga sarat o khabaloy a dato, na so pman so manga galbk iyan a manga ppnd a romasay na siran so phakatalingoma:
Sii sankanan a paganay a romasay ko kasiapa ko agama na aya paganay ron a ziapn iyan na so kitindgn ko sambayang, sabap ko katharoo Rasūlullāh a sa taw a itindg iyan so sambayang na sabnar a miapakatindg iyan so agama, na sa taw a ibagak iyan na miagba iyan so agama. Na sii sankai na patoray ko dato a Muslim a skaniyan dn i Imam o manga Muslim ko manga sambayang iran ko masjid a katatagoan on, sa di niyan dn khibagak ko masa a kakhagagaa niyan on, sabap sa so Rasūlullāh na da niyan dn bagakn so kapagimam ko sambayang inonta bo ko kiasakit iyan a kiapasangan a di niyan khagaga, sa patot a gianan i kaonotan o manga dato o manga Muslim a siran dn i manga Imam ko manga samyang iran.
Yüklə 3,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|