الْخُطَـبُ الْمِنْبَرِيَّـةُ so manga khutbah sa mimbar gintas I pianimo ago piagiasa I

Manga Oripn o Allāh! Kalkn iyo so Allāh  sa titho a kalk ago kaptn iyo ko agama niyo so tali a daa ikhatpd iyan. Ago tanodi niyo ka mataan a so manga palo niyo na di niyan khagaga so katindg ko naraka. Ago tanodi niyo ka mataan a so kapatay na kiaonaan kano ron o salakaw rkano na khaonaan iyo ron mambo a so salakaw rkano.
Manga Oripn o Allāh! Pd ko manga paparangayan a miakaratarata a lomalagaday ko oman i pphagingd a piakipananggilaan rkitano o Allāh  a patoray so kasotiya tano ron ko manga ginawa tano. Daa salakaw ron manga oripn o Allāh  a rowar ko tiga basa Arab a "Hasad" a manga pd a maana niyan so kariit, kasiig, odi na kadnki. Gianan na paniakit anan a piligro a kna o ba aya bo a praradan iyan sa marata na so pphagingd ka aya mataan na so dn so taw a khiparangay ron i mala a praradan iyan. Pkhabinasa niyan so kagagakot o pagtaw na aya mala na pkhasalin iyan so paparangayan o manosiya a mapiya sa taman sa pkisogo iyan ko taw a khiparangay ron a kabonoa niyan ko pagari niyan odi na so kapozanga niyan on sii ko kabinasa a mala.
So kasiig a onga o rarangit na pkhatonda iyan so taw a khiparangay ron sa kabinasaa niyan ko salakaw ron. Da dn a ippharin o ginawa niyan sa taman sa di niyan mitana so gani niyan ko taw a pziign iyan ago taman sa di niyan maringasa ago kasorongi sa marata. Gioto i kiatharoa on sa: "So masiig ko pagtaw na gomaan a ipng’ggba ago kasankapan a iphaminasa ago ipnggba ago iphangoparik. Opama ka kdgn o antonaa i pkhasabapan ko kapkhaadn o marata ko ltlt o mbatabataa odi na so mamagpda sa satiman a galbk odi na so pkhasabapan sa gii kapakatoto-laka ago so giikapakasisimnga o zirinsiringan ago so kapkhaadn o manga rido ago so di kaphagayonayon ago so giikandodonsiana ago so giikathataondora ago so kapkhaadn o di mapiya a katharo a pphanom-pang ko isa a taw a pzagadn a margn ago so kapkhasonor o taw sii ko kapthoron o tioba ko salakaw ron na khatoon ka a da dn a sabap iyan a rowar ko kazisiiga.
Manga oripn o Allāh! Antawaa i ptharoon a masiig? Sabotn tano ka aya ptharoon a masiig na so taw a miailay niyan so limo a iniphangalimo o Allāh  ko izan iyan a manosiya na inikasigi niyan on na zinganinn iyan a kada on a giankoto a limo (odi na kamapiaan) a matatago sankoto a pagari niyan a Muslim. Gianan i ptharoon a taw a ndodon so kasiig.
Sabap roo na aya bs a maana a kasiig odi na kadnki na giankoto a kikasigin ka ko limo (odi na kamapiaan) a inibgay o Allāh  ko salakaw rka na oriyan iyan na zinganinn ka a kada iyan on. Aya maana niyan na opama ka kabgi ka sa kapaar sa kakhada rkaniyan a giankoto a limo a matatago on na khowaan ka on. Giotowi sabap a so kasiig na haram (inisapar o agama Islam) inonta bo amay ka giankoto a limo (odi na kamapiaan) na sii matatago ko kafir odi na darowaka a phagosarn iyan sii ko kapringasaa niyan ko manga kaadn ago sii ko kapmbinasaa niyan ko mapiya a ndolondolonan o manga taw ago ipphangoyat iyan sa kapkhaadn o pitna, ka kagiya giankoto kabaya aka sa kada on a giankoto a matatago on a limo na antap ka sa kada a kaphakabinasa niyan. Ka so taw a bibisaan iyan so pagpr o manga pagtaw na go aya idodolon iyan kiran na so kapanotiya ago so kapangakal odi na pkhn iyan so manga tamok iran sa okit a di mapiya na kna ba rka marata amay ka zinganinn ka a kada rkaniyan o limo (odi na kamapiaan) a matatago on ka an skaniyan makazoti a mada ko btad iyan a di mapiya.
So kasiig na pd anan ko sipat o manga kafir ago so manga monafiq ago so manga taw a manga llmk on so paratiaya, manga taw a ipkhagowad iran oba iran pkhailay so limo o Allāh  a zisii ko salakaw kiran. Pitharo o Allāh :
وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ

مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ

Pd sa maana niyan: "Miasisinganin o kadaklan ko piamanoronan sa kitab (so manga Christian goso manga Yahudi) a oba kano iran bo maphakandod ko kakakapiri ko oriyan o kiaparatiaya niyo a dnki a phoon ko manga ginawa iran (apiya pn) ko oriyan o kiapayag kiran o bnar." [2:109].

Pitharo pno Allāh  a:
إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِهَا وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا

لاَ يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا

Pd pn sa maana niyan:

O sagada kano a mapiya na makarata kiran na o masogat kano a marata

na mababaya siran on, na o phantang kano ago mananggila kano

na daa khibinasa rkano o tipo iran a mayto bo." [3:120].
So taw a pmbatiaan iyan so thotholan ko Yusuf  ago so manga pagari niyan na khasabotan iyan o antonaa i rarad a marata o kasiig ko taw a khiparangay ron ago khasabotan iyan o andamanaya i kapkhabotaa o siig ko pangingilayan o masiig ago so kapkhatotopi niyan ko gagaw a matatago ko poso iyan. Pitharo o Allāh :
إِذْ قَالُوا لَيُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَى أَبِينَا مِنَّا وَنَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلاَلٍ مُبِينٍ ،

اقْتُلُوا يُوسُفَ أَوِ اطْرَحُوهُ أَرْضًا يَخْلُ لَكُمْ وَجْهُ أَبِيكُمْ وَتَكُونُوا مِنْ بَعْدِهِ قَوْمًا صَالِحِينَ

Pd sa maana niyan:

"Gowani a tharoon iran (so manga pagari o Yusuf), mataan a so Yusuf ago so pagari niyan na pkhababayaan o ama tano a di skitano oba di skitano na madakl tano (go manga ttgas). Mataan a si ama tano na sabnar a sii sa karibatan a marayag. (pitharo o isa kiran) bonoa niyo so Yusuf odi na taogn iyo ko lopa (a mawatan) ka an iyo mabisa so gagaw i ama iyo ago an kano bo mbaloy a pagtaw a manga pipiya." [12:8-9].
Sakamaoto mambo so paganay a manga wata o Adam  a ino miabonoo isa on so pagari niyan ka sabap ko kasiig a kialankoloban iyan so poso iyan ago kiasapngan iyan so pangingilayan iyan na da dn pharin sa taman o da niyan mailay si pagari niyan a mipotos ko danga iyan. Pitharo o Allāh  a:
فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِيهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخَاسِرِينَ

Pd sa maana niyan:

"Na inipangoyat rkaniyan o ginawa niyan a kabonoa niyan

ki pagari niyan na biono iyan na miabaloy a pd ko miangalologi." [5:30].
Sabap roo na inisogo o Allāh  ko miamaratiaya a kaplindong iran Rkaniyan phoon ko kasiig. Pitharo o Allāh  a:

وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ

Pd sa maana niyan: "Go so karataan o makasiig igira a mianiig." [113:5].

Miapanotol i al Bukhari ago si Muslim a phoon a thotol ko Abi Hurayrah [RadhiAllaho Anho] a mataan a so Rasūlullāh  na pitharo iyan:
((إِيَّاكُمْ وَ الظَّنَّ فَإِنَّ الظَّنَّ أَكْذَبُ الْحَدِيثِ......)) إِلَى أَنْ قَالَ ((وَلاَ تَحَاسَدُوا وَلاَ تَبَاغَضُوا))

Pd sa maana niyan:

"Pananggilai niyo so kapangantap/kapanganib ka mataan a so kapangantap/kapanganib na pinakabokhag ko manga thothol" ….taman sa pitharo iyan..."ago oba kano zisiiga ago oba kano khakagowada."

Ago pitharo iyan pn:

((إِيَّاكُمْ وَالْحَسَدَ فَإِنَّ الْحَسَدَ يَأْكُلُ الْحَسَنَاتِ كَمَا تَأْكُلُ النَّارُ الْحَطَبَ))

Pd sa maana niyan: "Pananggilai niyo so kasiig ka mataan a so kasiig na pkhn iyan so manga pipiya (amal) sa lagid o kapkhana o apoy ko itagon." [Hadith a malmk].

Ago miaaloy ko Hadith a Sahih a mataan a so Nabi  na pitharo iyan (ko oman gawii) ko miakatlo gawii a: "Phakagmaw rkano imanto dn a mama a pd ko taw sa sorga." Na isaisa bo a mama a ppakaliyo kiran sii ko miakatlo gawii. Na somiong on so Abdullah Bin Omar na miniga on sa miakatlo gawii na da niyan bo mailay o ba gii qiyam (manambayang) ko kagagawii. Na kagiya pagawaan iyan dn a ba niyan bo da maplbolbod so amal i aki oto na pianothol iyan on so katharo o Rasūlullāh  a gii mammsa o andamanayai kinisampay niyan sankoto a pankatan a skaniyan na mibababa sii ko kapagamal adi so salakaw ron na pitharo o mama rkaniyan, da dn a katawan ko a rowar sankai a miasima aka inonta bo a sakn na da dn a khatoon akn ko ginawa ko (a marata) a ba panonompang ko isa bo ko manga Muslim a kapangakal ago di akn dn siign so isa bo ko limo (odi na kamapiaan) a ipmbgay ron o Allāh  rkaniyan. Na miatharo o Abdullah, a gianan skaniyan i kiasabapan sa kinisampay nka on a gianan so di ami khagaga."
Tanodi niyo manga oripn o Allāh  ka mataan a so masiig na miiitong a di masosoat ko kabaya o Allāh  sii ko gii niyan kapakapllbiyaa ko sabaad ko oripn Iyan ko sabaad. Miapanothol a mataan a so Allāh  na gii niyan tharoon:
((الْحَاسِدُ عَدُوُّ نِعْمَتِي وَمُتَسَخِّطٌ لِقَضَائِي غَيْرُ رَاضٍ بِقِسْمَتِي بَيْنَ عِبَادِي))

Pd sa maana niyan:

"So masiig na ridoay o limo Akn ago ipkhagowad iyan so kabaya Akn ka di ka oomnangan ko gii akn kambagibagii ko manga oripn Akn."
Ago pitharo o Iblis ko Nuh :.
Pananggila inka so kasiig ka mataan a miatonda ako niyan sankai a btad (akn)."

Ago aya mbidaan o basa Arab a (حسد) ago so (غبطة) na so hasad na kasiig na so gibtah na kasigi na so hasad - kasiig na gioto so kazinganin anka sa kada o matatago a limo (odi na kamapiaan) sii ko pagari nka a Muslim sa daa sabap a piakay o Islam na giai na haram.

So pman so gibtah - kasigi na so kazinganin anka ko limo (odi na kamapiaan) a lagid o matatago ko salakaw rka sa kna o ba nka gii mandingandingan a kada iyan rkaniyan, na giai na kna ba marata. Lagid oto mambo so kazasakoya a mapiya amay ka aya gii pagoradoradan na so mapiya ibarat o manga olawla a manga pipiya ago so manga amal a mapiya ago so kapagoradorad ko kathontot sa ilmo ago so kapagoradorad ko kibagakn ko manga rarata ago so nganin manga inisapar o Islam. Pitharo o Allāh :
وَفِي ذَلِكَ فَلْيَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ

Pd sa maana niyan:

"Na sii sankoto na pagoradorad so pphamagoradorad

(ko kapangongonotan siiko Allah)." [83:26].
Ago siiko dowa a Sahih na phoon a thothol ko Ibn Omar  a phoon a thothol ko Nabi  a pitharo iyan:
((لاَ حَسَدَ إِلاَّ فِي اثْنَتَيْنِ: رَجُلٌ آتَاهُ اللهُ مَالاً فَسَلَّطَهُ عَلَى هَلَكَتِهِ فِي الْحَقِّ ، وَرَجُلٌ آتَاهُ اللهُ عِلْمًا فَهُوَ يَعْمَلُ بِهِ وَيُعَلِّمُ النَّاسَ))،

Pd sa maana niyan: "Daa kasigi inonta bo sa dowa; Mama a bigan o Allāh  sa tamok na minipaar iyan sa kianggastowa niyan on sii ko bnar, ago mama a bigan o Allāh  sa ilmo na gii niyan inggolalan ago ipphangndao niyan ko manga taw." [Sahihain].

Ago pitharo pn o Rasūlullāh .
((مَثَلُ هَذِهِ الأُمَّةِ مِثْلُ أَرْبَعَةِ نَفَرٍ: رَجُلٌ آتَاهُ اللهُ مَالاً وَعِلْمًا فَهُوَ يَعْمَلُ بِعِلْمِهِ فِي مَالِهِ وَيُنْفِقُهُ فِي حَقِّهِ ، وَرَجُلٌ آتَاهُ اللهُ عِلْمًا وَلَمْ يُؤْتِهِ مَالاً فَهُوَ يَقُولُ لَوْ كَانَ لِي مِثْلُ هَذَا عَمِلْتُ فِيهِ مِثْلَ الَّذِي يَعْمَلُ ، قَالَ الرَّسُولُ: فَهُمَا فِي الأَجْرِ سَوَاءٌ ، وَرَجُلٌ آتَاهُ اللهُ مَالاً وَلَمْ يُؤْتِهِ عِلْمًا فَهُوَ يَخْبِطُ فِي مَالِهِ يُنْفِقُهُ فِي غَيْرِ حَقِّهِ ، وَرَجُلٌ لَمْ يُؤْتِهِ اللهُ عِلْمًا وَلاَ مَالاً فَهُوَ يَقُولُ لَوْ كَانَ لِي مِثْلُ هَذَا لَعَمِلْتُ فِيهِ مِثْلَ الَّذِي يَعْمَلُ. قَالَ رَسُولُ اللهِ فَهُمَا فِي الْوِزْرِ سَوَاءٌ)).

Pd sa maana niyan: "Aya ibarat ankai a omat na lagid o pat kataw a taw; mama a bigan o Allāh  sa tamok ago ilmo na gii niyan inggolalan so ilmo iyan sii ko tamok iyan ago gii niyan gaston sii ko bnar. Ago mama a bigan o Allāh  sa ilmo na da niyan bgi sa tamok na gii niyan tharoon a opama mambo ka adn a rk akn a lagid anan (tamok) na ipnggolalan akn on so lagid o gii niyan golawlaan. Pitharo o Rasūlullāh  a siran a dowa na sii ko balas na mlagid. Ago mama a bigan o Allāh  sa tamok na da niyan bgi sa ilmo na pkharibat ko tamok iyan a gii niyan gaston sii ko di bnar. Ago mama a da bgi o Allāh  sa tamok ago ilmo na gii niyan tharoon a opama bo ka adn a rk akn a lagid anan (tamok) na sabnar a pnggolawla anko so lagid o gii niyan golawlaan. Na pitharo o Rasūlullāh  a siran a dowa na sii ko dosa na mlagid." [Ibn Majah a phoon a thothol ko Abi-Kabsha Al-Ansari a aya sanad iyan na Sahih].

أَقُولُ قَوْلِي هَذَا وَ أَسْتَغْفِرُاللهَ لِي وَ لَكُمْ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ.
Ptharoon ko a katharo aknai ago phamangni ako sa rila ko Allāh  para rakn ago skano na pangni kano ron sa rila ka mataan a skaniyan so Makaririlai a Makalimoon.
Ika dowa a Khutbah
الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى تَوْفِيقِهِ وَإِحْسَانِهِ وَ الشُّكْرِ لَهُ عَلَى عَظِيمِ لُطْفِهِ وَامْتِنَانِهِ وَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ الدَّاعِي إِلَى رِضْوَانِهِ , اللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى عَبْدِكَ وَرَسُولِكَ مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنْ سَارَ عَلَى نَهْجِهِ وَاسْتَنَّ بِسُنَّتِهِ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ. أَمَّا بَعْدُ: فَاللهُ سُبْحَانَهُ قَالَ فِي كِتَابِهِ الْعَزِيزِ:
إِنَّ اللهَ وَمَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ علَى النَّبِيِّ يَاأَيُّهَاالَّذِينَ ءَامَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا

"Mataana so Allah ago so manga malaikat Iyan na pzalawatan iran so Nabi, hay skano a miamaratiaya na salawati niyo (pangnin iyo sa limo ko Allah) skaniyan ago pzampayn iyo ron so salam a samporna a kalilintad". [33:56].
اللَّهُمَّ أَعِزَّ الإِسْلاَمَ وَ الْمُسْلِمِينَ وَدَمِّرْ أَعْدَاءَ الدِّينِ وَعَمِّ بِالتَّوْفِيقِ وَ الصَّلاَحِ رَعَايَا الْمُسْلِمِينَ وَ رُعَاتَهُمْ وَكَثِّرْ أَنْصَارَهُمْ وَأَعْلِ مَنَارَهُمْ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ ، اللَّهُمَّ أَقِمْ عَلَمَ الْجِهَادِ وَ أَقْمِعْ أَهْلَ الشِّرْكِ وَالْفَسَادِ ، اللَّهُمَّ انْصُرْ دِينَكَ وَكِتَابَكَ وَسُنَّةَ نَبِيِّكَ وَ عِبَادَكَ الصَّالِحِينَ. اللَّهُمَّ أَبْرِمْ لِهَذِهِ الأُمَّةِ أَمْرَ رُشْدٍ يُعَزُّ فِيهِ أَهْلُ طَاعَتِكَ وَيُذَلُّ فِيهِ أَهْلُ مَعْصِيَتِكَ وَيُؤْمَرُ فِيهِ بِالْمَعْرُوفِ وَيُنْهَى فِيهِ عَنِ الْمُنْكَرِ وَآخِرُ دَعْوَانَا أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ.

(Ya Allāh  na pakabagr Anka so Islam ago so manga Muslim ago binasa Anka so manga ridoay o agama (Islam). Ago pakalankap Anka so tawfiq ago so kathagompiya o parinta o manga Muslim ago so thatandingan on ago pakandakl Anka so pphaninindg kiran ago poroon Ka so sindaw iran sabap ko limo Oka, hay mala i limo ko manga makalimoon. Ya Allāh  na pakatindg Anka so pandi o Jihad ago pgs Anka so manga pananakoto ago gii maminasa. Ya Allāh  na pakadaag Anka so agama Nka ago so kitab Ka ago so okitokit o Nabi Nka ago so manga oripn Ka a manga salih. Ya Allāh  na dawagn ka sankai a ommat so mapiya a lalan a miphagomnang o manga taw a giimangongongotan ago kidapanas o manga taw a giimmamaasiya ago pkisogo on so mapiya ago pkisapar on so marata. Ago aya phakaoriyan ami ko pangni ami na so podi na rko Allāh  a Kadnan o langowan o kaadn).



Al Khutbah 25

So Bandingan ko Kaphagingd a Islam

Ki: Alim Hassanor bin Maka Alapa

Al Murshid Al Am

Al Insan Islamic Assembly of the Philippines

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا وَسَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا مَنْ يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِدًا, وَأَشْهَدُ أَلاَّ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ , اللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنِ اهْتَدَى يِهَدْيِهِ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ وَبَعْدُ:
فَيَاعِبَادَ اللهِ يَقُولُ الْحَقُّ تَبَارَكَ وَتَعَالَى فِي الْقُرْآنِ الْكَرِيمِ:
الَّذِينَ إِنْ مَكَنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاَةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ

وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الأُمُورِ (الحج 41)
Innalhamda lillāhi nahmaduhu wa nastaīnuhu wa nastagfiruh, wa na’ūdubillāhi min shurūri anfusinā wa sayyiāti a’mālinā, man yahdihillāhu falā mudhillalahu, wa may yudhlil falan tajida lahu waliyyan murshidā, wa ash’hadu allā ilāha illallāhu wahdahu lā sharīka lahu, wa ash’hadu anna Mohammadan abduhu wa rasūluh, Allāhumma salli wa sallim wa bārik alā Mohammadin sallallāhu alayhi wa salallama wa alā ālihi wa sahbihi wa manihtadā bihad’yihi ilā yawmidd dīn wa ba’du:
Fayā ibādallāhi, Yaqūlul Haqqu Tabāraka wa Ta’ālā fil Qur’ānil Karīm:
Alladīna im makannāhum fil ardhi aqāmussalāta wa ataw zakāta wa amarū bil ma’rūfi wa nahaw anil munkari wa lillāhi āqibatul umūr (al Hajj 41).
Manga Oripn o Allāh, omiog so Allāh  na phamagosayin tano sankai a khutbah ankai a bandingan a tanto a mangingindaw sa mala a sabot ago mala a tanod sabap ko di ron kipndarayinonn, a ron mamapapalot so langowan o panagontaman o manga Muslim ago so pangindaw iran sii sankai a kibabatog.
Giankai a bandingan na skaniyan so osayan ko kaphagingd a Islam (al Mujtama al Islami) ino tano ptharoa piakalklkai a bandingan ka kagiya mala a di ron kasasaboti o kadandan o manga Muslim a pphagintaw sankai a masa a kapapantagan.
Manga Oripn o Allāh, antonaa i ptharoon a kaphagingd a Islam? Pakaiza anan a giimliblibt ko zaronsarongan o manga Muslim na di ran matatago sa ginawa so kasmbaga on, antonaa i kaphagingd a Islam? Opama o izaan anan ko kangodaan na margn o ba niyan masmbag, na aya pn so manga wata kiran, ogaid na o izaan ko manga totoa, antonaa mangaday i madait a izmbag iran on?
Madakl a kiaizaan ami san na aya kalilid a smbag iran na so kaphagingd a Islam, na skaniyan dn so kapphagingd o manga Muslim sa masa ini, aya maana niyan na so Muslim a matitimo ko darpa na khabthowan so kapphagingd iran sa kaphagingd a Islam, sa gianan bo. Giankanan a smbag iran na onga o pamikiran iran a da makaokit sa pangamad a katao ago gpaan ko thitho a waraan o Islam, ogaid na piakambowat iran sa sii ran bo kinowa ko ingaran a Muslim, sa datar o ba iran kiokom sa apiya antonaa i galbk o Muslim na gioto dn so galbk o Islam, sa datar o kapipikira on o manga taw a kna a Muslim, a ipzipat iran ko Islam so manga galbk o manga taw a magaagama on, samanan na giankanan a Muslim a gianan i smbag iyan ko pakaiza na datar skaniyan ankoto a kna a Muslim sii ko sabot sa da a mbidaan iran sa kokoman.
Manga Oripn o Allāh, so da tano pn kasmbaga ko pakaiza na tokawn tano mona, so ptharoon a kaphagingd a Islam. Dowa nan taga a katharo a so “kaphagingd” ago so “Islam”, a so kaphagingd na inisipat on so Islam sa mimbaloy siran a ngaran a makazisipata.
So kaphagingd na di phakamoayan odi maadn so tlo a polaos iyan a siran so: (1) Kawali (ingd) a skaniyan so lopa a babalingan, (2) So pagtaw a magiingd sankoto a lopa, (3) So parinta a gioto so komakapt ko bagr ankoto a phagingd. Giankanan a tlo a onayan na isa bo i magalat on na di phakamoayan so ptharoon a kaphagingd ko apiya antonaa i bontal iyan Islam sa di Islam.
Sabap san na aya thito a tokaw (definition) o kaphagingd a Islam na: Skaniyan so kaphagingd a matatarotop on so tlo a manga polaos o kaphagingd, a aya manga taw niyan na manga Muslim ago aya parinta niyan na so parinta o agama Islam a so ptharoon a Shariah Islamiyyah.
Manga Oripn o Allāh, gianan i marayag a katokawi tano ko ptharoon a kaphagingd a Islam, maadn so pagtaw a manga Muslim, a adn a kawali niyan, ingd iyan a mipapaar iyan ago adn a parinta niyan a makatitindg a aya onayan o kitab iyan na so Qur’an ago so Sunnah o Rasūlullāh , sa tarotop so kamamaradika iyan ago so kapakambabayabaya iyan (sovereignty) a daa sosondongan iyan a salakaw a parinta odi na bagr.
Samanan na miakarayag rki tano sa kiasawaan phorong ago miakilala tano so bontal o ptharoon a kaphagingd a Islam, a gianan na kaphagingd a aya bowalan o kaoyagoyag iyan, a kandato, kapagagama, kaphagingd, kazinanad, kapamantiari, na palaya dn sii makapopoon ko bowalan a pakaasal a so Qur’an ago so Sunnah o Rasūlullāh . Aya sabap iyan na so kiabaloy o kaphagingd a inisipat on so Islam, na khabaloy so Islam a aya niyan bontal ago aya niyan waraan ago aya niyan paratobowan ago aya niyan kaokhaog ago aya niyan galbk, sa tarotop a da dn a magagalat on a mlk bo.
Manga Oripn o Allāh, imanto na miakasold tano ko mala a awid a akal a khagdam tano ko manga ginawa tano, a da tano dn magdam ko onaan o da ta no katokawi sankai a bandingan, gioto so katharoo o maongangn a Arab a so Mranaw niyan na:
Gioto so btad a igira din ka katawan na gioto so awlan a tioba,,,,

Na o katokawi nka na so tioba na phamagoman sa kargn ago kala ago kasakit
Manga Oripn o Allāh, Imanto na tokawn tano so manga katitimo o manga Muslim ago so kapphagingd iran, o ino adn a kathoon tano a lompokan odi na katitimo antaa ka kaphagingd a mapakay a tharoon tano, a gioto so kaphagingd a Islam sa masa ini a datar ankoto a tiokaw tano kagiya a osayan o thitho a kaphagingd a Islam, aya smbag anan manga oripn o Allāh , na da a khatoon tano sii sa Pilimpinas a kaphagingd a khapakay a tharoon tano a kphagingd a Islam.
Aya khatoon tano imanto a katitimo na skaniyan so sagorompong odi na katitimo o lompokan o manga Muslim sii ko isa a darpa ko apiya andaa darpa, sa patoray a makaznggaya san so dowa a katharo a, Muslim ago Islam. Adn sa masa ini a manga Muslim a tanto a madakl so bilangan iran ko doniya ka somiobra sa isa ka Billion so bilangan o olo iran, ago adn a manga ingd iran ago manga kawali ran, ogaid na so kaphagingd iran na kna o ba tarotop a kaphagingd a Islam, sabap sa magagalat on so isa a onayan o kaphakatindg o kaphagingd a Islam, a so kaadn o parinta a Islam, a aya pndato ago giimamaapaar sankoto a lopa ago so manga taw a pphagingd on.
Manga Oripn o Allāh, gianan i kiapatot a kasaboti tano ago kaknala tano ko mbidaan o ptharoon a pagtaw a Islam (Ummah Islamiyyah) ago so ptharoon a Parinta Islamiyyah (Hukumah Islamiyyah) a so korang i sabot ko Islam na aya katao iran san na mlagid anan, a gianan na mbida sa mala a kambibidaan iyan.
Adn imanto a pagtaw a Islam, ogaid na daa parinta a Islam ko kamataani ron, So manga ingd o manga Muslim sa doniya na aya parinta iran na parinta a kinowa ko taong o atoran a pimbaalan o manosiya, atoran a democrasiya ko dowa a sapak iyan a Direct Democracy antaa ka Representative Democracy, odi na atoran a Malakiyyah (kingdom) antaa ka (Semi-Communism) gianan so manga ala on a parinta ko ingd o manga Muslim, na sii ko maroni ron a kaphagingd o manga Muslim a mipananagi ko manga parinta a jahiliyyah (Muslim Minority) na aya kalilid na so kapangongondato o smpad ago so igma antaa ka manga adat a initadi a da on so gonanao ago so kokoman o Islam, ka manga sarag a akal o paganay ron a nggka’ na aya masakit on na gii ran pn tharoon a gioto dn so Islam a amay ka kilalaan na daa kimamaniya on o Islam a mlk bo.
Manga Oripn o Allāh, giankai a masa a pphagintawan tano na masa ini a piangondatoan o jahiliyyah a bago a aya mala a kasankapan iyan na so katao a miapakambowat iyan ankai a ptharoon a Modern Technology a tanto a mabagr so rarad iyan ko kamamanosiyai Muslim antaa ka kna a Muslim, na palaya dn piraradan ankai a kayamat a katao a bago a pantag sa kapphakalboda niyan ko ongaya o manosiya a kapapantagan. Sa di ron dn irorokot so btad o agama aya pn o ba niyan mikhapaar sa maator iyan.
So manga Muslim, na patoray kiran a mailay ran ankai a btad sa mapariksa iran so titho a waraan iyan ago matimbang iran ko timbangan a Islam, sabap sa giimbagobago so doniya ka waraan iyan so kambagobago, ogaid na so Islam na di kapmbagobagowan ka skaniayn i bowalan a pkhapoonan o kambagobago, sa patoray a so masa a lomalagaday na aya maislam, sa kna o ba aya pmbagobagowi na so Islam, ka so Islam na waraan iyan dn so kababago mapiya pn lomiagaday ron so pinngibowan a manga ragonan na skaniyan na bago dn a di kharombay ago di khardak.