الْخُطَـبُ الْمِنْبَرِيَّـةُ so manga khutbah sa mimbar gintas I pianimo ago piagiasa I

Manga Oripn o Allāh, aya pamotosanai na taman sa di makatindg ago mabaloy so Islam a parinta a pkhokomn iyan so langowan taman a sakro kabintng o kamamanosiyai ko manosiya na di dn makamoayan so ptharoon a Kaphagingd a Islam. Di tano khasanaan so kapakamomoayan o pagtaw a Islam sa ba gioto bo, sa tharimaan iyan a aya parinta niyan na so atoran a salakaw ko Qur’an, ka gianan na ikhakafir o Muslim o ba niyan tarimaa a so atoran a salakaw ko Islam a Democrasiya antaa ka Kumunista antaa ka Kingdom ago so salakaw ron na ba aya niyan parinta ago atoran.
Sii ko di tano san katharimaa a manga Muslim, na giinggalbkn o manga parinta a Democrasiya sa doniya a pagoolowanan a America ago giya Britania ago so manga pd ingd sa doniya a katarimaa o manga Muslim sa kapagintaw iran sankai a manga parinta sa tarimaan iran a aya iran dn parinta ko kababaloy ran a manga Muslim, sa aya daawa iran na kagiya giankanan a parinta na da niyan saparn so kapagagama, sa biokaan iyan so taw ko kapili sa agama. Giankanan a panolon iran na minisampay dn ko manga Muslim sa Pilimpinas, a gianan so pmbthowan iran sa Co-Existence of Muslim & non-Muslim in a democratic society.
Manga Oripn o Allāh, giankanan a panolon na dadag anan a panolon ago phakabinasa ko paratiaya o Muslim ago so Islam, So Muslim na di dn khapakay o ba niyan tarimaa sa tolos ikhlas ko ginawa niyan so kaphagintaw niyan ko parinta a salakaw ko parinta o Islam, ka o manggolawla nan na pmbaloy skaniyan a kafir a miada ko Islam. Aya bo a kapaparo a katatago o Muslim ko parinta a kna a Islam na so kababaloy niyan a mattgl a daa bagr iyan sa karna niyan sankoto a bagr o parinta a andadato a kna a Islam. Sa aya karina a kattgl iyan na so gii niyan kapaniphatay ago so gii niyan kanggalbk sa kapakaogop iyan ko kapakatindg o Printa Islamiyyah ka an on makapagingd. Sa o di ron maadn ankanan a panamar na karina sa skaniyan na tatarimaan iyan ankanan a parinta a kna a Islam, na matatago skaniyan sa piligro ko paratiaya niyan sa so Allāh  na katawan iyan so niyat iyan ko di niyan kapagogop ko kapakatindg o kaphagingd a Islam.
Manga Oripn o Allāh, so Democrasiya na di bnar o ba niyan pipharo ko Muslim so kipnggolalann iyan ko agama niyan a Islam a aya niyan mipagintaw ko liawaw o lopa, aya pipharo o Democrasiya na so agama a Christianity ago so manga pd a agama a kapniniawa bo a da a ba niyan parinta a phakatindgn iyan. So pman so Islam a da niyan pakamblaga so Agama ago so Parinta na di khaoyag ko Democrasiya, sabap sa aya bo a ipagiog o Democrasiya na so saopak on a manga simba a ipthagompiya o niawa o Muslim, ogaid na so onayan a katampar a so kikokomn ko Qur’an ko kaokhaog o manosiya ko katampar a Civil ago Criminal ago Political na di niyan anan ipagiog, ago zagisikn iyan a langowan a bagr a khaadn ko makapantag san, sa datar o kamamasai ron ko manga ingd sa doniya a pphangni sa kamaradika a pd on so gapa o manga Muslim sa Mindanao.
Gianan i kiawajib a so Muslim na pakaolada niyan so katao niyan ko ilmo a kandato ago kaphagingd a Islam (political & social sciences in Islam) ka an iyan makilala ankanan a btad a di lalayon sasabotn o kadandan o manga Muslim sa masa ini. Sa aya kapkhailaya iran on na bnar so panolon o manga parinta sa doniya a pphanolon sankanan a kapakiphagingda o Muslim ko parinta a kna a Islam sa mangongoyagan on sa masosoat ago tomatarima ko kabbnar iyan, sa pokasn iyan dn sa pikir iyan so kapakatindg o kaphagingd a Islam ko lopa iyan.
Giankai a bandingan na anda dn i kaaloya on na so korang i knal ko Islam, na aya ptharoon iyan na katatan pman a phangondoy ankanan a manga ulama sa kaadn o awid a akal, sabap sa kagiya kialayaman tano a langowan a kaokhaog sa kazalimbtad o Muslim, na aya poonan iyan na kapamono sa taw a ridoay, sabap ko kaninit o sowa tano ago so sabot tano ko agama tano, na sabap san na salakaw a kapkhasabota on o kadaklan, a amay ka tanodan na so kapakithidawa sa magokit sa gomaan na adn a manga masa niyan a mattndo, ago adn a manga kamonaan iyan a kanggalbk a aya paganay ron na so kaompiai ko ginawa o pizakatawan sa mamaradika ko apiya antonaa a bagr a salakaw ko bagr o Islam, oriyan iyan na masinanad ko pithibarang a okit ago kasankapan antaa ka gomaan ko da niyan pn kakambonga a lalag ko salakaw ron sa nggolalan sa galbk a panolon, na amay ka maadn oto na khaadn so lompokan a maito a adn mambo a manga galbk iyan ko ginawa niyan a kazinanad ko langowan a katampar, na amay ka makaapas roo na maadn so kaphagingd a adn mambo a manga sangan iyan ago manga galbk iyan a mattndo, na amay ka makaapas roo na maadn so bagr a parinta a kitab, sa miakamoayan so kaphagingd a Islam.
Sii sankanan a pankat na o adn a khaadn a bagr a pagrnn iyan ankanan a lalakaw na khabindas so kampilan a magarang o manga Muslim sa zagisikn iyan ankanan a sorok ago pagotasn iyan so pangalang mapiya antonaa i bagr iyan sa pantag sa kapakamoayan o antap a babantakn a so kapakatindg o kaphagingd a kaiislami.
Manga Oripn o Allāh, so kapnggalbka san o Muslim na daa pagodasan iyan ago daa zangoan iyan ago daa phangnian iyan on a parintaa antaa ka lompokan antaa ka bagr a salakaw ko bagr o Islam, pnggalbkn iyan anan sa patoray ron sa datar o kapnggalbka niyan ko nm rokon a Iman ago lima rokon a Islam, ka gianan i onga ankoto a lima ago nm, amay ka kilalaan sa matolangd, gianan i onga o simba o Muslim, ago gianan so antap o kiabaloy niyan a Khalifah a pakandadatoon ko lopa, sabap sa di dn katharotop so simba ko Allāh  odi na makatindg so parinta a Islam.
So kipnggolalann ko manga Hudūd (kasalaan a tiamanan o Allāh ) ago so manga ta’zir, (kasalaan a da tamani o Allāh ) ago so kapakanggolalan o Jihād, ago so kakhatonaya sa tarotop ko kisogoon ko mapiya ago so kisaparn ko marata a gianan i galbk (Mission) o Muslim na di dn khamataanan sa tarotop odi masamporna so parinta a kaiislami ko manga Muslim.
Gianan so katharoo Khalifah Uthman bin Affān a:
إِنَّ اللهَ لَيَزَعُ بِالسُّلْطَانِ مَا لاَ يَزَعُ بِالْقُرْآنِ

Mataan a so Allah na izapar iyan sa nggolalan ko parinta so nganin

a di niyan khizapar sa nggolalan ko Qur’an.
Giankanan a parinta a phakatindgn tano, na daa tamana o kadakl o mama niyan (taw niyan) ago da a tamana o kala o kawali niyan, ka mapiya maito a pagtaw ago maninit a darpa na phakamoayan on ankanan a pangindaw sa datar o kiapakamoayana on o Rasūlullāh  sii sa Maninah. Magphoon anan a daan a ptharagombalayin ko manga poso o pizakatawan ko da niyan pn kapakamoayan ko blangan o lopa, sa datar o kiatharoa on o Hassan al Hudhaybi a:
أَقِيمُوا دَوْلَةَ الإِسْلاَمِ فِي قُلُوبِكُمْ تَقُمْ عَلَى أَرَاضِيكُمْ

Pakatindga niyo so parinta o Islam ko manga poso iyo, ka makamoayan ko manga lopa iyo.
Di dn anan phakamoayan odi maona matharagombalay ko poso o pizakatawan, di khapakay o ba maona so galbk a barandiya a daa paratiaya on a rahasiyan ko poso ago so darm. Anda dn i katarimaa san o manga taw na miatankd a phakamoayan ko manga ingd iran, ka so poso iran na daa a ba on phakatgl a bagr ko doniya a salakaw ko bagr o Allāh .
Manga Oripn o Allāh, so kapakatindga ko parinta na skaniyan so katharagombalaya ko atoran a kaphagingd (social system) a giankanan a atoran na gianan i phanamaran a makamoayan ko poso o pizakatawan ago paratiayaan iran ago inggolalan iran so manga sogoan iyan, giankanan a atoran na daa khirk on a sakataw antaa ka madakl a taw, ogaid na so manga taw na somisirong siran on odi na mag’da siran on sa ipapaar iyan siran sa di ran mipapaar, matas anan i omor a di ron khitaks so kaoyagoyag o nggagaisa a pd ko taw niyan, sa pphamatay siran ago pphangaloloks siran ogaid na so atoran na oyagoyag dn a makamomoayan ko tnday o masa a adn pn a mapaparatiaya on a manga taw niyan.
Igira miatay so king sa England. Na itawag o manga taw a:
Imanto na miatay so King, na miamboway so King.
Aya maana oto na miatay so king a miaona na khamboway a omor o king a phakasambi on, sabap sa sasabotn iran a so atoran iran na oyagoyag a tatap, na aya pphamatay na so manga dato iran a pphangolin sankoto a atoran a daa iphatay niyan, na anda dn i masa a kazabota san o Muslim? Pagari ko a Muslim ska dn i smbag sa ginawa nka!
Sa giankanan a atoran na gianan i ipagato ko atoran a salakaw a somosopak on, ka ndatar siran a palaya mabagr ago matobay ago di khaloks antaa ka di khasakit ago di phatay ko kapphamatay o manga taw a komakapt on. Go phoon so atoran a nggarobatn na aya iato ron o pnggarobat on na so lawas iran na tankd a di siran phakadaag ka so lawas iran na pkhaor ago pkhasakit ago pkhaloks ago pphatay, na so atoran a sasangbaan iran na di khaor, di khasakit, di khaloks. Gianan i sabap a so kadaklan ko kaokhaog o Muslim sa doniya na karorompisan ko kiphapantagn iyan ko ridoay niyan sabap ko kakhokorang o sabot iyan ago so sandiyata iyan a katao, ka aya bo a mala a matatago sa pikir iran na so kapamono sa taw, na apiya i kadakl a mapatay ran na di ran dn maompas so ronda o ridoay, ka marndan so salapis na ba dn pkhabagowi sa isa ka di ta maraw, a zowi a pila a bombor a ombi a kadakl iran a taw.
Aya ibarat anan na so taw a phakadaan iyan so lawas a ig sa aya pzowaan iyan na phlimasan iyan ko manga liong iyan, na oman iyan limasan na kasambian so ig sa lawan on sa kargs, aya patot a zowaan iyan na pagolnn iyan so phagmbowatan ankoto a ig ago so langowan a pkhapoonan iyan, ka an mada ankoto a toga iyan. Aya zowaan o Muslim na thidawn iyan sa papatayan so atoran o ridoay niyan, kna o ba niyan ba dn pphanganokowi ko manga poro a lima niyan, ka di niyan dn mapgs o gianan i okit iyan ko kapakithidawa.
Manga Oripn o Allāh, gianan i sabagi a bandingan sankanan a ptharoon a kaphagingd a Islam a inibgay tano so sabaad a paratobowan iyan ka oba pkhaomani so panamar tano ago so panizakay tano sa gii tano katharagombalaya ko parinta o Islam ko manga poso tano ago sii ko manga lopa tano. Pitharoo a Allāh . a:
الَّذِينَ إِنْ مَكَنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاَةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ

وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الأُمُورِ (الحج 41)

Siran oto so amay ka pakandatoon ami siran ko lopa na pakatindgn iran so sambayang ago ibgay ran so zakat, ago isogo iran so mapiya ago isapar iran so marata, go rk o Allah so khabolosan o manga btad (al Hajj 41)
Manga Oripn o Allāh, so kapnggalbka tano ko kapakatindg o parinta Islamiyyah na wajib a paliogat ko pizakatawan a Muslim, sa datar o kipapaliogatn on ko manga rokon o agama a onayan a so sambayang, zakat, powasa, hajji, sa di pipikira o Muslim i kagiya giimakazam-bayang na ba gioto bo i patoray ron a galbk, ka pitharoo Allāh  a: Sa dn sa taw a da niyan mikokom so initoron o Allah a pangitaban (a aya kaposan iyan na so Qur’an) na siran oto na manga kafir siran, manga fasiq siran, manga salimbot siran a pananakoto. Tlo anan a ayat ko Qur’an a piakathondotondog o Allāh  ko kiaaloya niyan on, ka an makaliwanag ko manga Muslim so kipapatoray niyan kiran.
Aya bo a kapakalidas sankanan a tlo a sipat a kakakapiri, kapapasiki kasasalimbot na so kanggalbka ko kapakatindg o kadato o Allāh  ko liawaw o lopa, sa aya okit san na so inosay tano a khaona so ginawa ko kazinanada on, na go bo so sagorompong, na gobo so kaphagingd, sa taman sa masamporna so kapakamoayan o ingd a Islam a aya parinta niyan na so Shariah Islamiyyah, ago aya onayan a kitab iyan na so Qur’an.
Manga Oripn o Allāh, gianan i pamotosan a antap o panolon o Rasūlullāh  ko kiapakaoma niyan, a pinggalbk iyan so zinanad ko paratiaya sa Makkah ko miakasapolo ago tlo ragon, na tomiogalin sa Madinah na piakatindg iyan so parinta Islamiyyah ko sold o miakasapolo ragon, sa miakamoayan ko lopa so kadato Allāh  a tarotop i kapakambbkn.
Manga Oripn o Allāh, pangnin tano ko Allāh  a balowin tano niyan a pd ko manga taw a pphamakin’gn iran so katharo na phagonotan iran so lbi ron a mapiya.

وَأَقُولُ قَوْلِي هَذَا وَأَسْتَغْفِرُ اللهَ لِي وَلَكُمْ وَلِسَائِرِ الْمُسْلِمِينَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ فَاسْتَغْفِرُوهُ

إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ

Wa aqūlu qawlī hādā wa astagfirullāha lī wa lakum wa lisāiril Muslimīn min kulli dambin fastagfirūhu innahu Huwat Tawwābur Rahīm.



Al Khutbah 26

So Bandingan ko Kaphamiliya sii ko Islam

Ki: Alim Hassanor Bin Maka Alapa

Al Murshid Al Am

Al Insan Islamic Assembly of the Philippines

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا وَسَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا مَنْ يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِدًا, وَأَشْهَدُ أَلاَّ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ , اللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنِ اهْتَدَى يِهَدْيِهِ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ وَبَعْدُ:
فَيَاعِبَادَ اللهِ يَقُولُ الْحَقُّ تَبَارَكَ وَتَعَالَى فِي الْقُرْآنِ الْكَرِيمِ:
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً

إِنَّا فِي ذَلِكَ لآبَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (الرُّوم 21)
Innalhamda lillāhi nahmaduhu wa nastaīnuhu wa nastagfiruh, wa na’ūdubillāhi min shurūri anfusinā wa sayyiāti a’mālinā, man yahdihillāhu falā mudhillalahu, wa may yudhlil falan tajida lahu waliyyan murshidā, wa ash’hadu allā ilāha illallāhu wahdahu lā sharīka lahu, wa ash’hadu anna Mohammadan abduhu wa rasūluh, Allāhumma salli wa sallim wa bārik alā Mohammadin sallallāhu alayhi wa salallama wa alā ālihi wa sahbihi wa manihtadā bihad’yihi ilā yawmidd dīn wa ba’du:
Fayā ibādallāh, Yaqūlul Haqqu Tabāraka wa Ta’ālā fil Qur’ānil Karīm:
Wa min āyātihi an khalaqa lakum min anfusikum azwājan litaskunū ilayhā wa jaala baynakum mawaddatan wa rahmatan inna fī dālika laāyātin li qawmin yatafakkarūn (ar Rum 21).
Manga Oripn o Allāh, Bantogn tano so Allāh  a inadn tano niyan sabap ko hikamh niyan a maporo, sa inipangalimo tano niyan ago pinggonanao tano niyan sa minggolalan ko kiasogoi niyan rki tano sa manga sogo a pd ko manga ginawa tano, miasotisoti so Allāh  a da dn a saginda niyan ago daa sakotowa iyan.
Manga Oripn o Allāh, giankai a bandingan tano na skaniyan so katharagombalaya ko kaphamiliya sii ko Islam, a pdai ko manga bandingan a mangingindaw sa mala a knal ago sabot sabap ko karirimbita niyan ko amoran o kaoyagoyag sankai a kibabatog, sa so kasiapa on na gioto dn so kasiapa ko ongangn o Allāh  ko kiapangadn iyan.
Gowani a adnn so Adam a manosiya a pakapndatoon ko lopa na di phamondas so maana o kaoyagoyag o manosiya odi matatap so kaaadn o soson a kamamanosiyai, sabap roo na inadn o Allāh  so Hawwa a khabaloy a darodopa iyan a mipzakotowa iyan ko kaoyagoyag iyan, a misabap kiran na khaadn so moriataw a siran i khabarmbad sankai a liawaw o lopa a gioto so bangnsa o manosiya.
Inadn o Allāh  so Hawwa a kna o ba datar o kiaadna niyan ko Adam a ba niyan linimbag mambo a phoon sa lopa a mapilit, aya mataan na sii niyan dn libat so kiaadna niyan ko Hawwa ko lawas o Adam, gioto i kiabthoi ron sa Hawwa a aya maana niyan na so kaadn a babay a sipik so kiaadna on ko andang a oyagoyag, ka so Adam na oyagoyag a libat on so Hawwa a aya miaaloy na sii phoon ko gosok iyan a mabbkhog a tampar sa poro a marani ko poso iyan.
Pitharoo Allāh  a:
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً

إِنَّا فِي ذَلِكَ لآبَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (الرُّوم 21)
Go pd ko manga tanda iyan a kiaadn iyan rkano a phoon ko manga ginawa niyo sa manga karoma ka an kano ron makarnk, go inadnan iyan so lt iyo sa kangginawai ago limo, mataan a kadadalman oto sa manga tanda a pantag sa pagtaw a giimamimikiran (ar Rum 21)
Gianan i sabap a so mama na di niyan dn miphanalipndaan ko kaoyagoyag iyan so babay, sa datar oto mambo so babay a di niyan mipndaraynon so mama ka di khatarotop so maana o kaoyagoyag odi makazolbiya ankai a dowa a royod a mama ago babay, ka an matatap so lalakaw o kaoyagoyag o manosiya ko liawaw o lopa.
Sabap roo na inimbayok o pababayok a Arab so katharo iyan a:
نَحْنُ بَنُو الدُّنْيَا وَهُنَّ بَنَاتُهَا …. فَعَيْشُ بَنِيهَا فِي لِقَاءِ بَنَاتِهَا

Skami na manga wata a mama o doniya na siran na manga wata a babay

Na aya kakhaoyag o manga wata a mama na so kizolbiaan iran ko manga wata a babay
Sii sankai a waraan a kabaya ago gagaw a miaadn ko kapakaphapantag o mama ago so babay na mala a kiabgi ron o Islam sa rantapan ago phirasarasam iyan, ka kagiya amay ka di maimpit na so kabaya o manosiya na pd ko nganin a pinakamabagr a di khiropa so kabasng iyan a misabap sankanan a kabaya na prantasn iyan so langowan a khoyaptaan o manosiya.
Manga Oripn o Allāh, aya karina san a mabagr na so pianothol rkitano o Qur’an a aya pagampaganay a dosa a mala a manggolawla ko liawaw o lopa na minisabap ko kabaya sa babay, a gioto so kiabonoa o Qabil ko Habil a manga wata siran o Adam, aya sabap oto na sii ko kiapakabaling o Adam ko lopa, na oman mbawata so Hawwa na pkhadowa a mama ago babay, na aya bitikan o Adam na so kaka a mama na aya maphangaroma niyan na so ari a babay, sa so ari a mama na aya maphangaroma niyan na so kaka a babay, so Qabil a kaka na aya kabaya iyan na aya dn a mapangaroma niyan na so rza iyan a inikadowa niyan a babay niyan, sa aya tindg iyan na siran i magopaka ka isaisa a kinimbawataan kiran, na amay ka ilayin na so daawa niyan na ribat sabap sa siopak iyan so shariah a bitikan a inibtad o Allāh , a gioto i makaaayon ko waraan ago biagr o katao a bago aso kapmoriataw o madazg a tanto na di mapiya ka pkhawarisan iyan so manga paniakit a smpo na malobay so moriataw a phakambowat roo, na so moriataw o mawatan a rogo a miakathapi na mabagr ago tagompiya i kanggiginawa ago mapiya i otk.
Gowani a masamok so magari ko kapangaroma, sa initgl o Qabil so kabaya iyan na mikhokom siran ko ama iran a Adam, na aya inikokom iyan kiran na makapqurban siran na sa dn sa tarimaan so qurban iyan na aya makaphangaroma ko babay ran a kaka, na mikhorban siran na aya tiarima na so qurban o Habil, sa da matarima so qurban o Qabil, aya toos ko katharimaa ko qurban na imbtad ko kalamalama na thanaan a apoy a phoon sa langit na thotongn iyan.
Gowani a tarimaan so qurban o ari na kiararangitan so kaka sa sianka iyan so kokoman o ama iran, na pitharo iyan ko ari niyan a mbonoon akn ska, na pitharoo ari niyan a amay ka mbonoon ako nka na di ko khagaga o ba ko ska bonoa na khabakontol ka so dosa ko kabono anka rakn ago so dosa nka ko da nka kapangongonotan ko kokoman a maontol, na sabap ko n’nga o manosiya a giimakhasankapan o shaytan, na biono iyan so ari niyan na miaadn skaniyan a pd ko miangalalapis.
Na kagiya mapatay niyan si pagari niyan na miakamboko, na inawidan iyan so bankay i pagari nian sa phlalakaw ko lopa ka di niyan katawan i ikhidia niyan ko bankay i pagari niyan, na somiogo so Allāh  sa kakowak a pphangokay ko lopa ka an iyan on mapakiilay o andamanaya i kiplbngn iyan ko bankay i pagari niyan, na kagiya masabot iyan na miatharo iyan a: Doandoan ako bo a da ko magaga o ba ako maadn a datar ankai a kakowak, sa miaadn a pd ko miamakazndit.
Manga Oripn o Allāh, malo iyo man pamimikirana ankanan a bagr o kabaya o manosiya a pkhalipatan iyan so langowan taman sa pantag bo sa kakowaa niyan ko ongaya iyan, giankanan a mianggolawla na gianan i paganay a kasalaan a rogo a miatdak ko liawaw o lopa, a sii ko onaan anan na da dn a gawn gawn o doniya a kaparan ka man so ragat malngn, na sabap ko kabobosaw o dalodalo o kabaya na miaadn so margn a mianggolawla.
Sii ko datar anan a btad na inimpit o Islam so okit a kapakapnggolalana ko kapangaroma a skaniyan i okit o Islam ko katatap o kamamanosiyai ko liawaw o lopa, sa so langowan a atoran a miapayag ko liawaw o lopa na miamtad mambo sa manga bitikan ko kaator o kaphamiliya ka an maadn so moriataw a khabarmbad a manosiya.
Sii ko masa a jahiliyyah sii ko manga Arab na madakl a bitikan iran ko kapangaroma, ogaid na aya bo a kinowa on o Islam, na giankaya a okit a kalalayaman a so mama na kaphangakapan iyan so babay a totonangn iyan ko wali niyan sa pnggolalan sa kabtang na amay ka magayon siran na khitana so kapkharomai.
Manga Oripn o Allāh, giankai a kaploba sa darodopa o mama ago so babay na patot a maimpit sa kaosaran sa madalm a pamikiran ago kaprasarasam, sa miphlangalangag na miphaningidingil na mipndozodozong, ka amay ka di masowa na sansara a khaondasan iyan a aya dn a khararadan iyan na so kaoyagoyag o taw. Giankaya a kapangaroma na kapamili sa babasoka ago salakob a phamomolaanan, na so biaksa a palolopa a taribasok na sii ko da niyan pn katharai ko lopa a pmbasokan iyan na daan iyan a prikimn sa zongowan iyan ankoto a lopa a pmbasokan iyan na phamagamasamasn iyan i kibbtad ankoto a lopa ko manga lompanag iyan ago so manga balintad iyan, sa di niyan thadarosn sa ba niyan pamonkala sa taman sa di niyan marabista ko kasibokar iyan ago so kararagndanga on.
Na so agama tano a Islam na pinggonanao tano niyan ko langowan a zowaan, ago bigan tano niyan sa mapiya a timbangan a ron tano ron khatimbang so manga galbk tano, a aya paganay ron na so da nka pn kanggalbka ko nganin na knal anka o skaniyan na halal antaa ka haram, na amay ka maknal ka a halal na okit inka so manga okit iyan a mapiya ko kapnggalbk anka on, sa aya padoman iyan na so kabaloy o gona on a mapiya a mala a di so marata on, sa datar anan.
Sii ko kaphili sa mapiya a darodopa na pipharo o Islam a mailay o phangaroma so robosan o phangaromaan iyan, na so biaksa a mama na ampl on a kailaya niyan ko paras o bai ago so lima niyan, ka giankanan a dowa a anggawta na itotolad iyan so tarotop a paratobowan o lawas o bai amay ka so mama na matao sa di ramn a panday sa di katawan.
Manga Oripn o Allāh, aya pakayan a iphangaroma ko babay, na so kababaloy niyan a bai a mataid a manisan, adn a pankatan iyan ko bangnsa ago so kaphagingd, adn a tamok iyan (so tamok na dowa soson, tamok a barandiya ago tamok a rahasiyan a gioto so katao) adn a agama niyan, maana a mala i paratiaya ago mala i katao ko Islam, sa inaloy o sabdan a: Pili anka so bara agama a babay, ka mbayank so mbala a lima nka (ilat ko kapakadaya) odi na odi nka pilia so babay a ana agama niyan na khisaonk a lima nka ko kamrmr (maana a margn a kambtadan) sa apiya anda sa dowa nan a maana na makatotoro sa aya dn a onayan a iphili ko babay na so kala o paratiaya niyan, ka ndodon so kamapiaan.
Pitharoo Rasūlullāh  a:
الدُّنْيَا مَتَاعٌ , وَخَيْرُ مَتَاعِهَا الْمَرْأَةُ الصَّالِحَةُ

So doniya na kasawit, na aya mapiya a sawitan on na so baby a mapiya (baraagama)
Inosay o hadith ankoto a pitharo iyan a babay a salihah, sa skaniyan so babay a igira inilay o karoma niyan na mapakapiya niyan a ginawa niyan, na igira siogo iyan na onotan iyan, na igira minigayb on na siapn iyan so tamok iyan ago so walay niyan.
Sii sankoto a kaphamili o mama sa khabaloy a inampda iyan ko kaoyagoyag iyan, na pd a manga toos o kapiya o bai na ilaya niyan so manga loks iyan ago so pamiliya niyan. o manga taw siran a giinggiginawai a giimamagadata a manga baraagama, antaa ka ba siran pamiliya a di pthatabanga, ka so bontal odi na parangay o pamiliya na kaaawidan o pizakatawan kiran.
Odi anan masowa na aya khaolawla na amay ka makapangaroma si mama kasan odi na si babay kasan, na di siran kharombayan sa malong na mapmbasa dn so katharo a:
Oba bo inisampay sa miakaplayona sa zarikhonotan sa bok na go bo makangganata.
Odi na so pananaroon o manga kadaandaan a:
Ino maolad so gi’ ka ogarinan a mnda ,,, na ino landap so tilad ka tpasan a mapaok ba ska bo i gadong a katamanan sa ranon ,,, a madakl so rambayong a kapzasamilian
Manga katharo anan a pphliin o manga loks tano, ka kagiya amay ka maolawla nan na khasansara so pamiliya na khasanaat so btad o manga wata a miaonga ankoto a kiakharomai, sa di mapiya so bobolos iyan, gianan i kinipatoray o kapamimikiran o mangoda taw mama pn sa babay, sa pphangni sa mosawir ko manga totoa ko datar anan a btad sa oba pragaragat ko kalodan a di niyan kaawidan so kasankapan iyan, ka tankd a khaola ago khalapis.
Aya pananaroon san o manga loks na so katharo iran a:
Mangaroma so loks na di dn barabarawan ,,,

na mangamong so mangoda na pmbabarakisaran
Aya bantak iran san na so katoa o omor na pkhapoonan o sima ago so sowa a khasabapan ko kapakaapas, na so kangoda i idad na lalayon di praot so pandapat sa tatabann o kagdam a kalalawasi a kazasariat na gii khisar so antap iyan ago pkhaola so bantak iyan.