الْخُطَـبُ الْمِنْبَرِيَّـةُ so manga khutbah sa mimbar gintas I pianimo ago piagiasa I

Manga Oripn o Allāh, tanodan tano ka sii sa paganay na da dn a kabnar ko langowan a pizosonan iyan inonta a rk o Allāh  a tolabos aya sabap iyan, na skaniyan bo i maaadn ko da dn a kaadn, na waraan a so adn na aya makapkhabnar sa so da, na daa kabnar iyan ka odi makamomoayan so lawas iyan na aya pn o ba makakhabnar sa nganin, gianan i paganay a pasodan sa aya bo a adn a kabnar iyan na so Allāh , ka skaniyan i maaadn ko da dn a adn a nganin.
Oriyan iyan na so Allāh  a Miasotisoti ago Maporo, na inadn iyan so langowan taman, so pkhailay ago so di khailay, so katawan ago so di katawan, na sabap ko rk iyan ankaya a langowan a kaadn na skaniyan bo i khirk ko kabnar ko kapnggiragiraya on.
Giankai a kabnar a phagosayin tano na giai so kapaar a kapakambabaya ko shayi ago so kamimiliki ron sa di ron pd so salakaw ron. Na so kababaloy o Allāh  a Kdnan a miangadn, na miakhabnar iyan so langowan a pizosonan o simba (ibādah) sa skaniyan bo i phangalim-babaanan o kaadn iyan ka kagiya aya on miadn ko kababaloy niyan a da, sa di dn khapakay o ba simbaa o inadn so datar iyan a kaadn, ka kaphanalimbotan so kabnar o Miangadn a so Allāh .
Anda dn i kapangalimbaan o isa a kaadn ko izik iyan a kaadn na maadn so ptharoon a kapanakoto (shirk) aya maana o shirk na so kapakapda ko nganin a salakaw ko kabnar o Allāh  ko kapzimbaa on, na aya ropaan o simba na so kapamangni ko pzimbaan, ka aya phamangniyan na so maporo a adn a khibgay niyan, so pman so mababa a daa khibgay niyan na di phamangniyan o pphamangni. Sabap roo na anda dn i kapamangni o inadn ko datar iyan a kaadn na maadn so dowa a kapanalimbot a palaya dn kapanakoto, paganay ron, na sinimba niyan so kna a tuhan a di patot a simbaan, ika dowa na piakadarpa iyan so kaadn ko darpa o miangadn na sabap san na bithowan so kapanakoto sa kapanalimbot. Pitharoo Allāh  a:
إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ (لقمان 13)

Mataan a so kapanakoto na disomala a kapanalimbot a mala (Luqman 13)
So kiabaloy o Allāh  a skaniyan i miadn ko langowan taman, na miakhapaar iyan a skaniyan i dato a Kadnan a khikapaar ko kambtad sa atoran ankai a manga kaadn ko kibabatog iran sa da dn a kaadn o ba adn a kapaar iyan ko kapamtad sa bitikan atoran ankai a manga kaadn sabap sa kna o ba skaniyan i miadn kiran. Sabap san na miakambowat so kabnar ko kakokom a tolabos a so bo so Allāh  i khirk on, na skaniyan bo i khirk ko kasapar ago so kasogo, so kahalal ago so kaharam, a gianan i pimbolawasan o sosonan (manhaj) a pagokitan o manosiya ko kibabatog iyan.
Sa dn sa taw a khabnarn iyan so kapamtad sa bitikan a sopak ko bitikan o Allāh , na bialoy niyan a ginawa niyan a tuhan sa rinimbang iyan so Allāh , na skaniyan na mianolosolo a kafir a somianka.
Sabap sa so Allāh  na skaniyan bo i matao ko waraan o inadn iyan, na miakhabnar iyan a skaniyan i thankd ko nganin a marata, ago so mapiya, sa so pitharo iyan a marata na gioto i marata, mapiya pn aya kapipikira on o kaadn na gioto i mapiya, na so tiankd iyan a mapiya na gioto i mapiya, mapiya pn aya kapipikira on o inadn na gioto i marata, gianan i timbangan a patot a katawan o manosiya.
Manga Oripn o Allāh, aya pasodan o kakokom ko lankap a bontal iyan na so katharoa sa so nganin na mapiya odi na marata, na gianan na daa kapaar san o manosiya ka kna o ba skaniyan i pmbtad ko timbangan ago so panaks, aya mataan na so Allāh  i khirk san sa amay ka khkokom so kaadn na kaphangndodan iyan so taks a inibtad o Allāh  na ron iyan mapakapphasod so kakhokom iyan, mapiya pn i kiniporo o sabot iyan ko knal na di niyan dn khaonaan so kokoman o Allāh .
Gowani a adnn o Allāh  so manosiya a bialoy niyan a kaadn a giinggagantiya ko liawaw o lopa sa maipos so salompok na matotondog o salapis a pkisalono ko kapnggalbka ko sogoan o Allāh  ago so kazimbaa on, na pd sa limo o Allāh  ko manosiya a bigan iyan sa kabnar a katatamanan a pd oto sa gagaw niyan on ka an thagompiya so kaoyagoyag iyan, sa giankoto a manga kabnar na iniayon iyan ko waraan ankoto a kaadn a manosiya, ka an makapagayonayon so lalakaw o kaoyagoyag sa mapiya dn a kapkhaanon iyan ko lalan iyan a datar o kapkhaanton o lawas ig san ko dagdban iyan a da dn a ba on phakasopak a pd iyan.
Giankaya a pakaig o kaoyagoyag o manosiya na patot a makasayan ko kapthoga o lawas a ig a palaya dn pkhaanton san ko minanga niyan sa daa zopak sankoto a ig sa ba phamanik sa raya a zopakn iyan so toga iyan ka o manggolawla nan na sopak ko waraan a initagima o Allāh  ko kibabatog.
Giankoto a kabnar a inibgay o Allāh  ko manosiya na kna oto o ba kabnar a aya kiakhipantaga on o mansoiya na kagiya inadn iyan, ka so manosiya na di phakaadn, aya mataan na pammgayan on oto o Miangadn sa limo iyan on ago panalinggagaw niyan on, sa giankoto a kabnar na aya bo a kiakhipantaga niyan on na kagiya an iyan manggolawla so manga sogoan o Allāh , sa mapiya a katonay sabap ko kallbod on o manga nganin a siniyap iyan sabap sankoto a kabnar iyan a inibagay niyan on.
Manga Oripn o Allāh, giankanan a kabnar na katatan so kapakabbtad iyan:

1. 
   Kabnar o Allāh  a tolabos
   
2. 
   Kabnar o manosiya a tolabos
   
3. 
   Kabnar o Allāh  ago kabnar o manosiya sa kathotompokan iran ogaid na so kabnar o Allāh  na aya mabagr.
   
4. 
   Kabnar o Allāh  ago kabnar o manosiya sa kathotompokan iran ogaid na so kabnar o manosiya na aya mabagr.
   

So kabnar o Allāh  a tolabos na skaniyan so langowan a pizosonan o simba ago so kabnar ko kapakakokom ago so kasapar antaa ka kasogo, so kabtad sa manga pangitaban ko kibabatog, so kahalal ago kaharam, sa da dn a rk san o manosiya a mlk bo, sa aya mipnggolalan iyan na so kasiapa niyan sankanan a kabnar o Allāh  a tolabos.

So kabnar o manosiya a tolabos, na skaniyan so kabnar a inibgay ron o Allāh , ko kipndolonaan iyan ko izik iyan a manosiya, sa nggolalan ko kambbgaya sa munpaat, a datar o kabnar ko kapakamilik sa nganin anggolalan sa galbk a halal a datar o kaphapasai, kapamagotanga, kazzmbaya ago so manga pd anan.
So Kabnar a kathotompokan o Allāh  ago so manosiya, ogaid na aya mabagr na so kabnar o Allāh , na aya ibarat anan na so sabaad ko kasalaan a hudūd (kiatamanan so siksa iyan) a datar o siksa o miamankhaw a khapotolan sa lima, na so kapamankhawa ko tamok o isa a taw na kapanalimot oto ko kabnar o manosiya ka kagiya rk iyan so tamok a miakhabnar iyan a inibgay ron o Allāh  ogaid na adn a mambo a kabnar on o Allāh  sabap sa so tamok na rk iyan sa pakaasal ka aya on miadn, na so piankhawan a khirk ko tamok na khapakay a irila iyan ko miamankhaw ron ka kagiya rk iyan oto, ogaid na aya tamana a kaphakarila iyan na sii ko masa a da niyan pn kikaril sa kokoman, ka so kabnar iyan na aya mabagr sankoto a masa, ogaid na anda dn i kikaril iyan ko kokoman na mimbaloy a so kabnar o Allāh  na aya mabagr sa di niyan dn khirila ko taw a miamankhaw ron sa khapotolan dn sa lima, ka kagiya so kiatokawi ko kasalaan na kiatinkapan so kokoman o Allāh  na odi makanggolalan na khabinasaan, ka phakasogo sa kaphamankhaw o manga taw ka kaoto a di siran bo khasiksa. Pitharoo Rasūlullāh  a:
عَنْ عَمْرٍو بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرٍو بْنِ الْعَاصِ أَنَّ رَسُولَ اللهِ  قَالَ: تَعَافُوا الْحُدُودَ فِيمَا بَيْنَكُمْ فَمَا بَلَغَنِي مِنْ حَدٍّ فَقَدْ وَجَبَ. (سُنَنُ أَبِي دَاوُدَ)

Miakapoon ko Amr Bin Shu’ayb a miakapoon ki ama iyan a miakapoon ki ama iyan a dato’ a Abdillāh Bin Amr Bin al As a so Rasūlullāh  na pitharo iyan a: Pririlai niyo dn so Hudūd ko ltlt iyo ka sa makasampay rakn on a pd sa hudūd na sabnar a miawajib. (Sunan Abu Daud).
So kabnar a kathotompokan o Allāh  ago so manosiya, ogaid na aya mabagr na so kabnar o manosiya, na sii anan mambo khaadn ko kabnar ko kakitas (al Qisās), sa amay ka adn a miakazala a taw na go minitana so kokoman a kakitas, na giankanan a kabnar na rk o manosiya ka skaniyan i kiabinasaan, na adn mambo a kabnar on o Allāh  ka kagiya skaniyan i miadn rkaniyan, na kabnar o kiabinasaan odi na so wali niyan a karila iyan sa di niyan inggolalan so kitas sa ba dn rila sa daa sambi iyan, antaa ka ba dn khowa sa diyat a tamok sa sambi o kakhitas iyan, sa gianan na kokoman o Allāh  a bigan iyan sa kapaar a kabnar so manosiya ago aya niyan piakabagr a di so kabnar iyan, ka kagiya ron matatago so kamapiyaan o kibabatog.
Manga Oripn o Allāh, langowan a kamapiyaan a lankap so gona niyan ko manga taw ago so manga kaadn a salakaw, na kabnar oto o Allāh  a tolabos, sa da rk on o manosiya, sa so kapangarasii roo na khaadn iyan so mala a kasalaan o taw a phamaba on, ka aya piamabaan iyan na so kabnar o Allāh , a gianan na miadadag on so kadaklan ko manga manosiya ka sii ran piakikhabnar ko parinta odi na so pagtaw ko katitimbl iyan, a datar o atoran a democrasiya sa misabap roo na piangintuhan o manosiya a ginawa niyan sa sambi o Allāh . So pmbthowan iran sa kabnar o kaphagingd na gioto na dadag ka aya mataan na kabnar oto o Allāh .
Datar anan mambo so langowan a galbk a phakabinasa ko kaphagingd a sopak anan ko kabnar o Allāh , sa bigan iyan siran oto a manga taw a gii roo nggolawla sa masakit a siksa a gioto so siksa o manga tolisan a pnggarobatn iran so parinta o Allāh .
So kathontota ko kithanaan ko kokoman oto na da on saratn i adn a taw a tomontot on, ogaid na patoray ko parinta ago so pagtaw a siapn iran oto sa pakanggolalann so kitab ko kasiyap iyan, sa sa dn sa makailay ko marata a giinggolawlaan ko kabnar o Allāh  , na saparn iyan ko diankaa khagaga niyan, ago pakatokawa niyan so parinta.
Langowan pman a kamapiyaan a tinanggisa o manga taw na gioto na kabnar iran a inibgay kiran o Allāh , aya ibarat iyan na so kabnar iyan ko kazkata niyan ko tamok iyan a miokit sa kaphasai, kazmbay, kapagotang, kapagapin, ago so manga pd a okit a giikandodolona o mansoiya, sa patot a masiap iran ago masiap o parinta a katatagoan kiran, sa so kathotonta sankanan a kabnar na aya kapnggalbk o parinta na nggolalan sa panon o khirk ko kabnar sa odi niyan tontota na di niyan khataksil so kokoman ka di ran oto mapnggalbk odi misampay sa tangan iran sa pangnin o khirk ko kabnar sa nggolalan sa tontot.
Manga Oripn o Allāh, so kabnar o Allāh , na skaniyan bo i phakarila on, sa di khapakay ko manosiya o ba niyan rilaan so di niyan kabnar, gioto i sabap a so manga dosa a mianggalbk o manosiya a dosa niyan ko Allāh , na maphanawbat iyan, sa iprila on o Allāh , odi niyan panawbata ko doniya na sii sa alongan a maori na dowa a khasowa iyan: adn oto a irila on o Allāh , na adn pman a di niyan on irila sa isikasa iyan on ko apoy o naraka, oriyan iyan na pakalion iyan on amay ka miaratiaya skaniyan. Amay pman ka so dosa na kapanakoto a maito, na da niyan thawbata ko doniya na di ron dn iprila o Allāh  sa alongan a maori na izikasa iyan on ko naraka. Pitharoo Allāh  a:
إِنَّ اللهَ لاَ يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ , وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللهِ

فَقَدْ ضَلَّ ضَلاَلاً بَعِيدًا (النساء 116)

Mataan a so Allah na di niyan iprila a kipanakoton on sa salakaw a tuhan,

sa iprila iyan so dosa a salakaw roo ki taw a khabayaan iyan, na sa taw a ipanakoto niyan so Allah na sabnar a miadadag sa kadadag a mawatan

(an Nisa’ 116)
So pman so kabnar o manosiya, na aya bo a kakhatawbata on o miakaalampas on na so kirilaan on o khirk on, odi na kabayadan iyan a tamok amay ka di niyan khikasoy so lawas o nganin a miaalampas iyan, sa odi niyan kabayadi odi na da on mirila o khirk on sa doniya na khabayadan iyan sa maori a alongan odi ron rilaan o kialampasan iyan on roo sa maori a alongan, sa aya khibayad iyan na so sabaad a amal iyan a mapiya, na oda a khibayad iyan a amal iyan a mapiya, na khakowa niyan so amal a marata o babayadan iyan, ko dianka on o bayadan iyan on a kabnar.
Manga Oripn o Allāh, gianan i sabaad a bandingan ankai a dowa a kabnar a bigan tano sa mapontok a osayan sankai a alongan a jumuah tano, sa so taw a phangolad sankanan a katao na pangndod ko manga kitab a Fqhi ka ndodon so pariksa.
Miakaoma so Shariah Islamiyyah ka pagatorn iyan ankai a manga kabnar, ko kinggolalann on ago so manga kasalaan ko kasopaka on, sa da a kapaar san o manosiya sa ba niyan mapangalin mapiya pn i kaporo o pankatan iyan ko doniya o manga taw.
So manga kabnar o Allāh  a piakipananggilaan iyan na igira miasopak na so makaliliyo ron ko manga hudūd (manga kasalaan a tiamanan o Allāh so dianka o siksa iyan) na aya kakhatapali ron sa di misiksa ko taw a miakasopak na manggolawla niyan so ptharoon a kiparat (kaffārah) a aya maana ankoto a kaffārah na so kanggolawla niyan sa isa a nganin a khisapng iyan ko siksa ankoto a galbk a marata a miasopak iyan, sa giankoto a kaffārah, na aya kalilid on na galbk a phakanggay a gona ko miakasopak odi na pammgayan a pangn’nkn a imbgay o miakazala ko manga taw a mrmr (miskin) a pd anan sa limo o Allāh  ko oripan iyan a so inisala iyan on na kapnggonaan o manga pagari niyan ko agama a khikarrgnan, aya ibarat oto, na so kapamabai ko Ramadhan, sa o adn a Muslim a mbabangonan sa walay ko dawndaw ko Ramadhan, na khasiksa, sa aya paganay a siksa iyan na makaphmaradika sa oripn, na o daa matoon iyan, na makapphowasa sa dowa olan a mananayon, na odi niyan magaga na makaphagana sa nm polo a miskin sa makaisa, sa gioto i kiparat iyan a khisapng iyan ko kasalaan a mianggolawla niyan ko kabnar o Allāh .
Manga Oripn o Allāh, gianan i mapontok a osayan tano sankanan a bandigan a pd dn anan ko manga pangoman tano a katao ko gii tano kapaganada ko Shariah Islamiyyah a so mazisimalaw tano a kabaloy niyan a pangitaban o manga ingd tano, sa so kapphakala o sabot tano san na isa a khasabapan ko kakhaadn rkitano o panamar sankai a pangitaban sa kikokom iyan ko manga Muslim sankai a masa tano a kapapantagan.
Manga Oripn o Allāh, pangnin tano ko Allāh  a balowin tano niyan a pd ko manga taw a pphamakin’gn iran so katharo na phagonotan iran so lbi ron a mapiya.

وَأَقُولُ قَوْلِي هَذَا وَأَسْتَغْفِرُ اللهَ لِي وَلَكُمْ وَلِسَائِرِ الْمُسْلِمِينَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ فَاسْتَغْفِرُوهُ

إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ

Wa aqūlu qawlī hādā wa astagfirullāha lī wa lakum wa lisāiril Muslimīn min kulli dambin fastagfirūhu innahu Huwat Tawwābur Rahīm.


Al Khutbah 39

So Bandingan ko Kipantag o Manga Polaos o Islam ko

Kapakatindg o Tarotop a Okitokit o Islam

Ki: Alim, Hassanor Bin Maka Alapa

Al Murshid Al Am

Al Insan Islamic Assembly of the Philippines

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا وَسَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا مَنْ يَهْدِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِدًا, وَأَشْهَدُ أَلاَّ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ , اللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنِ اهْتَدَى يِهَدْيِهِ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ وَبَعْدُ:
فَيَاعِبَادَ اللهِ يَقُولُ الْحَقُّ تَبَارَكَ وَتَعَالَى فِي الْقُرْآنِ الْكَرِيمِ:
لَنْ يَنَالَ اللهَ لُحُومُهَا وَلاَ دِمَاؤُهَا وَلَكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ (الحج 37)
Innalhamda lillāhi nahmaduhu wa nastaīnuhu wa nastagfiruh, wa na’ūdubillāhi min shurūri anfusinā wa sayyiāti a’mālinā, man yahdihillāhu falā mudhillalahu, wa may yudhlil falan tajida lahu waliyyan murshidā, wa ash’hadu allā ilāha illallāhu wahdahu lā sharīka lahu, wa ash’hadu anna Mohammadan abduhu wa rasūluh, Allāhumma salli wa sallim wa bārik alā Mohammadin sallallāhu alayhi wa salallama wa alā ālihi wa sahbihi wa manihtadā bihad’yihi ilā yawmidd dīn wa ba’du:
Fayā ibādallāhi, Yaqūlul Haqqu Tabāraka wa Ta’ālā fil Qur’ānil Karīm:
Layyanālallāha luhūmahā wa lā dimā’uhā walākin yanāluhut taqwā

minkum (al Hajj 37).

Manga Oripn o Allāh, so oriyan o bantog ko Allāh  ago so salawat ko nabi tano a Mohammad  na giankai a bandingan na ipropa niyan so mababaloy a sangan o manga rokon a onayan o Islam, ko kapakatindg o tarotop a okitokit o Islam ko kababaloy niyan a agama a sosonan o kaoyagoyag o manosiya, sa katotokawan o langowan a adn a akal iyan a manosiya a langowan a nganin a adn a kapakamomoayan iyan, na patoray a so kapakatitindg iyan na adn a kaoompongan on a aya niyan onayan, mlagid san so taragombalay a maggdam (barandiaya) ago so taragombalay a rahasiyan a matag itotolad o pamikiran a adn mambo a kaphapasodan iyan a ron makambbkn.
Giankai a manga ongangn a mabbmbar sankai a doniya a pithibarang so manga sosonan iyan, mlagid o pamikiran a manosiya antaa ka manga gonanao a agama a phoon sa langit na sii giimlalawana ko kapiya o manga onayan iyan a ron matataragombalay, sa so mapiya on na phanatas sa mathay na so pman so marata on na di khalanggay na magonot sa sambr sa khapokas sa itongan. Pitharoo Allāh  a:
فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاءً وَأَمَّا مَا يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الأَرْضِ (الرَّعد 17)

Aya pman a so koyapr (borabora) na khadadas sa pagonot sa sambr, na so pman so nganin a phakanggay a gona ko manga taw, na khatatap ko lopa a makamomoayan (ar Ra’d 17)
Giankaya a manga ongangn a miangapapayag na aya dn a antap iyan ago aya phliyotan iyan na so manosiya ago so miadn on a so Allāh , odi na so kapphagintaw ankaya a manosiya sankai a doniya ago so mapmbtad iyan ko oriyan o kapatay o ino phakadaya antaa ka kasiksa (Salvation).
So sii ron ko Islam na tokawn tano o antonaa i manga polaos iyan, oriyan iyan na osayin tano so manga sangan ankai a manga polaos ko kaptharagomabalaya niyan ko Islam ko kababaloy niyan a kaposan a agama a miakaoma ko manosiya.
Khasabot ankanan a manga polaos ko katharoo Rasūlullāh  a:
بُنِيَ الإِسْلاَمُ عَلَى خَمْسٍ : شَهَادَةِ أَلاَّ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ , وَإِقَامِ الصَّلاَةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ وَصَوْمِ رَمَضَانَ وَالْحَجِّ فِي بَيْتِ اللهِ الْحَرَامِ.

Pitharagombalay so Islam sa lima a manga polaos: (1) So kazksii sa da a tuhan a zimbaan a rowar ko Allah, ago mataan a so Mohammad na sogo’ o Allah. (2) So kitindgn ko sambayang, (3) So kibgan ko zakat, (4) So kaphowasai ko Ramadhan, (5) Ago so katonaya ko Hajji sa Baytullahil Haram.
Giankanan a lima a polaos o Islam, na gianan so piamagosay tano a manga Rokon o Islam a lima, a piamgan tano sa manga bandingan ko miangaoona a manga Khutbah. Sii sankai a bandingan na phamagosayin tano sa sii tano pndirogoda ko mababaloy a sangan o oman i isa on ko kapphakabagr o giikipagintawn odi na so kapakamoayan o okitokit o Islam.
Manga Oripn o Allāh, so paganay a polaos a so kalimah a Shahadah, na mititindg iyan so katampar a kapniniawa odi na rahasiyan ko pamikiran a Islam a skaniyan i kaphapasodan o manga pd a polaos a kanggalbk a phakaokit sa koat o anggawta, samanan na skaniyan i mababaloy a niawa o langowan a galbk a kaokhaog o Islam a pnggalbkn o Muslim, sa odi anan maadn ko taw sa skaniyan i mabaloy a kamonaan o galbk a barandiya na so galbk na ilang a daa maana niyan sii ko Allāh .
Gioto i sabap a so kafir a giinggalbk sa manga galbk a kamapiyaan a datar o simba, a lagid o kapammgay ko miskin so katabang ko manga hospital ago so kapaganad sa katao, na di mbalasan o Allāh  sa alongan a maori sa nkoto a kafir aya sabap iyan na so pinggalbk iyan a mapiya na daa niawa niyan ko da niyan kisabotn ko Kalimah a Shahadah sa da mamuslim, na langowan a galbk iyan a mapiya na ilang sii ko Allāh . Pitharoo Allah a:
وَقَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَنْثُورًا (الفرقان 23)

Na sangorn ami so nganin a pinggalbk iran a pd sa galbk (a mapiya) na balowin ami siran a lopapk a mikakayontong (al Furqan 23)
Gianan i kipapatoray ankanan a Kalimah a Shahadah a so di ron somasabot na pkhaizaan iyan a ginawa niyan o ino da mitapi ko manga rokon o paratiaya a nm a palaya siran rahasiyan, ka sii minitapi sankai a rokon o Islam a kanggalbk a khoat? Sa gianan i smbag iyan.
Giankanan a Kalimah a Shahadah na bithowan o Islam sa katharo a mapia a soti (kalimah tayyibah), sabap sa da dn a datar anan a katharo a pkhababayaan o Allāh , a gianan na di khasanaan so kiphlapiatn on sa ba mabaloy a paratiaya taman sa di ron misarta so galbk a simba a koat o anggawta, sabap sa so paratiaya o poso’ na di phamanik ko Allāh  odi mabaloy so galbk a simba a aya niyan gasolina ko kaphamanik iyan ko Allāh , pitharoo Allāh  a:
إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ (فاطر 10)

Sii rkaniyan a Allah na pphamanik on so katharo a mapiya (so kisabotn ko kalimah a shahadah) sa so galbk a mapiya na ipphoro iyan (ankoto a paratiaya) sii ko Allah (Fatir 10).
Samanan na di makapmblag ankanan a dowa a simba a rahasiyan ago galbk a koat o anggawta. Sii ko Qur’an na oman tawagn o Allāh  so miaratiaya na dowa a ipzipat iyan on, so kiaparatiaya niyan ago so kianggalbk iyan sa mapiya, na aya paratiaya na so nm rokon a Iman, na aya galbk a mapiya (amal salih) na so lima rokon a agama Islam, a aya paganay ron na so kisabotn ko kalimah a shahadah.
Manga Oripn o Allāh, wajib dn a kasabotan anan phorong o Muslim, sa makarayag on a so paratiaya niyan na di khisampay ko Allāh  odi mabaloy so galbk a mapiya a simba a aya on phakaawid sa kaphamanik iyan, ogaid na di phamanik so galbk a barandiya odi niyan kaawidi so paratiaya a rahasiyan, sa madodowa siran. Pitharoo Allāh  a:
لَنْ يَنَالَ اللهَ لُحُومُهَا وَلاَ دِمَاؤُهَا وَلَكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ (الحج 37)

Di dn khisampay ko Allah so manga sapo iyan (so binatang a pikhorban ko Allah) go di pn so manga rogo’ iyan, ogaid na aya khisampay ron na so kalk

(paratiaya) a phoon rkano (al Hajj 37)
Sii sankanan a ayat na miakarinayag a so paratiaya ago so galbk a barandiya na di dn makapmblag ko kakhatarima iyan sii ko Allāh , sa giankanan a galbk na gianan i paratobo-wan o Islam, a adn a dowa a onayan iyan a ron makabbkn a so paratiaya a rahasiyan ago so galbk a mapiya a simba a barandiya.
Gianan i pagns a bagr ankai a agama a di dn khatoon ko apiya antonaa a agama a miapayag ko lopa, sabap ko kabagr iyan ago so kararankoma niyan ko masoln ko manosiya ago so mapayag on, so niawa on ago so galbk on a mapayag, a di makapmblag ka khakasiya ago magopaka a magpda.
Manga Oripn o Allāh, so ika dowa a Polaos o Islam na skaniyan so sambayang, a giankai a sambayang na lalayon phagalowin o Qur’an a sii niyan ikokoyapt ko manga galbk a barandiya a ipkhoat o anggawta o manosiya, na sii ko kinitompok iyan ko zakat na tanto a badakl a somiobra sa miakadowa polo iyan on mitaalok. Aya pagns ankaya a sambayang na skaniyan i romiankom ko okit a kapagolowan ago so kapangongonotan ko dato a skaniyan so Imam, ka kagiya so Islam na bitikan a kaphagingd ago parinta a pagatorn iyan so kibabatog o manosiya, na lialayon iyan so kipphangndaon iyan ko kapangongonotan ko olowan sa datar dn o kialalayona niyan ko kapthonaya ko sambayang, ka an masabot o taw a malantas i pamikiran ago malambt i dirogod.
Ogaid na tanto a maito ko manga Muslim i pphakasabot sankai a ongangn a ipmbgay rkitano o sambayang sa makalima oman gawii, sii sankanan a zambayang na bialoy niyan so giikapmaslaa ko Allāh  a aya niyan tasbih ko oman dn i kaokhaog iyan ko katindg karoko kasojud kaontod, a isa nan a kadadalman sa pinakamala ago maporo a kathaoripn sii ko Allāh , a sii ko giikatharoa o giizambayang sa so Allāh i lbi a Mala (Allāhu Akbar), na pthankdn iyan ko katitindg iyan, sii ko karoroko iyan, sii ko kasosujud iyan, ago sii ko kaoontod iyan, aya maana nan na so bo so Allah i lbi a mala a shayi sii ko apiya antonaa i mambbatad iyan ko kaoyagoyag iyan, na patot a makamoayan anan ko kaoyagoyag o Muslim, ko langowan a sakro kabintng iyan, sa tomann iyan so gii niyan tharoon ko manga sambayang iyan a so Allāh i lbi a mala, sa baloya niyan a aya niawa o kaokhaog iyan ka an iyan kamataani so thito a maana o simba niyan.
Sa aya kakhamataani roo, na amay ka makazopaka so kabaya iyan ko tamok ago so kabaya o Allāh  na aya mala na so Allāh  a di giankoto a tamok iyan, o makazopaka so kabaya iyan ko kadato ago so kabaya o Allāh  na aya mala na so Allāh  a di so kabaya iyan, o makazopaka so kabaya iyan ko karoma niyan so manga wata iyan ago so kabaya o Allāh , na aya mala na so Allāh  a di siran, gianan manga oripn o Allāh i mapapadalm san a ongangn o Islam.
Odi anan manggolawla, ka aya makalbi so salakaw ko Allāh , na so taw a giizambayang a iphlapiyat iyan ankoto a so Allāh i Lbi a Mala (Allāhu Akbar), na khizogat on so katharoo Allāh  a: