+ 4Sana: 201 y. Mavzu: to’G’ri chiziq. Kesma darsning maqsadi

2. O’tilganlarni takrorlash va yangi mavzuni boshlashga hozirlik – yangi mavzu bilan bog’liq o’tilgan dars mavzularini takrorlash; o’quvchilarning yangi
mavzuni o’tishdan oldin bu mavzuga oid bilim darajalarini aniqiash, baholash
va yangi materialni o’zlashtirishga tayyorlash; yangi dars maqsadini tushuntirish;
3. Yangi mavzuni yoritish:
O’zaro qo’shni va vertical burchaklar
Ta’rif. Bittadan tomonlari umumiy bo’lib, ikkinchi tomonlari bir-birini to’ldiruvchisi bo’lgan burchaklar o’zaro qo’shni burchaklar deyiladi.
1-teorema. Qo’shni burchaklarning yig’indisi yoyiq burchakka teng.
Isboti. AOB va BOC berilgan qo’shni burchaklar bo’lsin (93-rasm). OB nur yoyiq burchakning AO va OC tomonlari orasidan o’tadi. Shuning uchun AOB va BOC ning yig’indisi 180^o ga, ya’ni yoyiq burchakka teng bo’ladi. Teorema isbotlandi.
Ta’rif. Ikki to’g’ri chiziqning kesishishidan hosil bo’lgan burchaklarning ichida o’zaro qo’shni bo’lmaganlari vertikal burchaklar deyiladi.
2-teorema. O’zaro vertikal burchaklar bir-biriga teng.
Isboti. 1 va 3 berilgan vertikal burchaklar bo’lsin (95-rasm). 2 burchak, 1 va 3 burchaklar bilan qo’shni burchakdir. 1 va 3 burchaklarning har biri 2 burchakni 180^o gacha to’ldiradi. Bundan 1 va 3 burchaklar teng. Teorema isbotlandi.
95-rasmda 1 burchak 3 burchakka, 2 burchak 4 burchakka vertikaldir.
Masala (197). Ikki qo’shni burchakning kattaliklari nisbati 4:5 kabi bo’lsa, ularning har biri kattaligini toping.
Yechilishi. Ma’lumki, 4 + 5 = 180^o. Bundan:
9 = 180^o yoki  = 20^o­;
4 = 4  20^o = 80^o;
5 = 5  20^o = 100^o.
4. Yangi mavzuni mustahkamlash:
188. O’zaro qo’shni burchaklarni chizing. Ularni o’lchang va yig’indisini toping.
189. O’zaro qo’shni burchaklarning biri ikkinchisidan 3 marta katta bo’lsa, ularning kattaliklarini toping.
190. 43^o54'28" li burchakka qo’shni bo’lgan burchakning kattaligi nimaga teng?
191. Qo’shni burchaklarning biri ikkinchisidan 120^o katta bo’lsa, ularning har biri necha gradusdan?
192. 30^o li burchak chizing. Unga qo’shni bo’lgan burchakni yasang. Uning kattaligi necha gradus?
193. 60^o li burchak yasang. Unga vertikal burchakni chizib, bu burchak kattaligi ham 60^o ekanligini asoslang.
194. Qo’shnisi 51^o32'24" bo’lgan a burchakka vertikal bo’lgan burchak necha gradus?
195. Umumiy tomonga ega bo’lgan 24^o li hamda 60^o li ikki burchakni chizing. Bir tomonini umumiy bo’lgani uchun ularni qo’shni burchaklar deya olamizmi?