[ c o V e r b L u e p a c k ]
Yüklə 364,21 Kb.
|
Giriş Size yakın olan biri bir trafik kazasında hayatını kaybettiyse veya sevdiği bir kişiyi bu şekilde kaybeden bir kişiye bakıyorsanız, bu kitapçık sizin içindir. Sevdiğinden mahrum edilmek yıkıcı bir deneyimdir. Birisi trafik kazasında öldüğünde, korkunç, anlamsız ve beklenmedik bir ölüm olduğundan, daha da acı veren bir durumdur bu. Böylesine bir ölüm insanları birçok şekilde etkileyebilir – duygusal olarak, bedensel olarak ve yaşamlarının birçok alanlarında. [TN: Following on yellow background] Bu süreçte kendinize iyi bakmanız çok önemli olup sağlığınız ve yaşam kalitenizin uzun vadeli zarar görmesini engelleyebilir. Duygular Yakın birinin ani ölümü ilk başta hissizlik, şaşkınlık, yorgunluk ve çaresizlik duyguları ile beraber derin bir üzüntüye yol açabilir. Duygular 2 Bunun olduğuna inanamıyorum Bir kazanın gerçekten olmadığını hissetmek yaygın bir duygudur – ölen bir kişinin kapıdan girmesini veya telefondan aramasını beklemek gibi. Kişiyle ilgili olarak sanki hala yaşıyormuş gibi konuşmak da doğaldır. Sabah kalkıp her şeyin gerçek olduğunu fark edince yaşanan şok özellikle güç olabilir. Her şey haksızlık gibi gelebilir – ‘neden ben?’ yaygın bir düşüncedir. Hiç bir şey yapamam Kalkıp normal faaliyetlere devam etmek güç gelebilir. İşle başa çıkmak, eve çeki düzen vermek, alışverişe çıkmak veya sosyal faaliyetler, spor ya da hobilerle uğraşmak zor olabilir. Krizler bizim en iyi yönlerimizi ortaya çıkarabileceği gibi, bizleri çaresizlik duygusuna da sokabilirler. Kendini güçsüz ve bunalmış hissetmek doğaldır ama çok moral bozucu ve üzücü olabilir. [TN: Following on yellow background] Ciddi stres dönemlerinde hata yapmak daha kolaydır. Araba sürerken, iş yerinde ve evde özellikle dikkatli olmaya özen göstermek önemlidir. Duygular 3 Dışarı çıkmaktan korkuyorum Sevdiği birini yitirmek insanları korkutabilir. Yasın ilk safhalarında yalnızlık hissetmek ve dışarıya çıkmaktan korkmak olağandır. Sizi sevenler tarafından terk edilme kaygısı olağandır. Bir alışveriş merkezi veya tren istasyonu gibi yoğun bir ortamda yalnız kalınca panik duygularına kapılmak olağandır. Sık sık geçmişe dönüyorum Kaza veya kazayı takiben hastanede geçirilen zamanla ilgili sahneler insanın aklında yeniden canlanabilir. Bazen kaza yeni baştan oluyor gibi gelebilir. Etkileyici rüyalar görmek olağandır – bunlar kaza veya ölen kişi ile ilgili olabilir. Uyanınca üzüntüye yol açacak şekilde, o kişinin hala hayatta olduğunu rüyada görmek olağandır. Geçmişe dönüş ve rüyalar, korkutucu ve asap bozucu olabilir. [TN: Following on yellow background] Çoğu kişi geçmişe dönüşleri, korkuları veya başkaca belirtilerle ilgili olarak başkalarıyla konuşmayı yararlı bulur. Güvenebileceğiniz ve konuşabileceğiniz bir kişinin telefonun öbür ucunda ya da yakında olduğunu bilmek yardımcı olabilir. Bu bir dost, akraba, ruhani veya dini bir rehber, terapist, bakıcı veya herhangi bir destek kuruluşundan birisi olabilir. Bu kitapçığın arkasındaki bölüm (sayfa 17-23) yardımcı olabilecek kişileri önerir. Duygular 4 Çok öfkeliyim Trafik kazasında ölümün haksızlığı ve anlamsızlığı çoğunlukla yakınını kaybeden kişileri çok kızgın duygularla bırakır. Bir kazadan sorumlu tutulan şahsa karşı öfke duymak olağandır. Yol güvenliğini ciddiye almadığı için topluma kızgınlık duymak olağandır. Ölen şahsa karşı kızgınlık duymak bile olağandır – sizi bıraktığı ve daha önce onun yaptığı işlevleri şimdi siz yapmak durumunda olduğunuzdan. Günlük yaşamın bir parçası olan küçük şeylere kızmak da olağandır. Normalde kızmayan kişiler için bu tür duygular bunaltıcı olabilir. Keşke... Kazayla sonuçlanan koşulları düşünüp taşınmak ve siz veya başkalarının engellemek için bir şey yapıp yapamayacağınızı merak etmek olağandır. ‘Keşke...’ olağan ve özellikle acı dolu bir düşünce sürecidir. Yakınlarını kaybedenler sıklıkla ölen şahsa onu ne kadar sevdiklerini söylemiş olmayı dilerler. [TN: Following on yellow background] Ağlamak yardımcı olabilir – birçok kişi gözyaşlarını tutmaktansa duygularını ifade etmenin yararlı olduğunu hisseder. Duygular 5 Planlarım yıkıldı Birisi ölünce gelecekle ilgili planlar yıkılabilir. Yeni planlar yapmak zor olabilir. Önemli kararlar almak, özellikle zor olabilir. Olaylardan endişe etmek olağandır. [TN: Following on yellow background] İlk başta önemli kararlar almaktan sakınmak isteyebilirsiniz – stres altında yanlış kararlar vermek kolaydır. Başlangıçta konulara teker teker yaklaşmak yararlı olabilir. Kendimi çok gergin ve huzursuz hissediyorum Kendinizi yüklü hissetmeniz olağandır. Bu durum dinlenmeyi, uyumayı veya huzur duymayı zorlaştırabilir. Tedirginlik duymak olağandır. Unutkanlık yaşıyorum Konsantre olmak zor gelebilir. Olayları ve isimleri hatırlamak zor olabilir. Yakınlarını kaybedenler çoğu zaman sevdiklerinin neye benzediğini veya seslerini unutmaktan korkarlar. [TN: Following on yellow background] Ölmüş olan sevdiğiniz kişi ile ilgili anıları yazıya dökmek yararlı olabilir. Belli müzikleri dinlemek veya şiir okumak sizin için özel bir anlam taşıyabilir ve huzur getirebilir. Bazen mektup ve resim gibi şeyleri bir ‘hatıra kutusunda’ toplamak yardımcı olabilir. Duygular 6 Kimse anlamıyor Daha önce yaşamın bir parçası olarak algılanan stresler, çekilmez hale gelebilir. Bize yakın olan birinin ölümü başkaca tasalarla başa çıkmak için bizde çok az güç bırakabilir. Bazen iyi niyetli kişiler ‘kazalar olur’ veya ‘üstesinden gelirsin’ gibi uygunsuz ve duyması acı veren sözler söyleyebilirler. Bazıları da – çoğunlukla yanlış bir şey söyleyebileceklerinden korktuklarından – hiçbir şey olmamış gibi davranabilirler. Bu kitapçığı dostlarınıza göstermeniz, onların duygularınızı anlayabilmelerine yardımcı olabilir. Size gereken hayati yardım ve desteği vermelerini kolaylaştırabilir. Sevdiklerini yol kazasında kaybeden birçok kişi, kusurlu bulunana verilen cezadan memnun olmamaktadırlar. Sizin görüşünüze göre yasal sistem kusurlu tarafa karşı yeterince ciddi veya süratli davranmıyor olabilir. Kusurlu bulunacak biri olmadığında veya sevdiğiniz kişi bir şekilde kusurlu olduğunda da buna dayanmak zor olabilir. Trafik kazalarında ölenleri toplum önemsemiyormuş gibi gelebilir. [TN: Following on yellow background] Trafik kazalarında bir akraba veya arkadaşını kaybedenlere tavsiyeler adlı BreakCare paketi neler olabileceğini açıklamaktadır. Çoğu kişi prosedürleri anlamalarının onlarla başa çıkmalarına yardım ettiğini görmektedir. Duygular 7 Yalnız değilsiniz. Bazı insanlar, birini trafik kazasında kaybetmiş olan başkalarıyla konuşmayı yararlı bulurlar. Bazıları da çocuk, hayat arkadaşı, kız kardeş veya ağabey gibi belirli bir yakınını kaybedenlerle konuşmayı yararlı bulur. Belirli bir yakınını kaybedenler tarafından yönetilen kuruluşların listesi sayfa 20-21’de verilmektedir. Duygular 8 Kimseyle konuşmak istemiyorum Yakınlarını kaybedenlerden bazıları, buna başkalarıyla yakın ilişki kurmaktan kaçınarak tepki gösterirler – ki diğerleri onlara tasavvur edilemeyecek kadar yardımda bulunabilecek kişiler olabilir. Kaybınızla ilgili başkalarıyla konuşmada güçlük çekiyorsanız, bu kitabı arkadaşlarınıza veya ailenize, işvereninize ya da öğretmeninize göstermeniz yararlı olabilir. Bu, onların yakınlarını kaybeden birinin duygularını daha iyi anlayabilmelerini sağlayabilir ve daha anlayışlı olmalarını kolaylaştırabilir. [TN: Following on yellow background] Arkadaşlar ve aile, güncel yaşamda algılanmayan harika nitelikleri olan insanlardır ve bunlar bir kriz zamanında gerçekten çok yardımcı olabilirler. Çoğu insanın yaşamında birini kaybetmiş olduğunu hatırlamak yararlı olabilir. Ne var ki bazen nasıl yardımcı olabileceklerini bilemeyebilirler. Deneyimli bakıcılar ise bunu bilirler ve 17 ile 23’üncü sayfalar arasında listelenmektedirler. Bedensel belirtiler Çoğu kişi kendilerine yakın olan birinin ölümünü takiben bedensel belirtiler gösterirler. Başlangıçta bunlar aralıklı veya sürekli olabilir. Bedensel belirtiler sürdüğü takdirde doktorunuza başvurmalısınız. Bedensel belirtiler 10 Kendimi çok yorgun hissediyorum Başlangıçta enerji düzeyiniz çok büyük değişiklikler gösterebilir. Kendinizi umursamaz veya aşırı derecede aktif hissetmeniz olağandır. Başınızdan geçenlerin travması, vücudunuza yoğun ve uzun süreli baskıda bulunabilir. Bu, ilk başta yorgunluğa, ardından da bitkinliğe yol açabilir. Kaslarım ağrıyor Kaslar gerginleşebilir. Bu durum baş ağrısı, mide sancısı ve sırt ağrısı gibi bölgesel ağrılara yol açabilir. Kadınlar, adet dönemlerinde daha fazlı ağrı çekebilirler veya olağandışı zamanlarda adet görebilirler. Kalp çarpıntım var Kalp çarpıntısı, baygınlık ve baş dönmesi hisleri, aşırı terleme, titreme ve nefes kesilmesi yaygın duygulardır. Doğru dürüst konuşamıyorum Kekeleme ve karışık cümleler kurmak olağandır. Sindirimim sorunlu İshal gibi sindirim sorunları ortaya çıkabilir. [TN: Following on yellow background] Bedensel belirtiler, külfetli ve rahatsız edici olmakla beraber zamanla azalacak ve tamamen kaybolacaktır. Kaygı duyuyorsanız, doktorunuzla görüşme talep edin. Günleri geçirmek Takip eden sayfalar yakınınızı kaybetmenizin ilk safhalarında her bir günü geçirmenizle ilgili bazı öneriler içermektedir. Bu bilgiden sonra destek sunan kuruluşların ayrıntıları verilmektedir. Birçok kişi yakınlarını kaybetmelerinden sonraki ilk haftalarda ve aylarda basit tavsiyeleri takip etmenin ve başkalarından yardım almanın çok önemli olduğuna inanmaktadır. Erken bir aşamada kendinize bakmanız, bu kitapçıkta tarif edilen belirtilerin yatıştırılmasına yardımcı olup, sağlık ve yaşam kalitenize uzun vadeli zarar gelmesini engellemeye yarayacaktır. İyi günler ve kötü günler olması olağandır – duygular çoğunlukla dalgalar halinde gelir. Günleri geçirmek 12 Rahatlamanın yolları Bir kaç dakika süreyle derin ve yavaş olarak nefes alıp vermek, teskin edici olabilir. Bu, herkesin her yerde yapabileceği bir şeydir – iş yerinde, otobüste veya televizyonun önünde. Aromaterapi veya masaj, ya da derin, sıcak bir köpüklü banyo yapmak gerginliği azaltmaya yarayabilir. Egzersiz – belki yürüyüş, yüzme, yoga veya jogging – rahatlayıcı olabilir ve olumlu biçimde düşünmenizi sağlayabilir. Boyama, dans, müzik, yemek yapma, bahçe işleri, DIY ya da hayvanlara bakma gibi hobiler şifa verici olabilir. Her zaman bir şeyle meşgul olmak zorunda hissetmeyin kendinizi. Bazen huzurlu bir yerde oturmak isteyebilirsiniz. Yas tutma zaman alır ve buna zaman ayırabilirsiniz. [TN: Following on yellow background] Yasınız sırasında gereği gibi yemek yemeyi unutabilirsiniz. Yemek yemekte zorlanıyorsanız az miktarda ama sıkça yiyin. Günleri geçirmek 13 Üzerinde düşünülmesi gerekenler Kazada ne olduğunu bilmek daha iyi olabilir. Aksi takdirde olmamış olan şeyler hayal edilebilinir. Polis ve sağlık personeli, olabilecek ve sorma hakkınız olan sorularınıza cevap verebilmelidir. Duyguları dizginlemek iyi bir fikir değildir. Başkalarıyla konuşarak duygularınızı ifade edebileceğinizi görebilirsiniz. Duygularınızı yaratıcı bir biçimde, örneğin hobilerle veya ölen kişinin resimlerini asarak ifade edebildiğinizi görebilirsiniz. İleriye umutla bakınız, mesela tatillere, iş yerindeki uğraşlarınıza. Ne var ki, başa çıkabileceğinizi hissedene kadar önemli kararlar almayı geciktirmeniz daha iyi olabilir. Başkalarına yardımcı olmaya çalışın. Başkalarını sevmeye çaba göstermek olumlu olabilir. Ama kendinizi düşünmeyi de unutmayın. Başka şeyleri düşünüp meşgul olun. Bazı zamanlarda bir şeyler yapmak, örneğin sinemaya gitmek veya yürüyüşe çıkmak, içeride oturup kalmaktan daha yararlıdır. Günleri geçirmek 14 Bazen istediğiniz kadar aktif olabilme enerjisini kendinizde bulamayabilirsiniz. Bu asap bozucu ve sinirlendirici bir durum olabilir ama normaldir. Yapılacakları birer birer yapmak yardımcı olabilir ve zamanla daha yüksek enerji seviyenize yeniden kavuşacaksınız. [TN: Following on yellow background] Bazı insanlar, alkol veya sigaranın durumla başa çıkmalarına yardımcı olduğunu hissederler. Ancak ister uyarıcı, isterse de sakinleştirici olsun, duygularınızı idare etmek için herhangi bir maddeye güvenmek mantıklı değildir. Örnek olarak, alkol depresan olup sizin kendinizi daha kötü hissetmenize yol açabilir. Uyarıcılar tarafından gizlenmiş olduklarında duygusal veya bedensel belirtileri teşhis etmek ve onlara hitap etmek çok daha zordur. Yardım yanınızda Duyguları dizginlemekten kaçınmak önemlidir. Ne kadar şokta olursa olsun, çoğu kişi konuşmayı yararlı bulmakta ve yardım istemenin önemli olduğuna inanmaktadır. Yardım yanınızda 16 Dostlarınız, aileniz ve size yakın olan başkaları, ilk günler ve haftaların şoku sırasında ve sürekli bir şekilde size büyük destek sağlayabilirler. Kendinizi nasıl hissettiğiniz konusunda konuşmak ve birine sarılmak size ciddi şekilde yardımcı olabilir. Ne var ki, akraba ve dostlar yoğun olduklarından, duygularınızı anlayabilecek kadar yakın olmadıklarından veya yanlış bir şey söylemekten kaygılandıklarından, ya da kendi üzüntüleriyle uğraştıklarından, bazen size yalnızca sınırlı ölçüde yardım sunabilirler. Bir kaybın ardından, her hangi bir zamanda, trafik kazalarında sevdiklerini kaybedenler tarafından ve onlar için kurulan destek gruplarından uzman profesyonel bakıcılar ve eğitimli gönüllülerden yardım almak mümkündür. Bir yakınını kaybeden çok sayıda insan, daha önce hiç tanımadıkları kişilerle duygularını konuşmamış olmakla beraber, böylesi bir dönemde bunu yararlı bulmaktadırlar. Kendinizi nasıl hissettiğinize bağlı olarak, bu bölümde listelenen kuruluşlardan biri veya birden fazlası ile, ya hemen ya da çok daha sonra ilişkiye geçmek isteyebilirsiniz. [TN: Following on blue background] Sevdikleri bir kişinin zamansız ölümü, bazı kişileri manevi inançlarını düşünmeye sevk eder. Bazı kişiler ibadethanelerinde huzur bulabilirler. Yardım yanınızda 17
Yardım yanınızda 18 Cruse Bereavement Care Cruse, yakınını kaybeden herkese ücretsiz bilgi ve destek sağlayan ulusal bir hayır kurumudur. Cruse’un bireysel veya grup desteği sağlayabilecek eğitimli gönüllüleri olan yerel şubelerden oluşan bir ağı bulunmaktadır. Gönüllüler sizi evinizde ziyaret edebilir veya sizinle telefonda görüşebilirler. Cruse yardım hattı - 0870 167 1677 hafta içi 9.30 ile 17.00 arası açıktır. Destek sunduğu gibi, sizi yerel bir Cruse şubesi veya yakınını kaybedenlerle ilgili başkaca bir yerel yardım servisi ile ilişkiye geçirebilir. Onlarla info@crusebereavementcare.org.uk adresine e-posta yollayarak veya www.crusebereavementcare.org.uk sitesine giderek de irtibat kurabilirsiniz. Cruse, buna ilaveten, yakınlarını kaybetmiş olan ve özellikle 12-18 yaş grubundakilere yardım hattı – 0808 808 1677 ile www.rd4u.org.uk sitesi üzerinden destek sağlamaktadır. [TN: Following on blue background] Her hangi bir saatte 08456 90 90 90 numaralı telefondan The Samaritans’ı arayabilirsiniz. The Samaritans, muhtaç olanlara günün 24 saati açık bir yardım hattıdır. Bu hat sizi sempati ile dinleyecek eğitimli gönüllüler tarafından işletilir. Ayrıca jo@samaritans.org.uk adresine e-posta gönderebilir veya www.samaritans.org.uk sitesine gidebilirsiniz. Ayrıca bir sonraki sayfada verilen ve trafik kazası ölümlerinde yakınlarını kaybedenlere bakan kuruluşlar tarafından işletilen yardım hatlarından herhangi birini de arayabilirsiniz. Yardım yanınızda 19 Trafik kazasında yakınını kaybedenlere yardım Trafik kazasında yakınını kaybedenlere yardım sunan ve yol güvenliğinin arttırılması için çalışan muhtelif kuruluşlar bulunmaktadır. [TN: Following on blue background] Brake, BrakeCare bölümü aracılığı ile yol kazalarından etkilenenlere destek sağlayan bir yol güvenlik hayır kuruluşu olup, bu rehber ve başkaca destek yazınları, bir yardım hattı ve benzer deneyimlerden zarar gören başka insanlarla temas sağlar. Brake, PO Box 548, Huddersfield HD1 2XZ Telefon 01484 559909 genel danışmalar Yardım Hattı 01484 42161 E-posta helpline@brake.org.uk
Yardım Hattı 0845 450 0355 7 gün açık 0900-2100 arası E-posta info@roadpeace.org www.roadpeace.org
Trafik kazası ölüm veya yaralanmalardan etkilenen herkese yardım hattı ve yazınları ile bilgi ve destek sağlayan ulusal bir hayır kurumudur. SCARD yerel gruplarla, danışmanlık ve bazı alanlarda kişisel kaza avukatlarıyla ilişkiye geçmenize yardımcı olabilir. SCARD, PO Box 62, Brighouse HD6 3YY Telefon 0845 123 5541 Yardım Hattı 0845 123 5543 7 gün açık 0900-2100 arası E-posta info@scard.org.uk www.scard.org.uk Yardım yanınızda 20
Ücretsiz Telefon 0800 282 986 (Her akşam 19.00-22.00 arası, Pazartesi ve Cuma günleri 10.00-13.00 arası ve Çarşamba günleri 13.00-16.00 arası) The Bereaved Parents Network her inançtan olan veya inancı olmayan kişilere destek sağlayan bir Hristiyan kuruluştur. Arayanlara, benzer koşullarda çocuğunu kaybetmiş bir kişiyle telefonda irtibat kurar. Telefon 029 2081 0800 (Hafta içi 09.00-17.00 arası açık) The Compassionate Friends çocuğunu kaybetmiş ebeveynler tarafından yönetilir. 53 North Street, Bristol BS3 1EN. Yardım Hattı 0845 123 2304 (7 gün açık, saat 10.00-16.00 arası ve 18.30-22.30 arası) Yardım yanınızda 21
Telefon 0870 011 3450 E-posta info@wayfoundation.org.uk www.wayfoundation.org.uk
Telefon 024 7663 4848 E-posta info@nawidows.org.uk
Telefon 020 8455 8894 E-posta lgbp@aol.com Yardım yanınızda 22 Trafik kazalarında ölüm ve yaralanmaların belirli sebepleri ile ilgili kuruluşlar bulunmaktadır.
Telefon 01633 274944 E-posta buskuk@aol.com
Sarhoş sürücülerin tesiriyle yakınlarını kaybetmiş ve yaralanmış olanlara yardım ve destek sağlar. Ayrıca bütün sürücüleri alkollü araç kullanmama konusunda eğitir. PO Box 62, Brighouse HD6 3YY Telefon 0845 123 5541 E-posta cadd@scard.org.uk
Telefon 01384 292571 E-posta office@learnandlive.org.uk
Yardım yanınızda 23 Mağdurlara Destek Mağdurlara destek Kuruluşu Victim Support, bir suçtan mağdur olanlara destek olmak için İçişleri Bakanlığı tarafından finanse edilen yerel şubeler işletir. Bazı yerel Victim Support şubeleri, trafik kazalarında yakınlarını kaybeden kişiler konusunda deneyim ve eğitim sahibi olsa da, bazıları değildir. Bölgenizde eğitimli bir gönüllü bulunuyorsa, istediğiniz takdirde sizi evinizde ziyaret edebilir. [TN: Following on blue background] Bölgenizde trafik kazasında yakınını kaybedenlere destek veren bir Victim Support gönüllüsü olup olmadığını öğrenmek için 020 7735 9166 numaralı telefonu arayın veya PO Box 1143, London SW9 6ZH adresine yazın. E-posta contact@victimsupport.org.uk Yüklə 364,21 Kb. Dostları ilə paylaş:
|