& Şureddin memmedli Prof. Dr.; Gürcistan uyruklu; Ardahan Üniversitesi öğretim üyesi

Z GENCELE köyü – Alazan vadisinde, Kabal çayının sol kıyısında, ilçe merkezinden 15 km batıdadır, rakımı 360 m. Nüfusu: 2002'de 630 ailede 2745 kişi, 2006'da 2595 kişi. Ortaokul (376 öğrenci) var.

Z KABAL köyü – Alazan vadisinde, Kabal ve Beysubandere çayları arasında, ilçe merkezinden 15 km batıdadır, rakımı 330 m. Nüfusu: 2002'de 600 ailede 3654 kişi, 2006'da 3454 kişi. Okul 1924'te açılmıştı, şimdi bir ortaokul, bir ana okul var.

Z KARACALAR köyü – Alazan vadisinde, Kabal çayının sol kıyısında, ilçe merkezinden 15 km batıdadır, rakımı 370 m. Oğuz kökenli Karaca, Karacör taifeleri, Kıpçaklardaki Karaçay taifesi, Kılıçlı taifesinin Karaca koluyla ilgili ola biler. Nüfusu: 2002'de 370 ailede 2576 kişi, 2006'da 2426 kişi. Ana okul (222 öğrenci) var.

Z UZUNTALA köyü – Alazan vadisinde, Kabal çayının sol kıyısında, ilçe merkezinden 15 km batıda. Nüfusu: 2002'de 450 ailede 2333 kişi, 2006'da 2183 kişi. Temel okulu var.

œ

Ø SAGARECO İLÇESİNDE – Ülkenin doğu semtinde, başkentten 47 km'de. 1933'e kadar Garekaxet adlanmıştı. Arazisinden Yor çayı akar, demiryolu, Tiflis–Balaken otoyolu geçir. Hudutları: güneyde Azerbaycan Cumhuriyeti, batıda Kardabani ve Msxeta ilçeleri, kuzeyde Tianeti, Axmeta, Telavi ilçeleri, doğuda Gürcaani ve Siğnaği ilçeleri. İlçe merkezi: Sagareco şehri. Yüzölçümü: 1491,3 km². Nüfusu: 1989'da 56.200 kişi, 2002'de 59.212 kişi. 1 şehri, 42 köyü var. İlçenin sekiz para köyünde – Yor-Muğanlı, Keşeli, Lembeli, Tüller, Kazlar, Düzeyrem, Paldı (Baldo), Karabağlı köylerinde Azeri-Karapapaklar yaşarlar ve buraya Karaçöp denir (bu toponim Karacör Türk taifesinin adını da hatırlatır).

Ayrıca, Kombor kasabasında da soydaşlarımız var. Karaçöp'te 1979'da 13658 kişi (ilçe nüfusunun % 25'i), 1989'da 15804 kişi (% 26,3), 2002'de 18907 kişi (% 31,9) Azeri-Karapapaklar yaşamıştı. “Karaçöp” adlı kitap yayımlanmıştır.

Z DÜZEYREM köyü – Eyrem de denir. Yor yaylasında, Yor çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 35 km doğuda. Nüfusu: 1886'da 19 ailede 130 kişi; 2002'de 400 ailede 1323 kişi, 2006'da 1500 kişi. Köy mescidi 19. yüzyılda dikilmişti. Dünyevi tahsil ocağı 1921'den faaliyettedir, şimdi ortaokul var. Ünlü kişileri: şairler Miskin Veli, Molla Kasım, Teymur Kurbanov, Hesen Sadıklı, Heseneli Tehmezoğlu, âşık Şahhesen, aksakallar Hatemtay Hacı Kahraman, İmirheydar Ağa, seminaryumda okumuş Semed Mansırov, Ağabey Mansırov, profesörler Loğman Memmedov, Veli Kurbanov, yazar-gazeteci Hemzeli İlyas, ressam Summanı Memmedov vb.

Z KARABAĞLI köyü – Son zamanlar Gürcüce Cicmatiani (Vezerili) yazılır. Yor yaylasında, Yor çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 34 km doğuda. Nüfusu: 2002'de 643 kişi, 2006'da 700 kişi. Ünlü kişileri: şair Beyzade, yazar, “Karaçöp” kitabının yazarı, tertipçisi Neriman Ebdürrehmanlı vb.

Z KAZLAR köyü – Yor çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 40 km doğudadır, rakımı 440 m. Hazar etnonimiyle ilgili ola biler. Nüfusu: 2002'de 350 ailede 1134 kişi (605 bay, 529 bayan), 2006'da 1200 kişi. İptidai okul var. Ünlü kişileri: şairler Yetim Musa, İbad, Zabit vb.

Z KEŞELİ köyü – Yor çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 37 km doğudadır, rakımı 470 m. Nüfusu: 1886'da 67 ailede 366 kişi; 2002'de 561 ailede 2983 kişi, 2006'da 3000 kişi. Okulun tarihi 1925'tendir; şimdi ortaokul (819 öğrenci) var. Ünlü kişileri: aksakallar Hemid Eliyev, Hacı Cefer, Hacı Xelıl, şairler Bağı, Sedi Mahmudov, Cavad Hesenoğlu, profesör Letif Talıblı, şair Semed Karaçöp, Azerbaycan'ın Gürcistan'da büyükelçisi olmuş Hacan Hacıyev, hukukçu Mehemmed Talıbov, tiyatro oyuncusu, şair İftixar Piriyev vb.

 KOMBOR köyü – Yerli cemaat Kömber der. Kombor dağ silsilesinin yamacında, Kombor çayının sağ kıyısındadır, rakımı 1070 m. Gürcüler ve Azeriler yaşarlar. Nüfusu: 1926'da 204 ailede 574 kişi; 2002'de 775 kişi (% 40, yani yaklaşık 200 kişi Azeri-Karapapak).

Z LEMBELİ köyü – Yor çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 35 km doğudadır, rakımı 450 m. Nüfusu: 1886'da 116 ailede 799 kişi; 2002'de 1200 ailede 6254 kişi, 2006'da 6500 kişi. Ortaokul (757 öğrenci) faaliyettedir. Ünlü kişileri: aksakallar Hacı Reşid, Hacı Veli, şair Meded, profesörler Sedi Bayramov, cerrah Ferman Ceyranov, âlim Kabil Gülgezli, hukukçu Novruz Karibov, şair Xagani Kayıblı, ressam İmran Kerimov, toplumsalcı Allahyar Abdullayev vb.

Z PALDI (Baldo) köyü – Yor yaylasında, Yor çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 37 km doğudadır, rakımı 470 m. Kadim Türk menşeli, Özbeklerde, Kazaklarda şimdi de kalan Balda / Baltalı taifesiyle ilgili ola biler. Nüfusu: 2002'de 874 kişi, 2006'da 1000 kişi.

Z TÜLLER köyü – Yor yaylasında, Yor çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 43 km doğudadır, rakımı 450 m. Toponimin kadim Türk menşeli taifelerden olmuş, Kazaklarda, Başkurtlarda, Nogaylarda, Karakalpaklarda şimdi de bu adı taşıyan Tele taifesinin adını yansıttığı hesap edilir. 1914'ten mescit var. Nüfusu: 1886'da 31 ailede 260 kişi; 2002'de 550 ailede 3698 kişi, 2006'da 3800 kişi. Okulun tarihi 1918'dendir. Ünlü kişileri: aksakallar Mehemmed Şerifov, Hacı Bayram, şair Eslioğlu Mehemmed, profesör Hemze Xelilov, eğitimciler, şair Ağabala Azeri, Nesib Xeyirxeberov, hukukçu Vahid Ocakverdiyev, ressam Zahid Şemirli vb.

Z YOR-MUĞANLI köyü – Yor yaylasında, Yor çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 33 km doğudadır, rakımı 460 m. Nüfusu: 1886'da 76 ailede 463 kişi; 1926'da 1118 kişi; 2002'de 346 ailede 1830 kişi, 2006'da 2100 kişi. Okul 1919'dan faaliyettedir, temel okul var. Ünlü kişileri: aksakallar Hacı Eyub, Hacı Hümbet, Hüseyn Hesenov, Nebi Hesenov, âlimler Hidayet Novruzov, İbrahim Nebiyev, Ferhad Xubanlı, gazeteci İlgar İlkin, toplumsalcılar Vakif Yadigarov, Oruç Abdullayev, Arzuman Abbasov, yiğit şehitler Elesger Kayıbov, Yusuf Şirinov vb.

œ

Ø TELAVİ İLÇESİNDE – Ülkenin doğusunda, Tiflis'ten 147 km'dedir. İlçe merkezi: Telavi şehri. Yüzölçümü: 1094,5 km². Nüfusu: 2002'de 70.588 kişi. 1 şehir, 30 köy var. İlçede soydaşlarımızın sayısı: 1979'da 5698 kişi (% 7,7), 1989'da 7094 kişi (% 9,1), 2002'de 8373 kişi (ilçenin 70589 kişi nüfusunun % 11,8'i). Karacalar köyünde Azeri-Karapapaklar yaşarlar.