SAKİRE köyü – küçük köydür, ahalisi Yunanlardan ve Karapapaklardan ibarettir. 2002'de 49 kişi kayıta alınmıştı. Z SALAMMELİK köyü – Kaşkatala de denir. Cavaxet dağ silsilesinin doğusunda, ilçe merkezinden 28 km batıda. 12.–13. yüzyıllara ait kervansaray uçukları aşikarlaşmıştır. Nüfusu: 1870'te 8 ailede 54 kişi; 1926'da 29 ailede 158 kişi; 2002'de 98 kişi, 2006'da 100 kişi. Z SEFERLİ köyü – Lök dağ silsilesinin kuzey yamacında, Ermenistan'a giden otoyolunun kenarında, ilçe merkezinden 6 km güney-doğudadır, rakımı 1070 m. Tarihi kaynaklardaki Leyleyeşen bu köyle eşleştirilir. Nüfusu: 1870'te 17 ailede 97 kişi; 1918'de 405 kişi; 1926'da 76 ailede 463 kişi; 2002'de 738 kişi (337 bay, 401 bayan), 2006'da 261 ailede 780 kişi. İlkokul 1927'de açılmıştı, şimdi temel okul (119 öğrenci) faaliyettedir. Ünlü kişileri: profesör İsa Ömerov, hukuk-muhafezeciler Elman Hüseynov, Ferman Kurbanov, yazar Seyfeddin Eliyev vb. Z SOĞUTLU köyü – Cavaxet dağ silsilesinin doğu yamacında, ilçe merkezinden 18 km batı semtte, rakımı 1590 m. Nüfusu: 1926'da 8 ailede 30 kişi; 2002'de 27 kişi (13 bay, 14 bayan), 2006'da 12 ailede 28 kişi. Z SUKALA köyü – Başkeçid yaylasında, Maşaver vadisinde, ilçe merkezinden 4 km batıdadır. Tarihi belgelerde Dağeteyi (Mtisdziri) veya Mahmudlu gibi de kayıta alınmıştı. Nüfusu: 1870'te 25 ailede 168 kişi; 2002'de 243 kişi, 2006'da 84 ailede 293 kişi. Z ŞAHMARLI köyü – Maşaver vadisinde, ilçe merkezinden 8 km batıdadır, rakımı 1380 m. Toponim kadim Sümerlere ilgilene biler. Nüfusu: 1926'da 40 ailede 248 kişi; 2002'de 341 kişi, 2006'da kayıtta 111 ailede 569 kişi. İlkokul 1929'da açılmıştı, iptidai okul faaliyettedir. Z ŞİNDİLER köyü – Lükün-Şindi dağının eteğinde, ilçe merkezinden 6 km kuzey-batıdadır, rakımı 1250 m. Bu köy adına 1536 yılı belgelerinde (Barataşvililerin–Beratlıların bölü kitabında) rast geliriz. 1701 yılı nüfus sayımına göre, ahalisi 34 kişi gösterilmiştir. 19. yüzyılın tarihi kaynaklarında köyün adına Şindiler-Kepenekçi biçiminde de rast gelinir. Orta yüzyıllara ait edilen salon şekilli kilisenin kalıkları var. Nüfusu: 1870'te 19 ailede 128 kişi; 1926'da 70 ailede 462 kişi; 2002'de 467 kişi (228 bay, 239 bayan), 2006'da 246 ailede 464 kişi. Okul 1928'dendir, iptidai okul (18 öğrenci) var. Ünlü kişileri: profesör Fexreddin Hemidov, hukuk-muhafezeci Vekil Bayramov vb. Z TĞİSPİRİ (Ormanağzı) köyü – Hamamlı çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 14 km güney-batıdadır, rakımı 1320 m. Toponim Gürcüce orman ağzı demektir. 1959 yılı 9 Kasım tarihine kadarki ezel adı Boğazkesen'dir. Nüfusu: 1926'da 13 ailede 22 kişi; 2002'de 53 kişi, 2006'da 20 ailede 60 kişi. Z VAKE köyü – Oruzman vadisinde, rakımı 1250 m. Adı Karakilse olmuştu. Nüfusu: 2002'de 317 kişi, 2006'da 101 ailede 342 kişi. Z YAKUBLU köyü – Başkeçid yaylasında, ilçe merkezinden 3 km batıdadır, rakımı 1360 m. Nüfusu: 1870'te 20 ailede 134 kişi; 1926'da 59 ailede 377 kişi; 2002'de 498 kişi, 2006'da 199 ailede 544 kişi. Okul 1921'de açılmıştı, ortaokul (128 öğrenci) var. Ünlü kişileri: eğitimciler Sadık Süleymanov, Enver Süleymanov, Mahmud Abdullayev, âlim Cemile Abdullayeva, hukuk-muhafezeci Adil Hümbetov vb. Z YIRĞANÇAY köyü – Lor yaylasında, ilçe merkezinden 75 km güney-batıdadır, rakımı 1660 m. Nüfusu: 1870'de 80 ailede 536 kişi; 1918'de 972 kişi; 1926'da 174 ailede 1078 kişi; 2002'de 600 ailede 2678 kişi, 2006'da 602 ailede 2591 kişi. Okulun tarihi 1923'tendir, ortaokul (358 öğrenci) faaliyettedir. Ünlü kişileri: din hadimi Mehemmed Osman oğlu, aksakallar Nazar, Veyis, Mehemmed Yadigar oğlu, Töre Memmed, Yunus Çırpan oğlu, Sarı Hemid, şairler Miskin oğlu Allahverdi, Kartomar, Deveçioğlu Şahbeddin, Yolcu Novruz, Vezir Eliyev, Aslan Çırpanlı, İrşat Ömerov, Eleddin Rüstemov, eğitimciler İdris Çırpanlı, Celal Yadigarov, hekim Bilal Yadigarov, şarkıcı Dursun Borçalı vb. Ø KARDABANİ İLÇESİNDE – Ülkenin doğu kısmındadır. 1930'a kadar Tiflis kazasına dâhil olmuştu, 1938'den Karayazı ilçesi adlanmıştı, 1947 yılı 18 Mart'tan Kardabani ilçesi adlanır. Hudutları: güneyde Azerbaycan Cumhuriyeti, doğuda Sagareco ilçesi, batıda Tetricğaro ve Marneuli ilçeleri, kuzeyde Msxeta ilçesi. Arazisinden Kür çayı akar, Candar ve Gumisi (Gümüş) gölleri var. Kocor ve Kiketi ıklım kaplıcaları faaliyettedir. Tiflis–Bakü demiryolu, Rustavi–Böyükkesik otoyolu, Bakü–Tiflis–Ceyhan petrol hattı, Bakü–Tiflis–Erzurum doğalgaz hattı geçir. Elektrik istasyonu var. Yüzölçümü: 1304 km². Nüfusu: 1989'da 109300 kişi, 2002'de 114348 kişi (her km²'e 87,7 kişi; ülke ahalisinin % 2,6'i). İlçe merkezi: Kardabani şehri. 1 şehir, 2 kasaba, 18 köy belediyesi, 47 köy var. Karapapak soydaşlarımızın sayısı: 1979'da 39956 kişi (% 39,7), 1989'da 48781 kişi (% 42,5), 2002'de 49993 kişi (% 43,7). İlçede köy nüfusunun (98203 kişi) % 43,6'sı Karapapaklardır (42817 kişi). 14 köyün tam ahalisi soydaşlarımızdır. İlçe gazetesi Gürcü ve Azeri dillerinde yayımlanmaktadır. Kardabani bölgesinin tarihi-etnografik gelenekleri Vahid Ömerli'nin iki ciltlik “Karayazı” kitabında yansıtılmıştır. Karapapaklar Kosalı, Nazarlı, Soğanlık-Poniçala, Sertcala-Muğanlı, Ağtehle, Karatehle, Karacalar, Birlik, Botanik, Kalinin, Tezekend, Candar, Vaxtangis, Aşağı Kepenekçi, Ambartepe köylerinde tamıyla, Kardabani şehrinde karışık şekilde yaşarlar. 2006'da ilçede 14 Azeri okulu, bunun da 11'i orta, 3'ü temel (dokuz yıllık) okulu, 5283 kişi Azeri öğrenci, 436 kişi Azeri öğretmen olmuştu.
KARDABANİ ŞEHRİNDE – Karayazı düzünde, Karayazı ormanının, Kür çayının sol kıyısında, Tiflis'ten 42 km doğuda, Tiflis–Bakü demiryolunun, Rustavi–Böyükkesik otoyolunun kenarındadır, rakımı 310 m. Kardabani toponimi Girdman hâkimliğinin ve ayni adlı taifenin adıyla ilgilendirilir. Önceki adı Karayazı olmuştu. Önceki Karatepe köyünün arazisindedir, 1932 yılı 22 Aralık tarihinde Karatepe köyü Karayazı kasabasına birleştirilmişti. 1947 yılı 18 Mart tarihinden Karayazı adı Kardabani olarak değiştirilmişti. 1969'dan şehirdir. Şimdi Karapapaklar yaşayan Karatepe, Aşağı Kepenekçi köylerini, Vağzal (Tbiliscğaro) kasabasını da içerir. Karapapak Nüfusu: 2002'de 7176 kişi. İki mescit olmuştu: 19. yüzyıla ait Hoylu ve Marağa mescitleri; sonra Hoylu mescidi onarılarak, Karayazı Cuma mescidi adlandırılmıştır. Bakü, Nizami, Vakıf, Axundov, Semed Vurğun, Ezizbeyov, Abdulla Mustafayev sokakları da var. Karatepe okulu 1919'da açılmıştı; 3 sayılı Azeri ortaokulu (2006'da 659 öğrenci, 61 öğretmen) ve 6 sayılı Azeri temel okul (2006'da 114 öğrenci, 16 öğretmen) faaliyettedirler. Okul hakkında “Élin Sönmez Ziyası” adlı kitap (Bakü 2001) bırakılmıştır. Ünlü kişileri: aksakallar Abdulla Mustafayev, Eli Şıxıyev, Hacı Daşdemirov, Abdulla Daşdemirov, emek kahramanı Gülsenem Eliyeva, şairler İsa İsmailzade, Veli Tomayev, Arif Mustafazade, Gürcistan milletvekili olmuş âlim Mukaddes Nemetov, eğitimciler Rüstem Memmedov, Celil Memmedov, Zülfü Tomayev, Tanrıverdi Sadıkov, Mehemmed Nemetov, Hemid Musayev, Zabit Hüseynov, Rza İskenderov, Hidayet Yusifov, Kazım Bedelov, Firdovsi İskenderov, profesörler Şahveled Xelilov, Kamil Şerifov, Cabbar Memmedov, Sabir Daşdemirov, Korkmaz Baxışov, Sabir Eliyev, Ziyeddin Sadıkov, Eleddin Mahmudov, Elixan Musayev, Eleddin Bedelov, Eleddin Hüseynov, Xemmed Gözelov, Ehmed Musayev, Yakut Nemetov, toplumsalcılar Telman Hesenov, İlyas Memmedov, Ramin Bayramov, Akif İsmailov, ressam Taryel Eliyev, heykeltıraş Ferhat Heyderli, hukuk-muhafezeci Hamlet Daşdemirov, din hadimi Ramin İgidov vb.
Dostları ilə paylaş: |
