[]

ördüyü, ilk dəfə lakeylərin səssiz hərəkətinə məftun olduğu bir zamanda, hələ səhər məhrumiyyətlə dolu həyat seçmək fikrində olsa belə, bu həyatı gözəl həyatdan üstün tutacağını təsəvvür etmək, əlbəttə, çətin məsələdir. Ejenin xəyalı onu bir anlıq geriyə, ailə pansionuna apardı, – o, elə dəhşətə gəldi ki, artıq yanvar ayında pansionu atmaq, yaxşı bir evdə yerləşmək, hər halda, Votrendən və onun ağır təzyiqindən qurtarmaq üçün and içdi. Parisdə nə qədər gizli və ağlasığmaz səfalət olduğunu təsəvvür edə bilsəniz, istər-istəməz özünüzə belə bir sual verəcəksiniz: dövlət hansı xatalı bir fikrə görə Parisdə məktəblər açır, gəncləri buraya toplayır, nə üçün buradakı qəşəng xanımlar hörmət qazana bilirlər, nə üçün sərrafların taxta qablarındakı qızıl bir sehrlə buradan yox olmur? Lakin gənclərin cinayətlərinin, hətta qəbahətlərinin nə qədər az olduğunu gördükdə, istər-istəməz, özləri ilə mübarizə aparan və adətən, bu mübarizədən qalib çıxan səbirli Tantallara* dərin hörmət bəsləməyə məcbur olursan; isal üçün, bu yoxsul tələbəni də götürə bilərik. Onun Parisdə apardığı mübarizəsini olduğu kimi təsvir etsək, müasir mədəniyyətimizin ən faciəli epizodlarından biri yaranmış olar.
Madam de Bosean hey Ejenin üzünə baxır və onu danışmağa sövq edirdisə də, Ejen vikontun hüzurunda

danışmaq istəmirdi. Vikontessa ərindən soruşdu:

– Məni bu gün italyan operasına ötürəcəksinizmi?
Vikont, Rastinyakı təəccübləndirən istehzalı nəzakətlə:
– Sizə itaətin məni nə qədər məmnun etdiyinə, əlbəttə, şübhə etməyə bilərsiniz, – dedi. – Lakin mən

“Varyete” teatrında bəzi adamlarla görüşməliyəm.
Madam de Bosean: “Öz məşuqəsi ilə görüşmək istəyir”, – deyə düşündü. Vikont soruşdu:

– Məgər d’A uda bu axşam yanınıza gəlməyəcək? Vikontessa qeyri-məmnun halda:

^{– Xeyr, – deyə cavab verdi.}
– Onda mütləq sizə bir kavaler lazımsa, özünüzlə cənab Rastinyakı apara bil rsiniz.
Vikontessa gülümsəyərək Rastinyaka baxdı.
– Bu, sizə çox ziyan verə bilər, – dedi.
Rastinyak başını əydi və:
– Şatobrian* deyir ki: “Fransızlar təhlükə sevər, çünki onlar təhlükə ilə şöhrət qazanarlar”.

Bir neçə dəqiqə sonra ikiadamlıq karet madam de Boseanla onu çaparaq italyan operasına aparırdı. Ejen səhnənin qarşısındakı lojaya daxil olduğu zaman, bütün lo n tlər yalnız olduqca gözəl geyi