[]

lərimiz, doğrudan da yuxarıda idi, bunu isə ancaq o bilirdi. İndi mənim əziz casuslarım, orada heç şey qalmamışdır. İpəksapına gəlincə, yanına mühafizə üçün bütün jandarmlarınızı qoysanız belə, iki həftə keçməz ki, onu yerə sərərlər. Mişonetkaya nə qədər vermişsiniz? – deyə Ko len polislərdən soruşdu. – Bir neçə min? Mənim qiymətim daha bahadır. Vay səni çürük Ninon*, qəbir üstündəki Venera, cır-cındırlı Pompadur!* Sən mənə xəbərdarlıq etsəydin, altı minin olardı! Aha! Dirilərin ətini satan qoca möhtəkir, bu, sənin ağlına

^{gəlməmişdir, yoxsa mənimlə düzəlişərdin. – Polislər Kol enin əllərinə zəncir taxdıqları zaman o əlavə etdi.}

– Mən sənə istədiyini verərdim, çünki səyahət etməyə heç həvəsim yoxdur, başdan-başa ziyandır. İndi bunlar məni əzişdirmək üçün oyan-buyana sürükləyəcəklər. Lap bu saat məni katorqaya göndərsəydilər, rfevr sahil küçəsi casuslarına* baxmayaraq, tezliklə yenə öz işlərimə qayıdardım. Katorqada hamı dəridən çıxar, ancaq yenə də öz generallarını, sevimli “Ölüm-yalan”larını qaçırdardılar. Mənim on mindən artıq qardaşım vardır ki, mənim yolumda özlərini oda atarlar, sizin də varınızdırmı? – Kol enin səsində qürur və inam hiss olunurdu. Döşünə vuraraq: – Bu, yaxşı ürəkdir. – dedi. – Mən ömrümdə heç kəsi heç vaxt satmamışam! Ey, qoca kaftar, bir bunlara baxsana. Görmürsənmi, onlar mənə qorxa-qorxa baxır, amma sənə baxanda iyrənirlər. Al payını!
Kolen kirayənişinlərə baxa-baxa bir az sükut etdi. Sonra:
– Amma nə axmaq görünüşünüz var! Ömrünüzdə katorqalı görməmisiniz nədir? Sizin qabağınızda mərd- mərdanə duran Ko len kimi katorqalılar başqa adamlar kimi alçaq və qorxaq deyillər. O, Jan-Jakın* dediyi ictimai müqavilə qanunlarını pozanlara qarşı protest edir. Mən Jan-Jakın şagirdi ol iftixar edirəm. Mən jandarmları, büdc , məhkəmələri olan hakimiyyətin əleyhinə tək üsyan edirəm. Hökumətə qalib gəlirəm.
Rəssam dedi:
– Lənət şeytana! Ondan nə gözəl şəkil çəkmək olardı!
Ko len gizli polis idarəsinin rəisinə müraciətlə:
– Mənə bax, ey əlahəzrət cəlladın lələsi, Dul arvadın vadisi (katorqalılar müdhiş şeriyyətlə aşılanmış bu adı gilyotin vermişlər), zəhmət olmasa, mənə sözün düzünü söylə: məni satan kimdir? İpəksapıdır ? Yoxsa bu, haqsızlıq olar, mən istəmirəm ki, o, başqasının cə