[]

zəltdi və içəri daxil oldu.
Vekseli qrafinyaya uzadaraq:
– Madam, – dedi, – istədiyiniz məbləği ala bilərsiniz. Mən yatmışdım, sizin söhbətinizdən oyandım, bunun sayəsində cənab Qorioya nə qədər pul borclu olduğumu aydınlaşdırdım. Bu vekseli alıb qeyd etdirə bilərsiniz, mən öz vaxtında ödəyərəm.
Qrafinya, əlində veksel, hərəkətsiz dayanmışdı. Hiddətindən, həyəcanından, hirsindən bədəni titrəyə- titrəyə, üzü sapsarı saralmış halda:
– Delfina, – dedi, – Allah şahiddir ki, mən sənə çox şeyləri bağışlamışam, ancaq bunu səndən gözləməzdim!.. Cənab de Rastinyak qonşu otaqda imiş, sən bunu bilirdin! Sən nə qədər alçaq qadınsan ki, məndən belə dəhşətli bir intiqam alırsan, mənim sirlərimi, mənim həyatımı, uşaqlarımın taleyini, abrımı, namusumu buna satmağa məcbur etdin! Yadında saxla, artıq sən mənim üçün heç şeysən, mən sənə nifrət edirəm, mən də səndən intiqam alacağam... mən...
Anastazi hiddətindən danışa bilmirdi, boğazı qurumuşdu.
Qorio ata dedi:
– Qızım, bu da mənim öz oğlumdur, sənin qardaşındır, sənin xilaskarındır! Nazi, qızım, qucaqla onu! Görmürsənmi, mən onu ata kimi qucaqlayıram. – Qoca çılğıncasına Ejeni bağrına basıb sıxırdı. – Ah, mənim balam! Mən sənin üçün atadan da artıq olacağam. Mən sənə ailəni əvəz edəcəyəm. Bütün dünyanı sənin ayaqların altına atmaq üçün mən Allah olmaq istərdim. Nazi, nə üçün onu öpmürsən, Nazi? Bu, insan deyil,mələkdir, göylər mələyidir.
Delfina:
– Ata, – dedi, – onu sakit burax. Bu saat onun ağlı başında deyildir.
Qrafinya dedi:
– Mənim ağlım başımda deyil! Mən ağlımı itirmişəm? Bəs sən kimsən, sən nəsən? Qorio ata:

^{– Balalarım, susmasanız, mən öləcəyəm, – dedi və güllə dəymiş kimi çarpayının üstünə yıxıldı. Qoca}

ancaq bunu pıçıldaya bildi:
– Onlar məni öldürdülər!

Qrafinya Ejenin üzünə baxdı. O, gördüyü bu səhnədən mütəəssir olaraq, mat-məətəl, yerində dayanmışdı.
Delfina cəld atasının jiletini açdı. Qrafinya atasına belə əhəmiyyət vermədən, üzünün ifadəsi, baxışı,

səsinin ahəngi ilə bir şey soruşurmuş kimi yalnız:
– Cənab Rastinyak... – deyə bildi.
Rastinyak sualı gözləmədən:
– Qrafinya, – dedi, – mən borcumu vaxtında verəcəyəm və susacağam.
D