[]

olunur. Mübahisəmiz qurtarandan sonra gələcəyəm”. Baronessanın məsələsi isə bambaşqa idi. Mən onu heç görə bilmədim, odur ki danışmaq belə mümkün olmadı, ancaq qulluqçusu mənə dedi ki: “Ah, baronessa baldan saat altıya işləyəndə qayıtsmışdır, bu saat yatır. Onu saat on ikidən tez oyatsam, mənə acıqlanar. Mən onun zəngini gözləyirəm, məni yanına çağıranda atasının halı pis olduğunu söylərəm. Bəd xəbəri söyləməyə tələsməyin mənası yoxdur”. Mən çox əlləşdim, ancaq bir şey çıxmadı. Baronla danışmağı xahiş etdim, ancaq o, evdə deyildi.
Rastinyak təəccüblə:
– Doğrudanmı qızların heç biri gəlməyəcək? – dedi. – Bu saat mən ikisinə də məktub yazaram. Qoca yatağından qalxaraq:

– Heç biri gəlməyəcək, – dedi. – Onların işi var, onlar yatırlar, onlar gəlməyəcəklər. Bala nə demək olduğunu ancaq öləndə başa düşərsən. Ah, mənim dostum, heç vaxt evlənməyin, oğul-uşaq sahibi olmayın! Siz onlara həyat bəxş edirsiniz, onlar isə sizə ölüm bəxş edirlər. Siz onların bu dünyaya gəlməyinə səbəb olursunuz, onlar isə sizi bu dünyadan qovurlar. Onlar gəlməyəcəklər! Mən bunu on il əvvəl bilirdim. Mən dəfələrlə bunu özümə söyləmişəm, ancaq yenə də inanmaq istəmirdim.
Qızarmış göz qapaqlarında iki damcı yaş göründü: göz yaşları yanaqlarına axdı.
– Ah, mən varlı olsaydım, öz sərvətimi onlara verməyib özümdə saxlasaydım, qızlarım bu saat mənim yanımda olardılar, üzüm onların busələrindən par-par parıldardı. Mən xüsusi malikanədə, gözəl otaqlarda yaşardım, yanımda xidmətçilərim olardı, otaqlar isti olardı, qızlarım ərləri ilə, uşaqları ilə birlikdə göz yaşı tökə-tökə gələrdilər. Bu hamısı belə ola bilərdi. İndi isə heç bir şeyim yoxdur. Pul bahasına hər şeyi satın almaq olar, hətta qızlarını belə satın ala bilərsən. Ah, mənim pullarım, hardasınız?! Mən varislərimə xəzinələr qoyub getsəydim, qızlarım mənim yanımdan uzaqlaşmazdılar. Məni müalicə edərdilər. Mən onların səslərini eşidər, onların üzünü görərdim. Ah, mənim mehriban oğlum, mənim yeganə balam, mən yurdsuz, yuvasız bir dilənçi olmaq istərdim. Heç olmasa, yoxsul əmin

^{ola bilər ki, onu ancaq özünə görə sevirlər. Yox, yox, mən varlı olmaq istərdim, o zaman onların da üzünü}

görərdim.. Ancaq kim bilir? On