[]

onra tez yuxarı mərtəbəyə qalxdı, arabaçıya on frank vermək üçün yenə geri döndü, ürəkbulandıran yemək otağına daxil oldu, tövlədə otyeyən heyvanlar kimi xörəklərini yeyən kirayənişinləri gördü. Bu səfalət, yemək otağının bu mənzərəsi onda ikrah hissi oyatdı.

Bu həddən artıq kəskin keçid, bu son dərəcə kəskin təzad onun şöhrətpərəstlik meyillərinə daha da qüvvət verməli idi. Bir tərəfdə – ən zərif bir ictimai mühitin yaratdığı parlaq, cazibədar surətlər, gözəl sənət əsərlərinin və zinətli şeylərin çərçivəsi içində görünən canlı gənc simalar, ehtiraslı, şairanə şəxsiyyətlər, o biri tərəfdə isə – çirkab və səfalət içində canlanan məşum lövhələr, ehtiraslardan yalnız oyunbaz kəndirlərini və mexanizmlərini saxlamış insanlar görünürdü. Aldanmış bir qadının hiddəti sayəsində madam de Boseanın verdiyi məsləhətlər və kuzinasının cazibədar təklifləri yenə Ejenin hafizəsində canlandı, ehtiyac isə buna başqa bir məna verdi: sərvət qazanmaq üçün Ejen iki yanaşı xəndək qazmağı qət etdi; o həm məhəbbətə, həm də elmə əsaslanmaq, həm kübar bir adam, həm də hüquq elmləri doktoru olmaq istəyirdi. O, yenə də böyük uşağa bənzəyirdi. Bu iki xətt asimptot1 olduğuna görə heç vaxt bir-birinə qovuşmayacaqdı.
Votren insan qəlbinin ən sirli guşələrinə nüfuz edən bir nəzərlə Rastinyaka baxaraq:
– Siz çox məyus görünürsünüz, cənab markiz, – dedi. Rastinyak:

^{– Mən məni “cənab markiz” adlandıran şəxslərin zarafatlarına dözmək niyyətində deyiləm, – dedi. –}

Parisdə həqiqətən markiz olmaq üçün əldə yüz min livr mədaxilin olmalıdır, “Vokenin evi”ndə yaşayanlar

isə ehtimal ki, bəxti gətirənlər sırasında deyildirlər.
Votren Rastinyaka ata saymazyanalığı ilə baxdı, sanki o bunu demək istəyirdi: “Küçük! Mən sənin aşının

suyunu verə bilərəm!” Bir az sonra Votren belə cavab verdi:
– Qanınız qaradır, ehtimal ki, buna səbəb gözəl qrafinya de Restonun yanında müvəffəqiyyət qazana bilməməyinizdir.
Rastinyak bağırdı:
– Mən ona atasının bizimlə bir süfrə başında əyləşdiyini söylədiyimə görə məni qəbul etməmək üçün əmr

vermişdir!
Kirayənişinlər bir-birinin üzünə baxdılar. Qorio ata başını aşağı saldı və göz yaşlarını gizlicə sildi.
Qonşusuna müraciətlə:
– Tütününüz gözümə düşdü, – dedi.
Ejen vermişel fabrikant