[]

ur. Bunların təsiri müxtəlif ola bilər. Bəzi yumşaq təbiətli insanlarda, yad fikirlər dərinləşdikdən sonra təxribat başlayır. Bununla belə, yaxşıca silahlanmış təbiətlərə, bürünclə zirehlənmiş kəllələrə rast gəlmək mümkündür ki, başqa bir adamın iradəsi onlara

toxunduğu zaman əzilib məhv olur, daş divara dəyən güllə kimi yerə düşür. Bundan başqa, zəif və xəmir kimi yumşaq təbiətlər də var: yad fikirlər xəndəyin yumşaq torpağına girən mərmilər kimi taqətdən düşmüş halda bu təbiətlərə sancılır. Rastinyakın başı, içi barıtla dolu və bir qığılcımdan belə partlayacaq başlardan idi. Onun qəlbində gənclik çılğınlığı həddən çox idi; iradəmizdən asılı olmadan, bizi öz təsiri altına alan qəribə hadisələrlə qaynadığı halda, fikirlərin və hisslərin təsiri altına düşməmək qeyri-

mümkün görünürdü. Rastinyakın mənalı gözləri vardı. Ağıl və hissin qüvvəsi ilə aldığı ikiqat təəssüratında, hər hansı bir zirehin zəif nöqtələrini bir an içində tapmaq iqtidarında olan mahir şpaqa döyüşçüləri kimi, xüsusi qabiliyyət sahibi olan insanlarda bizi heyrətləndirən çeviklik, genişlik duyulurdu. Son ay müddətində Rastinyak məziyyətlərlə bərabər, bir çox nöqsanlar da mənimsəmişdi. Nöqsanların

^{artmağına səbəb cəmiyyətin tələbləri və getdikcə artan arzuları təmin etmək ehtiyacı idi. Cənub}

qızğınlığı, hər halda, onun məziyyətlərindən sayılırdı. Bu qızğınlıq onu Luara çayının o tayından gəlməyə, maneəni dəf etmək üçün mübarizəyə atılmağa, bir yerdə mütərəddid dayanmamağa vadar edirdi. Şimal əhalisi, adətən, bu xüsusiyyətə bir nöqsan kimi baxar. Şimallıların fikrinə görə, qızğınlıq Müratın* yüksəlişinə səbəb olsa da, onun məhvinə də səbəb olmuşdu. Buradan belə bir nəticə çıxarmaq mümkündür: cənublu şimallıların zirəkliyini və Luaranın o tayında yaşayan əhalinin cəsarətini özündə birləşdirdiyi zaman, bir növ, kamillik dərəcəsinə yüksəlir və bu zaman o, öz mövqeyini heç kəsə

^etməz.
Bu surətlə Ejen Votrenin dost, ya düşmən olduğunu aydınlaşdırmadan, Votrenin top atəşi qarşısında uzun müddət dayana bilməzdi. Bəzən Ejen bu xariqüladə şəxsiyyətin onun qəlbini oxuduğunu, ehtiraslarını duyduğunu zənn edirdi; halbuki Votren möhkəm qapalı idi, sanki, o, hər şeyi görə