[]

rünüşü bir qızın hafizəsində həkk olunduğu kimi, Votrenin həyasız sözləri də onun qəlbinə girmişdi.
Ejen bir qədər avara dolaşdıqdan sonra saat beşdə madam de Boseanın yanına gəldi. O burada, gənc qəlblərin, adətən, müqavimət göstərmək üçün aciz olduğu ən ağır və dəhşətli zərbələrdən birini yedi. Ejen indiyə qədər vikontessanın onu ədəbli bir ehtiram, üsullu bir nəzakətlə qəbul etdiyini görmüşdü; bu nəzakət ancaq aristokrat tərbiyəsi sayəsində əldə edilsə də, yalnız səmimi olduğu zaman öz kamal dərəcəsinə çata bilər. Madam de Bosean Ejeni görər-görməz soyuq salam verdi və sərt səslə:
– Cənab de Rastinyak, – dedi, – mən sizi qəbul edə bilməyəcəyəm, hər halda, bu saat mümkün deyildir. Mən çox məşğulam.
Çox tez müşahidəçi adam olmuş Rastinyak onun sözlərindən, salam verməsindən, baxışından, ahənginin dəyişməsindən müəyyən bir silkə mənsub olan adamların xasiyyətini, adətlərini duya bilərdi. Rastinyak

məxmər əlcəyin içində poladdan bir əl, nəcib ədalar altında öz şəxsiyyətinə pərəstişkarlıq və xudbinlik, lak altında isə quru ağac olduğunu anladı. O, şah taxtının quş lələyi altından başlayaraq ən qotur bir zadəganın başındakı papağına qədər səslənən “biz, kralıq” məfhumunun nə olduğunu, nəhayət, dərk etdi. Ejen, qadının sözlərinə bel bağlayaraq, onun nəcib hisslərinə asanlıqla inanmışdı. Bütün səfillər kimi o da yaxşılıq edənlə yaxşılıq qəbul edəni bir-birinə bağlayan və elə ilk maddədən böyük qəlbli insanların bərabər olduqlarını təlqin edən bir müqaviləyə bütün arzusu ilə imza atmışdı. Yaxşılıq iki insanı bir-birinə bağladıqda, həqiqi məhəbbət kimi nadir və qiymətli olan ilahi bir hissə çevrilər. Hər iki hiss ülvi qəlblərin

^{c lallı hədiyyəsinə bənzər.}
Rastinyak hersoginya Karilyanonun verdiyi bala getmək üçün vikontessanın bu kobud rəftarına dözdü və

titrək səslə cavab verdi:
– Madam, mühüm bir işim olmasaydı, sizin zəhlənizi tökməzdim. Lütf buyurun, müsaidə edin, mən sonra hüzurunuza gəlim; mən gözləyə də bilərəm.
Vikontessa sözlərindəki kəskinlikdən bir az peşman olaraq:
– Yaxşı, – dedi, – nahara gələrsiniz.
Bu qadın, həqiqətən, mərhəmətli və nəcib qadın idi. Ejen vikontessanın birdən-birə dəyişməsindən çox mütəəssir oldu, bununla belə, gedərkən düşünürdü ki: “Nə eybi var, hər şeyə dözməyə, sürünməyə məcbursan. Ən yaxşı q