[]

. Sakit olun, tərpənməyin, həyəcanlanmayın, fikirləşməyin!
– Onlarla görüşməmək mənim üçün ölümdür!
– Siz tezliklə onları görəcəksiniz.
Qoca bihuş halda:
– Doğrudanmı? – dedi. – Ah, onları görə bilsəydim! Mən onları görəcəyəm, onların səsini eşidəcəyəm! Mən xoşbəxt öləcəyəm! Bəli, mən artıq yaşamaq belə istəmirəm, mənim üçün yaşamağın heç bir mənası yoxdur, mənim əzablarım artır. Lakin onları görmək, onların paltarına, ancaq paltarına toxunmaq, axı bu çox cüzi şeydir: onların varlığını, heç olmasa, bir şeydə duymaq! Onların saçlarını mənə verin, saçla...
Qocanın başı yastığın üstünə düşdü. Sanki onu dəyənəklə vurdular. Əlləri yorğanı əlləşdirməyə başladı,

sanki, bu əllər qızlarının saçlarını axtarırdı.
O ancaq:
– Mən onlara xeyir-dua verirəm, xeyir-dua verirəm, – deyə bildi və bihuş oldu. Bu Byanşon gəldi. O dedi:

– Mən bu saat Kristofa rast gəldim, sənin üçün karet tutacaq.
Byanşon xəstəyə baxdı, göz qapaqlarını açdı. Hər iki tələbə ancaq həyatdan məhrum sönük gözlər gördü.
Byanşon:
– Məncə, – dedi, – o, bir daha ayılmayacaq.
Byanşon qocanın nəbzini yoxladı, sonra əlini ürəyinin üstünə qoydu.
– Maşın hələ işləyir, lakin onun vəziyyətində bu ancaq bədbəxtlikdir. Ölsəydi, daha yaxşı olardı!
Rastinyak cavab verdi:
– Elədir.
– Sənə nə olmuşdur? Ölü kimi saralmısan.
– Mən bu saat elə nalələr, elə fəğanlar eşitdim ki... Axı göydə Allah var! Bəli, mən Allahın var

inanıram; inanıram ki, o, bu dünyanı ya düzəldəcək, ya da er üzündə yaşamağın mənası olmayacaq. Əgər

bu gördüklərim və eşitdiklərim bu qədər faciəli olmasaydı, mən göz yaşları töküb ağlardım; ancaq dəhşət mənim sinəmi də, qəlbimi də zəncirləmişdir.
– Mənə bax, bir az pul lazım olacaq. Haradan tapa bilərik?
Rastinyak saatını ona uzatdı.
– Al, tez girov qoy. Mən bir dəqiqə belə itirməmək üçün yolda ləngimək istəmirəm. Ancaq Kristof gözləməyə məcburam. Mənim bir liarım belə yoxdur, minik pulunu qayıdandan sonra vermək lazım gələcək.
Rastinyak yüyürə-yüyürə pilləkəndən düşdü, karetlə Elder küçəsində qrafinya de Restonun evinə tərəf getdi. Yolda, şahidi olduğu, dəhşətli mənzərədən mütəəssir olan xəyalatının təsiri altında daha da hiddətlənməyə başladı. İçəri girən kimi Ejen qrafinya de Restonu soruşdu, ancaq ona