[]

ngə gətirdiyindən, məsələni aydınlaşdırmaq üçün bunların hər kisini qəbul etmişdi.
Madam Kutür Vokeyə şikayətlənərək deyirdi:
– Təsəvvür edin, əzizim. O, Viktorinaya əyləşməyi belə təklif etmədi, qız ayaq üstə qaldı. O, mənə əsəbiləşmədən, tamamilə soyuq bir əda ilə söylədi ki, nahaq yerə zəhmət çəkirik, madmazel (o, bir dəfə “qızım” demədi) onun gözündən düşmüşdür, nahaq yerə onun zəhləsini tökür (ildə bir dəfə! Onun nə qədər dəhşətli adam olduğunu görürsünüzmü!). Sözlərindən belə məlum oldu ki, Viktorinanın heç bir şey tələb etməyə haqqı yoxdur, çünki anası ərə getdiyi zaman yoxsul idi. Bir sözlə, o qədər acı sözlər söylədi ki, biçarə uşaq hönkür-hönkür ağlamağa başladı. Qız atasının ayaqlarına düşüb mərd-mərdanə söylədi ki, onun bu qədər israr etməyinə səbəb ancaq anasının xatirəsidir, indi isə o, atasının əmrinə sözsüz itaət edəcəkdir. O ancaq mərhum anasının vəsiyyətnaməsini oxumağı ondan xahiş etdi, məktubu çıxarıb ən təsirli, gözəl sözlərlə ona verdi. Doğrusu, onun bu sözləri haradan öyrəndiyini bilmirəm, görünür, Allah ona bu sözləri təlqin etmişdir. Zavallı uşaq lap ilhamla danışırdı. Mən ona qulaq asdıqca, dəli kimi ağlayırdım. Bilirsinizmi, bu dəhşətli adam, qızı danışdıqca nə ilə məşğul idi? O, dırnaqlarını təmizləyirdi, yazıq madam Tayferin göz yaşları ilə islanmış məktubu isə buxarıya atıb dedi ki: “Yaxşı!” O, qızını yerdən qaldırmaq istədi, lakin Viktorina onun əllərindən yapışaraq öpürdü, o isə əllərini çəkirdi. Bu qədər də

zülm olarmı? Elə bu zaman onun sarsaq oğlu içəri girdi, bacısına salam belə vermədi. Qorio ata:

– Nə dəhşətli adamdır! – dedi.
Madam Kutür qocanın sözlərinə əhəmiyyət vermədən sözünə davam edərək:
– Sonra, – dedi, – ata ilə oğul, tələsik işləri olduğunu bəhanə edərək, bizdən üzr istədilər və vidalaşıb getdilər. Bu da bizim ziyarətimiz! O, heç olmasa, öz qızını gördü. Onun öz qızını necə rədd edə bildiyini mən qətiyyən başa düşə bilmirəm. Onlar iki damcı su kimi bir-birinə oxşayırlar.

Pansionda yaşayan kirayənişinlər və kənardan gələnlər bir-bir gəlir, salamlaşır, Paris cəmiyyətinin müəyyən təbəqələrində şən, tutarlı söz kimi qəbul edilən boşboğazlığa başlayırdılar: bu boşboğazlığın əsasını mənasız bir şey təşkil edirdisə, bunun məğzi, duzu söylənişində və hərəkətlərdə idi. Bu cür