1. adalet bakanliğI



Yüklə 4,02 Mb.
səhifə47/53
tarix05.09.2018
ölçüsü4,02 Mb.
#76801
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   53

62.TÜBİTAK


ÜRETİMDE VERİMLİLİĞİN ARTIRILMASI PROGRAMI

Eylem No

Eylem

Eylemden Sorumlu Kuruluş

Eylemle İlgili Kuruluşlar

Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

24

Belirlenen öncelikli alanlarda verimlilik vurgulu çağrılar oluşturulacak ve projeler desteklenecektir.

TÜBİTAK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, YÖK, Belirlenen Sektörlere Yönelik İlgili Kuruluşlar, İlgili STK'lar

Ocak 2015 - Aralık 2018

TÜBİTAK 1511 ve 1003 programlarıyla belirlenen öncelikli araştırma alanlarında verimlilik odaklı projeler geliştirilmesine yönelik ilgili tarafların uygun kaynaklarının harekete geçirilmesi sağlanacaktır. 2015 yılından başlayarak ilgili çağrılarda verimlilik vurgusu ön plana çıkarılacaktır.

40

Sanayide kaynak verimliliğinin arttırılmasına yönelik Ar-Ge çalışmaları ve teknoloji transferi uygulamaları yaygınlaştırılacaktır.


TÜBİTAK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, KOSGEB, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı

Ocak 2015 - Aralık 2018

Özellikle imalat sanayiinde yerli teknolojilerin geliştirilmesi, Ar-Ge çalışmalarının artırılması ve özellikle geri dönüşüm teknolojilerine ilişkin teknoloji transferi uygulamaları yaygınlaştırılacaktır.

35

Teknoloji odaklı Ulusal Destek Programları kapsamında süreç yeniliği sağlayacak projelerin başvuru sayısının artmasına yönelik tanıtım ve yönlendirme uygulamaları yaygınlaştırılacaktır.

TÜBİTAK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, KOSGEB, Kalkınma Bakanlığı, Kalkınma Ajansları

Ocak 2015 - Aralık 2015

Mevcut programların kapsamlarının genişletilmesi, çağrılarda “üretim süreçlerinde yenilik vurgusunun artırılması ve teknolojiden yararlanma” vurgusunun artırılması ve gerekli görüldüğünde yeni programlar oluşturulması yoluyla, firmalarda üretim ve lojistik süreçlerinde teknolojinin sağladığı olanaklardan daha etkin bir biçimde yararlanılması sağlanacaktır.

İTHALATA OLAN BAĞIMLILIĞIN AZALTILMASI PROGRAMI

Eylem No

Eylem

Eylemden Sorumlu Kuruluş

Eylemle İlgili Kuruluşlar

Başlangıç-Bitiş Tarihi

Açıklama

26

Elektrikli araçlar için pil üretimi ticari safhaya hazır hale getirilecektir.

TÜBİTAK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Üniversiteler ve İlgili STK’lar

Ocak 2015-Aralık 2017

Araştırmaları halen sürdürülen elektrikli araçlar için ilgili standartlara uygun bataryanın prototip bazda üretimi tamamlanacak, araç içerisine entegrasyonu ve araç testleri 2015 yılına kadar yapılacaktır. Pilin ticari olarak piyasada satılabilir nitelik kazanması ve pazarlanmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilecektir.

29

Has kimyasallar (fine-chemicals) ve ileri kompozite dönük Ar-Ge destekleri yoğunlaştırılacak ve geliştirilen ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar desteklenecektir.

TÜBİTAK


Ekonomi Bakanlığı,

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı, İlgili STK’lar



Ocak 2015-Aralık 2015


Sanayide üretim kapasitesinin artırılması amacıyla katma değeri yüksek ve yoğun Ar-Ge içeren has kimyasallar ve ileri kompozitler alanında Ar-Ge desteklerinin yoğunlaştırılması sağlanacak, Ar-Ge faaliyetleri sonucu geliştirilen ürünlerin üretimleri desteklenecektir.

ÖNCELİKLİ TEKNOLOJİ ALANLARINDA TİCARİLEŞTİRME PROGRAMI

7

Araştırma kurumları ve üniversitelerde teknolojik ürünlerin ticarileştirmesine yönelik farkındalık ve kapasite artırılacaktır.

TÜBİTAK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, KOSGEB, TTGV, TOBB, Kalkınma Ajansları, Üniversiteler

Şubat 2015 - Aralık 2018

Teknoloji transfer ofisleri aracılığıyla kamu ve özel sektör Ar-Ge merkezleri ile üniversitelerde çalışan araştırmacılara ve özel sektör Ar-Ge personeline yönelik ticarileştirme ve girişimcilik konularında eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilecektir.

11

Öncelikli sektörlerde faaliyet gösteren işletmelerin yoğun olduğu OSB’lerin, üniversite, araştırma merkezleri, TGB ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliğini geliştirecek bir mekanizma oluşturulacaktır.


TÜBİTAK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Üniversiteler

Şubat 2015-Haziran 2016

OSB’lerde yer alan işletmelere ticarileştirme ve yenilik alanlarında eğitim, danışmanlık ve mentorlük hizmetleri sağlayabilecek TTO benzeri bir yenilik merkezi mekanizması tasarlanacak ve dönem boyunca işbirliklerini geliştirmeye yönelik destekler sağlanacaktır.

16

Dışa bağımlılığın yüksek olduğu sektörlerde yerli ürün ve teknolojiler geliştirilmesine yönelik araştırma programları desteklenecek ve etkinleştirilecektir.

TÜBİTAK


Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı,

Kalkınma Bakanlığı,

Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı


Şubat 2015-Aralık 2018

Dışa bağımlılığın yüksek olduğu savunma, sağlık ve enerji gibi sektörlerde Ar-Ge destek programları geliştirilecektir. TÜBİTAK tarafından yürütülen TARAL Programı kapsamındaki projelerde bu alanlara öncelik verilecektir.


17

Üniversiteler ve araştırma merkezlerinde yapılan araştırma sonuçlarının ticarileştirilmesi desteklenecektir.

TÜBİTAK

Kalkınma Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Üniversiteler, İlgili diğer kurumlar

Şubat 2015-Aralık 2018

Dünya örnekleri de incelenmek suretiyle üniversitelerde ve araştırma merkezlerinde yapılan araştırma sonuçlarının ticarileştirilmesi dönem boyunca desteklenecektir. Programlar kapsamında araştırmacıların doğrudan şirket kurması veya fikri hakların özel sektöre devredilmesi gibi ticarileştirme faaliyetlerine yönelik eğitim, danışmanlık ve mali destekler sağlanacaktır.

36

Teknoloji transfer ofislerindeki insan kaynağının niteliği artırılacaktır.

TÜBİTAK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TTGV, Üniversiteler TGB’ler

Şubat 2015- Aralık 2018

Teknoloji transfer ofislerinde çalışanlara teknoloji transferi ve ticarileştirme alanlarında dönem boyunca eğitim ve danışmanlık destekleri sağlanacaktır. Yurtdışındaki deneyimlerden faydalanabilmek amacıyla yurtdışında eğitim ve kapasite geliştirme programları düzenlenecektir.

SAĞLIK ENDÜSTRİLERİNDE YAPISAL DÖNÜŞÜM PROGRAMI

13

Türk bilim insanlarının sağlık endüstrileri ile ilişkili küresel araştırmalara entegrasyonu sağlanacak ve işbirliği artırılacaktır.

 TÜBİTAK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı,

Sağlık Bakanlığı, YÖK,

Üniversiteler


Ocak 2015- Aralık 2018

- Araştırmacılarımızın uluslararası büyük ölçekli araştırma merkezlerindeki faaliyetlere katılımı sağlanacaktır.

- Dünyada ilaç Ar-Ge’si alanında çalışan Türk Bilim insanları ile Türkiye’deki araştırmacı ve şirketlerin işbirliği imkanlarını artırmak amacıyla ARBİS, yurt dışındaki araştırmacıları da kapsayacak şekilde geliştirilecektir.

- Yurtdışındaki araştırma merkezleri ve üniversiteler ile karşılıklı işbirliği anlaşmaları yapılarak sağlık endüstrilerinde araştırma ve araştırmacılar desteklenecektir.


21

İlaç ve Tıbbi Cihaz alanına özel Ar-Ge destek programları geliştirilecektir.

TÜBİTAK


Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı,

Sağlık Bakanlığı, KOSGEB, Üniversiteler,

İlgili STK’lar


Ocak 2015-Eylül 2015

- Sağlık Endüstrileri Yönlendirme Komitesince araştırma ve geliştirmeye ihtiyaç duyulan alanlar tespit edilecektir.

- Mevcut Ar-Ge programlarından uygun olanları bu ihtiyaçlar doğrultusunda revize edilecek veya Sağlık Bakanlığının önerileri doğrultusunda TÜBİTAK tarafından yeni çağrılar açılacaktır.

- Mevcut Ar-Ge destek programları gözden geçirilecek, Biyoteknolojik, Onkoloji, Kan ürünleri, Aşılar ve Sınıf II-a, Sınıf II-b ve Sınıf III tıbbi cihazlara yönelik ürün geliştirme sürecine özel koşullar dikkate alınarak, bütçe ve süre esnekliği olan programlar geliştirilecektir.

- Rekabet öncesi işbirliğinin artırılması amacıyla mevcut desteklerin etkinliğinin artırılmasına yönelik düzenlemeler yapılacaktır.



28

Sınıf II ve Sınıf III tıbbi cihaz ve biyoteknolojik/biyobenzer ilaç alanında üretim yapacak küçük ve orta ölçekli şirketler ile yeni girişimcilere yönelik fon şirketleri desteklenecektir.


TÜBİTAK


Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, KOSGEB, TİTCK, İlgili STK’lar


Ocak 2015-Mart 2016

-Küçük ve orta ölçekli araştırma kuruluşlarının temel araştırmalarının ticarileştirilmesi için girişim sermaye fonları desteklenecektir.

-Verilen desteklerin cazibelerinin artırılması, kapsamının geliştirilmesi, klinik araştırma şartı göz önünde bulundurularak başvuru ve uygulama süreçleri, destek limitleri ve süresinin sektöre özgü olarak belirlenmesi sağlanacaktır.



-Uluslararası özel girişim sermaye fonlarının Türkiye’deki ilaç araştırma girişimleri ile buluşması için gerekli tanıtım ve destek sağlanacaktır.

TAŞIMACILIKTAN LOJİSTİĞE DÖNÜŞÜM PROGRAMI

75

Lojistik firmalarının AR-GE projeleri desteklenecektir.

TÜBİTAK

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, TİM, TOBB, UND, UTİKAD

Ocak 2015 -Aralık 2018

Lojistik firmalarının sonuç odaklı, izlenebilir hedefleri olan, ilgili bilim/teknoloji alanlarının dinamiklerini gözeten ve yurt içinde yapılan Ar-Ge projeleri desteklenecektir.

NİTELİKLİ İNSAN GÜCÜ İÇİN ÇEKİM MERKEZİ PROGRAMI

8

Ulusal düzeyde bilgilendirme, eğitim ve özendirme faaliyetleri gerçekleştirilecektir.

TÜBİTAK

Kalkınma Bakanlığı, AB Bakanlığı, KOSGEB, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı

Ocak 2015-Aralık 2018

Çerçeve Programları (ÇP) tanıtım ve proje hazırlama eğitimleri artırılacaktır ve yaygınlaştırılacaktır. Sanayi ve akademi temsilcileri için proje bazlı ödül ve destek mekanizmaları oluşturulacak ve faaliyete geçirilecektir.

9

Horizon 2020 Programının ülke geneline yaygınlaşması sağlanacaktır.

TÜBİTAK

Kalkınma Bakanlığı, AB Bakanlığı

Ocak 2015-Aralık 2016

Horizon 2020 Programının ülke geneline yaygınlaştırılması amacıyla her ilde söz konusu programla ilgili bilgi paylaşımında sorumluluk üstlenmek üzere gönüllü kuruluşlardan oluşan bir yapı oluşturulacak ve gerekli eğitimler verilecektir.

10

Ortak araştırma programı yapılabilecek ülkeler ve işbirliği araçları belirlenecektir.

TÜBİTAK

Dışişleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, TİKA, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, YÖK

Ocak 2015-Aralık 2016

Çalıştay ve anket uygulamalarıyla, Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi 2011-2016’da belirlenen öncelikli alanlar dikkate alınarak, bölge bazında ortak araştırma programı geliştirilebilecek ülkeler tespit edilecektir. AB Çerçeve Programları öncelikli olmak üzere, uluslararası düzeyde ortak araştırma programları için kullanılan uygulama araçları ayrıntılı bir şekilde incelenecek ve ülkemiz için bir model önerisi geliştirilecektir.


11

Ülkelerle Ortak Araştırma Programı oluşturulacaktır.

TÜBİTAK

Dışişleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, YÖK, TİKA, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi

Aralık 2016- Aralık 2018

Karşılıklı heyet ziyaretleri ve gerekli hallerde çalıştay gibi toplantılar kanalıyla, fonlama yetkisi olan muadil kuruluşlar ile AB Çerçeve Programlarına benzer bir program taslağı üzerinde görüşmeler gerçekleştirilecektir. Mutabakat sağlanan ülkelerle ortak araştırma programının teknik altyapısı oluşturulacaktır.

12

Araştırma altyapılarının yurt dışındaki muadilleriyle ortak çalışmalarına imkân sağlayacak destek programı tasarlanacak ve uygulanacaktır.

TÜBİTAK

Kalkınma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, BSTB, YÖK

Ocak 2015-Aralık 2018

Dünyada öne çıkan ülkeler ve araştırma kuruluşlarının kullandığı işbirliği modelleri araştırılacak ve rapor haline getirilecektir.

Araştırma alt yapılarının ortak kullanım ve araştırmacı hareketliliği gibi hususlarda işbirliği kurmalarına imkân sağlayacak destek programı tasarlanacaktır.



Destek programlarının tasarlanma aşaması iki yıl sürecek ve son iki yılda Tasarlanan program uygulamaya konulacaktır.


15

Yurtdışındaki lisansüstü eğitimli Türk araştırmacıları veri tabanı ve kataloğu oluşturulacaktır.

TÜBİTAK

Dışişleri Bakanlığı, BSTB, MEB, ÇSGB, YÖK, TOBB, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu

Ocak 2015- Aralık 2015

Yurtdışındaki lisansüstü eğitimli Türk vatandaşları taranacaktır. Bu veriler bir veri tabanında toplanacak ve katalog hazırlanacaktır.

16

Yurtdışındaki lisansüstü eğitimli Türk araştırmacılara yönelik 'Periyodik İletişim Sistemi' oluşturulacak ve duyurular yapılacaktır.

TÜBİTAK

Dışişleri Bakanlığı, BSTB, MEB, ÇSGB, YÖK, TOBB, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu

Aralık 2015- Aralık 2016

Veri tabanının güncel tutulması ve yurtdışındaki lisansüstü eğitimli vatandaşlarımızın kaydolması için bir iletişim sistemi hazırlanacaktır. Bu sistem kanalıyla duyurular, haberler, vb. paylaşımlar yapılarak, veri tabanı cazip kılınacaktır.

17

Yurtdışındaki lisansüstü eğitimli Türk araştırmacıların bir araya getirilmesine yönelik etkinlikler düzenlenecektir.

TÜBİTAK

Dışişleri Bakanlığı, BSTB, MEB, ÇSGB, YÖK, TOBB, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu


Ocak 2015- Aralık 2018

Belirlenecek tematik alanlarda yurtdışında alanlarında ön plana çıkmış araştırmacıların bir araya getirilmesine yönelik etkinlikler düzenlenecektir. Bu etkinliklerde araştırmacıların yaşadıkları ülkelerdeki deneyimleri aktarmaları, yurtiçindeki araştırmacılarla bağlantıda kalmaları, Türkiye'nin o konu ile ilgili durum tespitinin yapılması ve yol haritaları hazırlanması sağlanacaktır.


19

Ar-Ge altyapısı alanında yeni firma oluşumları ve girişimcilik faaliyetleri genişletilecektir.


TÜBİTAK

BSTB, İŞKUR, TOBB, KOSGEB

Ocak 2015- Aralık 2018

Tekno-girişim Sermayesi Desteği kapsamında desteklenen girişimci firmalar ile TÜBİTAK Girişimcilik Aşamalı Destek Programı (1512) kapsamında verilen desteklerle kurulan teknoloji odaklı şirketlerin sayısı artırılacaktır. 

32

TÜBİTAK tarafından desteklenen araştırma projelerinde ve TÜBİTAK Enstitülerinde nitelikli yabancı uyruklu uzmanların çalışmaları teşvik edilecektir.

TÜBİTAK

ÇSGB, BSTB, Kalkınma Bakanlığı, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, YÖK

Ocak 2016 – Aralık 2018

1. Bileşen 2, Eylem 3.7’de belirtilen yasal düzenlemelerin yapılması sonucunda TÜBİTAK tarafından desteklenen araştırma projelerinde çalışan sözleşmeli yabancı uzman sayısının artırılması amacıyla gerekli düzenlemeler yapılacaktır.

2.Çalışacak sözleşmeli yabancı uzmanın seçimi ile ilgili kriterler belirlenecektir.

3. ÇSGB ve Maliye Bakanlığı’nın ilgili mevzuatları ile uyumlu bir şekilde nitelikli yabancı uzmanların çalışmasını destekleyecek mali ve sosyal haklar ile muafiyetler sağlanmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır.


34

TÜBİTAK tarafından yürütülen Konuk Bilim İnsanı Destekleme Programı vb. hareketlilik programları değerlendirilecek ve kapasiteleri artırılacaktır.

TÜBİTAK

YÖK, Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığı, Ulusal Ajans

Ocak 2015 –Aralık 2018

1. Mevcut programlar, odak grup çalışmaları, anket vb. yöntemler ile analiz edilecektir.

2. Programlarda destek kapsamı ve bütçe konularında iyileştirmeler yapılacaktır.

3. Kurumlar arası koordinasyonun geliştirilmesine yönelik mekanizmalar tasarlanacaktır.

4. Yurt dışında, değişik disiplinlerde ve iş alanlarında tanınmış olan yabancı bilim insanlarını kısa süreliğine Türkiye'ye davet etmek üzere, bu kişilerin tespit edilmesi, davet edilmesi ve gelmeleri durumunda kendilerine ödenecek uzmanlık ücretleri ve seyahat masrafları karşılanacaktır.



37

TÜBİTAK tarafından yürütülen 2221-Konuk veya Akademik İzinli Bilim İnsanı Destekleme Programı, 2232-Yurda Dönüş Araştırma Programı, 2236-Uluslararası Deneyimli Araştırmacı Dolaşımı Destek Programı vb. programlar değerlendirilecek ve kapasiteleri artırılacaktır.


TÜBİTAK

Kalkınma Bakanlığı, Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığı

Ocak 2015-Aralık 2018

Bu politikaya hizmet eden ve yürütülmekte olan programlar, odak grup çalışmaları, anket vb. yöntemler ile analiz edilecektir. Bu analizler sonucu, programlarda destek kapsamı ve bütçe konularında iyileştirmeler yapılacaktır.



38

TÜBİTAK tarafından yürütülen eğitim ve konferans amacıyla ülkemize gelen akademisyenler için uygulanan destek programların yurt içinde ve yurt dışında etkin tanıtımı yapılacaktır.

TÜBİTAK

BSTB, Dışişleri Bakanlığı, Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığı, Yunus Emre Enstitüleri

Ocak 2015- Aralık 2018

Programların tanıtımına yönelik strateji oluşturulacaktır. Ulusal ve uluslararası fuar ve konferanslarda tanıtım gerçekleştirilecektir. Afişler tasarlanarak Eğitim Ataşelikleri aracılığı ile etkin dağıtımı sağlanacaktır.

43

TÜBİTAK tarafından yürütülen 2221-Konuk veya Akademik İzinli Bilim İnsanı Destekleme Programı, 2232-Yurda Dönüş Araştırma Programı, 2236-Uluslararası Deneyimli Araştırmacı Dolaşımı Destek Programı vb. programlar değerlendirilecek ve kapasitesi artırılacaktır.

TÜBİTAK

BSTB, Kalkınma Bakanlığı, YÖK, TOBB

Ocak 2015- Aralık 2018

Bu politikaya hizmet eden ve yürütülmekte olan programlar, odak grup çalışmaları, anket vb. yöntemler ile analiz edilecektir. Bu analizler sonucu, programlarda destek kapsamı ve bütçe konularında iyileştirmeler yapılacaktır.

44

Yurtdışında bulunan nitelikli vatandaşlarını ülkelerine geri çekmede başarılı olan ülkelerin deneyimleri incelenecektir.

TÜBİTAK

BSTB, Kalkınma Bakanlığı, YÖK, TOBB


Ocak 2015- Aralık 2015

Yoğun olarak tersine beyin göçü çeken ülkelerin mevzuatları ve iyi uygulama örnekleri incelenecektir.

45

TÜBİTAK tarafından yurtdışındaki vatandaşlarımıza yönelik uygulanan programların yurt içinde ve yurt dışında etkin tanıtımı yapılacaktır.

TÜBİTAK

BSTB, MEB, Kalkınma Bakanlığı, YÖK, TOBB


Ocak 2015- Aralık 2018

1. Programların tanıtımına yönelik strateji oluşturulacaktır.

2. Yurtdışında lisansüstü eğitim yapmış olan vatandaşlarımızın Türkiye’ye dönmelerini hedefleyen destek programları düzenlenen çalıştay ve seminerler aracılığıyla tanıtılacaktır.

3. Yurtdışındaki Türk bilim insanlarının/araştırmacıların yoğun olduğu bölgelerde konferans/toplantı/etkinlikler düzenlenecek ve yaygınlaştırılacaktır.


Yüklə 4,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   53




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin