1. Agrobiznes va uning turlari Agrar munosabatlarning iqtisodiy mazmuni. Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishning xususiyatlari

O'zbekiston Respublikasi yalpi qishloq хо'jalik mahsulotini ishlab

	Yillar
	2 013	2 014	2 015	2 016	2 017	2 018
Barcha toifadagi xo`jaliklar	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
Fermer xo`jaliklari	32,1	30,1	30,7	29,7	29,3	26,0
Dehqon xo`jaliklari	65,5	67,5	66,9	68,0	68,4	71,2
Qishloq xo`jaligi tashkilotlar	2,4	2,4	2,4	2,3	2,3	2,8
Dehqonchilik	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
Fermer xo`jaliklari	55,5	53,4	52,0	52,0	49,2	45,3
Dehqon xo`jaliklari	42,9	44,8	46,2	46,4	49,1	52,2
Qishloq xo`jaligi tashkilotlar	1,6	1,8	1,8	1,6	1,7	2,5
Chorvachilik	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
Fermer xo`jaliklari	4,1	4,1	4,0	3,9	3,7	4,6
Dehqon xo`jaliklari	92,7	92,8	92,9	92,9	93,1	92,3
Qishloq xo`jaligi tashkilotlar	3,2	3,1	3,1	3,2	3,2	3,1

chiqarishda xo'jalik yuritish ayrim shakllarining salmog’i (%da)

Fermer va dehqon хо'jaliklarini tashkil qilish, rivojlantirish va

ular faoliyatini tartibga solish Q'zbekiston Respublikasining "Fermer

xo'jaligi to'g'risida"gi, "Dehqon xo'jaligi to'g'risida"gi, "Qishloq

xo'jaligi kooperativi (shirkat xo'jaligi) to'g'risida"gi Qonunlariga (yangi

tahriri, 2004 yil 26 avgust) hamda qishloq хо'jaligida islohotlarni

chuqurlashtirishga qaratilgan boshqa huquqiy bitimlarga va hukumat

qarorlariga asoslanadi.

Qishloq xo'jaligida o'tkazilayotgan iqtisodiy islohotlarning

yangi bosqichida mulkchilikning ijara shakllarini, shartnomaviy

munosabatlarga asoslangan хо'jalik yuritish tizimini rivojlantirish,

qishloq хо'jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchilari manfaatlari

ustuvorligini ta'minlash va xizmat ko'rsatuvchi tashkilotlar faoliyatini

аnа shu maqsadga qaratish, turli tashkiliy-huquqiy shakldagi хо'jalik

yuritish sub'ektlari saqlab qolingan holda fermer xo'jaliklarini

rivojlantirish muhim yo'nalish etib belgilandi.

"Fermer хо'jaliklari qishloq хо'jaligi ishlab chiqarishini tashkil

etishning asosi sifatida faoliyat ko'rsatishlari lozim.

chiqaruvchi, chorvachilik uchun omixta уеm ishlab chiqaruvchi

korxonalar, qishloq xo'jaligi ekinlari va chorva mollari uchun

dori-darmon ishlab chiqaruvchi ixtisoslashgan korxonalar va

boshqalar kiradi.

Agrosanoat majmuasining birinchi sohasiga kiruvchi

tarmoqlar ishlab chiqarish jarayonini resurslar bilan ta'minlash,

qishloq xo'jaligini sanoatlashtirish va qayta ishlash sanoatida

texnika taraqqiyoti uchun asos yaratish, majmuaning barcha

bo'g'inlarini samarali faoliyat ko'rsatishi uchun shart-sharoit

barpo etishga imkon yaratadi. Qishloq хо'jaligi mahsulotlari va

umuman pirovard mahsulot ishlab chiqarishning bir maromda

kechishi, uzluksizligi va ommaviyligi ushbu tarmoqlar

faoliyatiga bog'liq.

• Ikkinchi sohaga bevosita qishloq хо'jaligi mahsulotlari

ishlab chiqarish bilan shug'ullanuvchi korxonalar, birinchi

navbatda, shirkat, fermer va dehqon хо'jaliklari kiradi. Bundan

tashqari agrosanoat majmuasining ikkinchi sohasiga, pillachilik,

asalarichilik, qisman o'rmonchilik (tabiiy oziq-ovqat va dorivor

o'simliklar yetishtirish) hamda baliqchilik kiradi. Bu soha

agrosanoat majmuasining asosini, yadrosini tashkil etadi.

Majmuaning boshqa sohasiga kiruvchi tarmoqlar asosan shu

soha mahsulotlari asosida faoliyat yuritadilar yoki ushbu sohaga

xizmat ko'rsatadilar.

• Tarmoq va korxonalar moddiy ishlab chiqarish faoliyatiga

ta'sir etuvchi, uni tashkil etishda bilvosita ishtirok etuvchi

shunday muassasalar mavjudki, ular mohiyatan infratuzilma

tushunchasi va atamasi tarzida talqin etiladi hamda ishlab

chiqarish shart - sharoitlarini yaratuvchi tarmoqlar majmuidan

iborat bo'ladi. Bular yo'l-transport xo'jaligi, aloqa, moddiy-texnika

xizmati, mahsulot1arni saqlash tizimi, ombor va tara хо'jaligi va

boshqalar. Infratuzilma tarmoqlarini rivojlantirmasdan turib,

agrosanoat majmuasining barcha sohalarida samaradorlikni

oshirishga erishib bo'lmaydi va uning o'ziga xos xususiyati

shundan iboratki, ularga ajratilgan kapital quyilmalar nafaqat

bevosita egasiga, balki ASMning boshqa sohalaridagi

korxonalarning daromadlarini ko'paytirishga ham imkoniyat

yaratib beradi.

Infratuzilma iqtisodiy-huquqiy, savdo-vositachilik, mоliya-

kredit, tashqi-iqtisodiy va axborot xizmatlari ko'rsatishda ishtirok

etib, qishloq хо'jaligi sub'ektlarining iqtisodiyotdagi barcha

sub'ektlar bilan moddiy va moliyaviy resurslar harakatini

bog'lovchi bo'g'in bo’lib xizmat qiladi.

XULOSA
Agrosanoat majmuasining uchinchi sohasi qishloq хо'jaligi mahsulotlarini tayyorlovchi, qayta ishlovchi va tayyor mahsulotlarni iste'molchiga yetkazib beruvchi tarmoqlar va korxonalarni o'z ichiga qamrab oladi. Paxta, go'sht va sut zavodlari, meva sharbatlari chiqaruvchi zavodlar, yog'-moy

kombinatlari, jun, kanop, pillani qayta ishlash korxonalari, qishloq xo'jaligi mahsulotlarini yoki ularni qayta ishlash natijasida olingan mahsulotlarni saqlaydigan korxonalar, ularni sotish bilan shug'ullanuvchi korxonalar shu sohaning tarkibiy qismlari hisoblanadi.

ADABIYOTLAR:

1. 
   O‘zbekiston Respublikasi 1998-2000 yillardagi davrida qishloq xo‘jaligi iktisodiy islohotlarni chukurlashtirish dasturi, 1998.
   
2. 
   A. V. Bondarenko - «Biologicheskaya zahita rasteniy», L. : «Kolos». 1984.
   
3. 
   V, V, Guliy v boshqalar - «Mikrobologichsekiy metod borbo‘ s vredno‘mi nasekomo‘mi»
   
4. 
   A. V. Bondarenko - «Praktikum po biologicheskiy zahite rasteniy». L. : 1978.
   
5. 
   S. N. Alimuxamedov - «Go‘za zararkunandalari va ularga qarshi kurash». -T. : «Mexnat»1991.
   
6. 
   S. N. Alimuxamedov - «Go‘zani biologik usulda himoya qilish». - T. «Mexnat»1996.
   
7. 
   N. V. Kando‘bin - «Bakterialno‘e sredstva borbo‘ s vredno‘mi nasekomo‘mi i gro‘zunami», 1989.
   
8. 
   La Breg Smitt - «Geneticheskaya metod borbo‘ s vredno‘mi nasekomo‘mo‘»- M. »Kolos». 1971.
   
9. 
   Zashita rasteniy ejemesyachno‘y teoreticheskiy i nauchno-proizvodstvenno‘y jurnal» - M. »Agropromizdat», 1985-1999.
   
10. 
    S, I. Alimuxamedov, B. P. Adashkevich va boshqalar. «Biologicheskaya zahita xlopchatnika» Izd. 2-e dopolnenie - T, «Mexnat»1989.
    
11. 
    A. A. Kravsov, N. V. Golo‘shin - Spravochnik ximicheskix i biologicheskix sredstv zahito‘ rasteniy». Agropromizdat», 1989.
    
12. 
    X.CH. Bo‘riev, H.H.Kimsanboev, B.A.Sulaymonov «Entomofaglarni biolaboratoriyada ko‘paytirish» T.: «O‘qituvchi» 2000.
    

1^[4] “Халқ сўзи” газетаси, 2008 йил, 9 февраль