1. Aşağıdakılardan biri dilin funksiyalarına aiddir

368. Nitq mədəniyyətinin ən mühüm şərti nədir?

A) ədəbi dilin normalarına riayət etmək

B) terminlərdən istifadə etmək

C) obrazlılıq və məcazilikdən istifadə etmək

D) yığcamlıq, sadəlik tələblərinə əməl etmək

E) nitqin ədəbi tələffüz baxımından dəqiqliyinə əməl etmək

369. Müəllim auditoriyada S.Vurğun şerlərinin bədii – ifadə xüsusiyyətləri barədə danışır. Onun nitqi natiqliyin hansı sahəsinə aiddir?

A) akademik natiqlik

B) bədii natiqlik

C) siyasi natiqlik

D) inzibati – idarə natiqliyi

E) işgüzar natiqlik

370. Nitqdə müəyyən miqdar saylarından sonra gələn isimlər cəmdə işlədilərsə, bu halda ədəbi dilin hansı norması pozulur?

A) qrammatik

B) leksik

C) leksik və qrammatik

D) fonetik

E) fonetik və leksik

371. Nitqə aid edilənlərdən biri yanlışdır.

A) ünsiyyət vasitəsidir

B) dil əsasında meydana çıxır

C) törəmədir

D) dəyişəndir

E) fərdidir

372. Hansı cümlələrdə qrammatik norma pozulmuşdur?

1) Məndən narazı olduğunu bilirəm

2) Dostlar bir yerə yığışdı və tədbir tökdü

3) Sinif rəhbəri Həsəni çağırıb tapşırıq verdi

4) Çapdırır atını birbaşa dünya (S.Vurğun)

5) Evimizin yanında dayanıb onu gözləyirdim

6) Sən də vəfasızsan bu dünya kimi (S.Vurğun)

A) 2, 4, 6

B) 2, 4, 5

C) 3, 4, 6

D) 2, 5, 6

E) heç birində

373. Qeyd olunan fikirlərdən biri səhvdir.

A) dil və nitq ünsiyyət vasitələridir

B) dil əsas, nitq isə ondan törəmədir

C) dil ümumi, nitq isə fərdidir

D) dil az dəyişkəndir, nitq isə çox dəyişkəndir

E) hər bir dilin özünəməxsus quruluşu olur

374. Xəbər mübtəda ilə uzlaşmırsa, onda mədəni nitqin hansı şərti pozulmuş sayılır?

A) düzgünlüyü

B) dəqiqliyi

C) ifadəliliyi

D) həm düzgünlüyü, həm dəqiqliyi

E) həm dəqiqliyi, həm ifadəliliyi

375. Nitqin dəqiqliyi dedikdə nə başa düşülür?

A) fikrin ifadəsi üçün bilavasitə tələb olunan dil vasitələrini tapmaq

B) dilin fonetik, leksik, qrammatik qayda – qanunlarına tam əməl etmək

C) yazılı nitqin orfoqrafiya və durğu işarələrinin işlədilməsi baxımından səliqə – sahmanlı olması

D) ən məqsədəuyğun, üslub baxımından ən uğurlu dil vasitələrini tapıb işlətmək

E) nitqin ədəbi tələffüz baxımından dəqiqliyi

376. «Bir neçə adamlar o vaxt buna etiraz edirdilər» cümləsində ədəbi dilin hansı norması pozulmuşdur?

A) qrammatik

B) orfoepik

C) orfoqrafik

D) leksik – semantik

E) həm qrammatik, həm də orfoqrafik

377. Nitqə aid edilən əlamətlərdən biri yanlışdır.

A) dəyişməzdir

B) ünsiyyət prosesidir

C) dil əsasında meydana çıxır

D) törəmədir

E) nitq fəaliyyətinin məhsuludur

378. Verilmiş mətn hansı üslubdadır?

«Dilçiliyin nitq hissəsindən bəhs edən şöbəsinə morfologiya deyilir. Nitq hissələri sözlərin qrammatik məna qruplarıdır».

A) elmi

B) məişət

C) rəsmi işgüzar

D) bədii

E) publisistik

379. Dialoqlardan hansı üslubda istifadə olunmur?

A) elmi və rəsmi

B) bədii və elmi

C) publisistik və elmi

D) bədii və məişət

E) elmi və məişət

380. Əsas xüsusiyyəti konkretlik, məntiqlik və ardıcıllıq olan bu üslubda mürəkkəb cümlələr və modal sözlər nisbətən çox işlənir:

A) elmi

B) bədii

C) publisistik

D) rəsmi – işgüzar

E) məişət

381. Monoloq və dialoqlardan ibarət səhnə dili şəklində qurulur:

A) dramaturgiya dili

B) şeir dili

C) həm şeir, həm də dramaturgiya dili

D) nəsr dili

E) həm şeir, həm də nəsr dili

382. Cərgələrdən birində yalnız dilçilik elminə aid terminlər verilmişdir:

A) leksik, morfem, sintaksis, fonetika

B) üslub, morfologiya, idarə, söz

C) xəbər, forma, ədat, nitq mədəniyyəti

D) sifət, orfoepiya, qoşma, uzlaşma

E) təyin, fel, nida, funksiya

383. Sözün poetik fuonksiyası ən çox hansı üslubda özünü göstərir?

A) bədii

B) elmi

C) rəsmi – işgüzar

D) məişət

E) publisistik

384. Biri işgüzar sənədlərə daxil deyil:

A) əmr

B) elan

C) tərcümeyi – hal

D) protokol

E) arayış

385. Dialoci nitq hansı üslubda daha çox işlənir?

A) məişət

B) bədii

C) elmi

D) publisistik

E) rəsmi - işgüzar

386. Verilənlər hansı funksional üslubun təzahür formalarıdır?

1) qəzet dili 2) radio dili 3) televiziya dili 4) elmi – kütləvi dil

A) publisistik

B) elmi

C) bədii

D) məişət

E) rəsmi - işgüzar

387. Funksional üslublar birlikdə nəyi təşkil edir?

A) ədəbi dili

B) bədii ədəbiyyatın dilini

C) xalq danışıq dilini

D) dialekti

E) elmi əsərlərin dilini

388. Bunlardan biri funksional üslublara daxil edilə bilməz:

A) fərdi üslub

B) bədii üslub

C) elmi üslub

D) publisistik

E) məişət üslubu

389. Ədəbi dilimizdə publisistik üslubun yaranması hansı dövrlə və səbəblə bağlıdır?

A) XIX əsrin II yarısı. Ana dilində qəzetlərin nəşrə başlanması

B) XIX ərin I yarısı. Rusiya ilə münasibətlərin yaranması

C) XX əsrin əvvəlləri, «Molla Nəsrəddin» curnalının nəşrə başlaması

D) XX əsrin 20–30 cu illəri. Sosializm ideyalarının inkişafı

E) 1918–20–ci illər. Müstəqillik, azadlıq ideyalarının reallaşması

390. Gündəlik yaşayışda insanların bir–biri ilə ünsiyyət saxladığı üslub:

A) məişət üslubu

B) rəsmi – işgüzar üslub

C) bədii üslub

D) elmi üslub

E) publisistik üslub

391. Azərbaycan ədəbi dili tarixində həmişə aparıcı olmuş funksional üslub:

A) bədii

B) elmi

C) publisistik

D) məişət

E) rəsmi – işgüzar

392. Daha çox sərbəst və kütləvi olan funksional üslub hansıdır?

A) məişət

B) elmi

C) publisistik

D) rəsmi – işgüzar

E) bədii

393. Nitq etiketləri hansı üslub üçün səciyyəvidir?

A) məişət

B) rəsmi – işgüzar

C) publisistik

D) bədii

E) elmi

394. Üslub nədir?

A) dil vasitələrindən məqsədəuyğun istifadə üsulu

B) dildən ünsiyyət vasiətsi kimi istifadə qaydalarının öyrənilməsi

C) dilin ifadə imkanlarının genişliyi

D) dilin fonetik, leksik, qrammatik qayda – qanunlarının nitq prosesində gözlənilməsi

E) fikrin ifadəsi üçün bilavasitə tələb olunan dil vasitəsinin seçilməsi

395. Xüsusi səciyyə daşıyır və əsasən, bir müəllifə aid olur:

A) fərdi üslub

B) bədii üslub

C) rəsmi – işgüzar üslub

D) məişət üslubu

E) publisistik üslub

396. «Uşaq dərsdən gəlir» dedikdə nitq mədəniyyətinin hansı şərti pozulur?

A) dəqiqliyi

B) ifadəliliyi

C) düzgünlüyü

D) ifadəliliyi və düzgünlüyü

E) heç biri

397. Daha çox elmi üsluba aid cəhətlər:

A) dəqiqlik, konkretlik, məntiqilik

B) obrazlılıq, emosionallıq

C) məcazlardan geniş istifadə

D) ümumxalq dilinə əsaslanmaq

E) bədii təfəkkürün ifadəsi olmaq

398. Terminlər ən çox hansı üslubda işlənir?

A) elmi üslubda

B) publisistik üslubda

C) bədii üslubda

D) məişət üslubunda

E) rəsmi üslubda

399. Bunlardan ikisi daha çox elmi üslub üçün əlamətdardır:

1) Məcazilik 2) Obrazlılıq

3) Mürəkkəb cümlə tiplərindən daha çox istifadə

4) Bədii təsvir və ifadə vasitələrindən istifadə

5) Termin sıxlığı 6) Dialektizm və loru sözlərin işlənməsi

A) 3, 5

B) 1, 6

C) 2, 4

D) 4, 5

E) 4, 6

400. «İtaliyanın paytaxtı Romadır». Bu cümlədə «Romadır» sözü cümlənin əvvəlində işlənsə ədəbi dilin hansı norması pozulmuş olar?

A) qrammatik

B) orfoepik

C) leksik

D) heç bir

E) orfoqrafik