1. Ayrı-ayrı enerji məhsullarının (əmtəələrin) balanslarının tərtibinə dair Müqəddimə

Kömür üzrə əlavə məlumat
İstiliktörətmə qabiliyyətləri

Hər bərk qazıntı yanacağı özəl istiliktörətmə qabiliyyəti ilə, yəni, onun kütlə vahidində olan enerjinin miqdarı ilə xarakterizə olunur. Məsələn, daş kömür 23865 kc/kq-dan çox yüksək istiliktörətmə qabiliyyətli kömürə aiddir, boz kömür isə 17435 kc/kq-dan az yüksək istiliktörətmə qabiliyyətli aqlomerləşməmiş kömürə aiddir.

İstiliktörətmə qabiliyyətinin dəqiq qiyməti doğru enerji balansının qurulması (tərtibi) üçün vacibdir, çünki balans məhsulların miqdarına yox, enerji vahidlərinə əsaslanır. Buna görə, həm istehsal edilmiş yanacaqlar üçün, həm də bazara çıxarılmış yanacaqlar üçün istiliktörətmə qabiliyyətləri haqqında məlumatlar olmalıdır. İstiliktörətmə qabiliyyətləri karbon qazının (CO₂) buraxılmasının (tullantılarının) qiymətləndirilməsi və çevrilmə proseslərində termik enerjinin istifadəsinin səmərəliliyinə nəzarət üçün də istifadə olunur.

Əgər hər şaxtadan, istilik qurğusundan, yaxud idxal məhsulunu tədarük edən hər ölkədən və ya ixrac məhsulunu alan hər ölkədən istiliktörətmə qabiliyyətləri haqqında məlumatları almaq mümkün deyilsə, onda hesabat üçün reprezentativ orta qiymətlər münasib ola bilər (məsələn, daha çox hasilatı olan şaxtalar üzrə məlumatlara və ya göstərilən (verilən) kateqoriyalı kömürin idxalının və (və ya) ixracının ümumi həcminə əsaslanan).

İstiliktörətmə qabiliyyətləri

İstiliktörətmə qabiliyyəti	Yüksək	Domna koksu
		Daş kömür briketləri
		Qaz koksu
		Kokslaşan kömür
		Bitumlaşmış kömür və antrasit
		Yarıbitumlaşmış kömür
		Boz kömür briketləri
		Liqnit
	Aşağı	Torf

İstehsal edilmiş, bazara çıxarılmış və bəzi əsas təyinatlar üçün istifadə olunmuş yanacaqların həm yüksək, həm də aşağı istiliktörətmə qabiliyyətlərini göstərmək lazımdır.

Əgər yanacağın konkret tədarükı və ya ayrı-ayrı istehlak olunmuş miqdarı üzrə məlumatlar yoxdursa, onda bütün istehlak olunmuş məhsullar üzrə istiliktörətmə qabiliyyətinin orta qiymətini göstərmək lazımdır. Analoji olaraq, əgər kömür növlərinin yüksək istiliktörətmə qabiliyyətləri məlum deyilsə, onda onların aşağı istiliktörətmə qabiliyyətlərini 5% artırmaqla yüksək istiliktörətmə qabiliyyətlərini müəyyənləşdirmək (qiymətləndirmək) olar. Koksun və domna qazının yüksək və aşağı istiliktörətmə qabiliyyətləri arasında fərq azdır. Lakin, zavod və koks qazları üçün aşağı istiliktörətmə qabiliyyətləri yüksək istiliktörətmə qabiliyyətlərindən təxminən 11% azdır.

Məlumatlar tona düşən meqacoulla göstərilməlidir və yanacaqların istiliktörətmə qabiliyyətlərini onların tədarük və ya istehlak olunduğu hallar (vəziyyətlər) üçün əks etdirməlidır. Bütün ədədlər tam ədədə qədər yuvarlaqlaşdırılmalıdır, mənfi ədədlər olmamalıdır.

Bərk yanacaqdan istehsal edilmiş və hesabata daxil olan hər məhsul üçün yüksək və aşağı istiliktörətmə qabiliyyətlərini göstərmək lazımdır. Kömür növlərinin yüksək istiliktörətmə qabiliyyətlərini müəyyənləşdirmək (qiymətləndirmək) üçün onların aşağı istiliktörətmə qabiliyyətlərini 5% artırmaq olar.