1. Ayrı-ayrı enerji məhsullarının (əmtəələrin) balanslarının tərtibinə dair Müqəddimə

Məhsulların hərəkəti (dövriyyəsi, axını)
Məhsulun hərəkəti onun yaranması, saxlanması, istehlakı yerlərində uçota alınır. Enerji daşıyan məhsul öz xarakteristikalarını dəyişmir, onun miqdarı təchizat, istehlak (tələb və təklif) prosesində eyni vahidlə ölçülür. Əsasən, enerjini istehsal etmə qabiliyyətinə təsir edən xarakteristikalar xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Məsələn, hasil edilmiş kömürün tərkibində olan kənar maddələr satışdan əvvəl kənarlaşdırılır və enerji statistikasında istifadə olunan kömürün müqdarı dedikdə, təmizlənmədən sonrakı, yəni satışa hazır vəziyyətdə olan miqdar başa düşülür.

Enerji daşıyıcılarının yaranması, aralıq və son istehlakı aşağıdakı sxemdə göstərilir.

Yerli istehsal

İdxal, ixrac qalıqların dəyişməsi

İlkin məhsullar

Çevrilmə

İdxal, ixrac qalığın dəyişməsi
Törəmə məhsullar

Son istehlak

Məhsulların hərəkəti (dövriyyəsi)

Təcrübədə enerji digər mənbələrdən, xüsusən hava və ya su axını ilə hərəkətə gətirilən hər hansı bir qurğudan da əldə edilə bilər (külək enerjisi, hidroenerji, dalğaların enerjisi, suların artması və çəkilməsi və sair). Bütün hallarda mexaniki enerji elektrik enerjisinə çevrilir. Bəzi hallarda belə qurğularda istehsal olunan ilkin enerjisini qeyri-istilik elektrik enerjisinə aid edirlər, çünki onun istehsalı üçün istilik tələb olunmur.

Günəş enerjisi elektrik enerjisinə fotoelementlər vasitəsi ilə çevrilir, alınan enerji ilkin enerji kimi uçota alınır və qeyri-istilik elektrik enerjisinə aid edilir. Günəş lövhələri, geotermal rezervuarlar, atom reaktorları günəş enerjisini (şuasını) istilik enerjisinə çevirir, bu enerji ilkin istilik enerjisi kimi uçota alınır.