1. Ayrı-ayrı enerji məhsullarının (əmtəələrin) balanslarının tərtibinə dair Müqəddimə

Elektrik enerjisi və istiliyin təchizatı
Elektrik və istilik enerjisini anbarlarda ehtiyat kimi saxlamaq mümkün olmadığına görə, enerji təchizatı ani istehsal və istehlak prosesindən ibarətdir.

İstehsal

Elektrik enerjisi və istiliyin istehsalı üzrə lazımi məlumatı almaq üçün “İstehsal”a bir neçə nöqteyi-nəzərdən baxılır.

Birinci baxış – elektrik və istilik enerjisinin istehsal olunduğu ilkin yanacaq; ilkin yanacaqlara kömür, neft məhsulları, təbii qaz, bərpa olunan enerji mənbələri və s. aiddir. İkinci baxış istehsalın növünü nəzərə alır; burada iki növ stansiyaya baxılır: elektrik enerjisi istehsal edən elektrik stansiyaları və istilik-elektrik stansiyaları, həmçinin, istilik istehsal edən istilik stansiyaları və istilik-elektrik stansiyaları. Sonuncu baxış – istehsalçının növüdür; iki növ istehsalçı baxılır: enerji istehsalçıları (əsas fəaliyyət növü) və daxili ehtiyaclar üçün enerji istehsal edən müəssisələr.

Məlumatlar aşağıdakı məqsədlərdə istifadə olunur:

-təchizatın etibarlılığının qiymətləndirilməsi üçün;

-elektrik enerjisinin alınmasında istifadə olunan yanacaqların seçilməsi üçün;

-hər bir yanacağın məhsuldarlığının təhlili üçün;

-elektrik enerjisinin istehsalının ətraf mühitə təsirinin təhlili üçün.

Elektrik enerjisinin istehsalı üçün əsas mənbələr: kömür (dünyada istehsal olunmuş elektrik enerjisinin 39%-i), təbii qaz, nüvə yanacağı, hidroenerji (hər bir mənbə dünya istehsalının 17%-i təşkil edir) və neft (yalnız 8%). Son 30 il ərzində elektrik enerjisinin istehsalında istifadə olunan yanacaq növlərində əsaslı dəyişikliklər baş vermişdir. Məsələn, neftin payı 25%-dən 8%-ə qədər azaldığı halda, nüvə yanacağının hissəsi 3%-dən 17%-ə qədər artmışdır.