1 Beynəlxalq sistemin anlayışı

74) Açıq dənizin hüquqi rejimi və Beynəlxalq dəniz dibi rayonu 
Açıq dəniz – Dünya okeanın,heç bir dövlətin yurisdiksiyasına aid olmayan və bütün 
dövlətlərin istifadəsi etdiyi su hissəsidir. 
Açıq dəniz həm sahilyanı dövlətləri,həm də dənizə çıxışı olmayan dövlətlər üçün azaddır. 
Açıq dənizin dövlətlərə verdiyi müəyyən azadlıqlar var: 
1) Gəmiçilik azadlığı (dövlətin bayrağı altında sərbəst üzə bilər) 
 
2) Uçuş azadlığı (bu uçuş gəmiçiliyə və digər məqsədlərə maneə olmamalı) 
 
3) Balıqçılığ azadlığı (müəyyən öhdəliklər nəzərə alınmalı və canlılar qorunmalı) 
 
4) Sualtı kabel və boru azadlığı (sərbəst istifadəyə maneə olmamalı) 
 
5) Elmi-tədqiqat azadlığı (sərbəst hərəkət azadlığı) 
 
6) Süni ada və qurğular yaratmaq azadlığı (sərbəst hərəkət azadlığı) 
 
Beynəlxalq dəniz dibi rayonu – Burada dövlətlərin yurisdiksiyasından kənarda yerləşən 
dənizin dibi başa düşülür. 
1982-ci il Konvensiyasına görə burada yerləşən ehtiyatlar bəşəriyyətin ümumi sərvəti 
sayılır. Bu o deməkdir ki: 
A) Heç bir dövlət, fiziki və hüquqi şəxs bu ehtiyatları mənimsəyə bilməz. 
 
B) Heç bir dövlət bu əraziyə qarşı suveren huququ qaldıra bilməz. 
 
C) Bu rayona üzrə bütün hüquqlar bütün bəşəriyyətə məxsusdu. 
 
D) Hər hansı bir fəaliyyət olduğda bütün bəşəriyyət naminə həyata keçirilir. 

---

 
E) Bu bölgədən istifadə yalnız dinc vasitəsi ilə istifadə etdikdə icazə verilir. 
 
75) Qapalı və ya yarımqapalı dənizlər. Beynəlxalq boğazlar və Beynəlxalq kanallar 
Qapalı və ya yarımqapalı dənizlər – Ümumiyyətlə qapalı dəniz bir neçə dövlətin sahilin 
yuyan,lakin tranzit keçid kimi istifadə edilməyən dənizlər başa düşülür. 
Burada müəyyən məhdudiyyətlər var, misal - Açıq dənizdən fərqli olaraq burada sahilyanı 
olmayan dövlətin hərbi gəmisi hərəkət edə bilməz. Həmçinin 1982-cı il Konvensiyasına görə 
sahilyanı dövlətlər burada elmi-tədqiqatlara, canlı ehtiyyatların mühafizəsinə və.s digər şeylərdə 
başqa dövlətlərdən üstün hüquqa malikdir. Burada qapalı dəniz kimi göstərə bilərik- Baltik və 
Qara dəniz və.s daxil edilir.