1-BÖLÜM: İtabin mukaddimesi

Altıncı Madde

 

Sesin yeri olan hançerenin kıkırdaklarını, adalelerini ve hareketlerini

bildirir.

 

Ey aziz, malûm olsun ki, anatomi bilginleri demişlerdir ki: Hançere,

kıkırdaktan bir uzuvdur ki, ses için âlet yaratılmıştı. Bu hançere üç

kıkırdaktan oluşmuştur. Biri o kıkırdaktır ki, boğazın önünde ve çenenin

altında, hissedilen ve dokunulandır. onun içi çukur, dışı yumru olduğundan,

ona: Kalkan derler. İkinci kıkırdak, onun gerisinde, boğaza yakın konulup,

boğaza raptolunmuştur. Üçüncü kıkırdak, ikinci üzerinde tas gibi kapanmış

olup, ikinciye bitişip, kalkana bitişiksiz kavuşmuştur. Kapanmış kıkırdak

ile bitişik olduğu ikinci arasında çukurlu bir mafsal vardır ki, ikinci

kıkırdağın iki çıkıntısı o iki çukura girip, hançerenin daralma ve

genişlemesinde, birbirinden uzaklaşır ve birbirine ayrı düşerler. ikinci

kıkırdağın, kalkan kıkırdak üzerine kapanma ve kavuşmasıyle ve odan

uzaklaşmasıyle hançerenin kapanması ve açılması bulunur. Hançere önünde

üçgen bir kemik vardır ki, yunanca lam şeklinde olduğundan, ona: Lam kemiği

denilmiştir. Nitekim kemiklerle açıklanmıştır. Bu kemiğin faydası budur ki:

Hançereye dayanak olup, onun latif adaleleri bundan çıkmıştır. Şu halde

kalkan kıkırdağına, ikinci kıkırdağı yapıştırmak için, üçüncü kıkırdağı

ikisine tatbik için ve üçüncüyü ikisinden uzaklaştırmak ile hançereyi açmak

için nice adaleler gerekmiştir.

Hançereyi açan adaleler bir çifttir ki, lam kemiğinden çıkıp, kalkan

kıkırdağının önüne gelip, üzerine yayılıp, bitişmiştir. Vakta ki, büzülme

ile toplanıp, kapanmış kıkırdağı, ön ve üst tarafına çekse, hançere açılma

ile genişler. Bir çift adale, boğazı aşağıya çeken adalelerle müşterektir.

Bunların çıkış yerleri, kalkandan yana olan iç kemik kısmındandır. İki çift

adalesi dahi vardır ki, bir çifti iki adaledir. Onlar kapanmış kıkırdağa

gelip, gerisinden ona bitişmiştir. Vakta ki aynı büzülmeyle toplansa,

kapanmış kıkırdağı yukarı kaldırıp, geri tarafa çekse; kalkandan uzaklaşıp,

hançzere genişler. İkinci çiftin iki adalesi, kapanmış kıkırdağın ii

tarafına gelip, yayılmıştır. Vakta ki büzülseler, kapananı kalkandan yerine

uzatıp, hançerenin yayılmasına yardımcı olur.

Hançereyi daraltan adalelerin bir çifti, lam kemiğinden gelip, kalkan

kıkırdağına bitişir. sonra genişleyip, ikinci kıkırdağa sarılıp, onun

gerisinde iki adalenin iki tarafı bitişik olmuştur. Şu halde vakta ki,

büzülseler, hançere daralır. Dört adalesi dahi kalkan kıkırdağıyle, ikinci

kıkırdağı iki tarafı arasını birleştirmiştir. Şu halde bunlar büzüldükçe,

hançerenin aşağı tarafı daralır.

Hançereyi kuşatan bir çift adaledir ki, kalkan kıkırdağının kökünden çıkıp,

içinden gidi, ikinci kıkırdağın köküne kapanmış olup, üçüncünün etrafına sağ

ve solundan bitişmiştir. Vakta ki, yukarı kalksalar, mafsalı raptedip,

hançereyi öyle kaplarlar ki, nefesi hapsetmekte göğüs adaleleri ve

zarlarına mukavemet ederler. Bu iki adaleler, küçük ve sağlam

yaratılmıştır. Ta ki hançerenin içinde sıkışmasız, kuvvetle onu kaplayıp,

nefesi hasreylesinler. Bu iki adalenin eğimleri az olup, düz olarak

yükselmiştir. Kalkan kıkırdağıyle ikinci kıkırdağın aralarını birleştirmeğe

gitmişlerdir. İki adale de kapanmış olanın altında adı geçen küçük

adalelere yardımcı olmak için konulmuştur. Bunlarda nice sanat bulunmuştur.

Sübhanallah!

 

Yedinci Madde

 

Boğazın, lam kemiğini ve boynun adalelerini ve hareketlerini bildirir.

 

Ey aziz, malûm olsun ki, anatomi bilginleri demişlerdir ki: Boğaz bir

cümledir. Onun iki çift adalesi vardır ki, onu aşağıya çeker. Bir çifti,

hançerede adı geçendir. öteki çifti, böğür kemiğinden bitip, üst tarafa

çıkıp, lam kemiğine ve ondan boğaza bitişip, onu aşağıya çekerler.

Boğazın adaleleri, boğazın içine konulmuş iki et parçasıdır ki, onun iki

adalesi onlar bulunmuştur. Onlar, yutmağa yardımcı olmak için

yaratılmıştır.

Lam kemiğinin hem kendine özgü, hem de öteki adale ile ortak adaleleri

vardır. Ama kendine özgü olan adaleleri, üç çifttir ki, bir çifti, çenenin

iki tarafından gelip, bu kemik üzerinde olan düz çizgiye bitişip, kemiği

çene tarafına çekmiştir. Bir çifti, çene altından çıkıp, dil altından

geçip, bu emiğin üst tarafına yetmiştir. Bu dahi, bu kemiği çene tarafına

çekmiştir. Bir çifti, iki kulak yanında olan çıkıntılardan çıkıp, bu

kemiğin üzerinde bulunan düz çizginin aşağı tarafına bitişip, onu aşağıya

çekmiştir.

Lam kemiğinin ortak olan adaleleri, yakında açıklanacaktır. Ama dili

hareket ettiren dokuz adaledir ki, ikisi çıkıntılardan bitip, geniş olup,

dilin iki tarafında bitişmişlerdir. İkisi lam kemiğinin yukarısından bitip,

uzun olup, dilin ortasına bitişmişlerdir. İkisi, lam kemiğinin aşağı

kaburgasından bitip, uzun ve geniş adaleler arasından dili geçip, onu

hareket ettirir. İkisi dahi dili yayar, bulunmuştur. Onların yerleri, adı

geçenlerin altında olup, lifleri dil atında genişlemesine döşenmiştir. Şu

halde bu iki adale, alt çene kemiğinin tümüne bitişik kılınmıştır. Biri dil

ie lâm kemiği arasını birleştirir ve birbirine çeker bilinmiştir.

Boynu hareket ettiren iki çift adaledir ki, bir çifti sağda ve bir çifti

soldadır. Şu halde herhangisi tek başına büzülüp, toplanırsa boyun onun

tarafına çekilir. ikisi birlik bir taraftan büzülürse, boyun o tarafa eğik

olur. Eğer dördü beraber büzülseler boyun eğilmeksizin yerinde kısa olur.

Eğer dördü birlik durumu üzere kalırlarsa boyu dahi durumu üzere kalır. Şu

halde bir kere düşünülsün ki, insanın sadece baş ve boynunda yaraıcı olan

Allah'ın nice benzersiz sanatları bulunmuştur. (Yaratıcıların en güzeli

olan Allah'ın şanı ne yücedir).

 



36-BÖLÜM:036:

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

Göğüs, omuz, el ve parmak adalelerinin keyfiyet ve hareketlerini altı madde

ile açıklar.