1-BÖLÜM: İtabin mukaddimesi

Dördüncü Madde

 

Bilek adalelerini ve hareketlerini bildirir.

 

Ey aziz, malûm olsun ki, anatomi bilginleri demişlerdir ki: Bilek mafsalını

hareket ettire adalelerin bazısı yayıcı, bazısı kavrayıcı; bazısı dışı

üzere yaycı, bazısı yüzü üzere kapanmıştır.

Bileği yayan adalelerin bazısı birbirine bitişik olup, birbirinin alt

ortasından çıkıp, kirişi başparmağa bitişik olup, onunla işaret parmağından

uzaklaşır. Biri dahi üst bilek kemiğinden çıkıp, kirişi bilek kemiğinden

başparmağın hizasıa konulan evvelki kemiğe bitişmiştir. Bu ikisi bile

hareket ettiğinde bileği biraz açarlar. Eğer sadece ikinci adale hareket

eylese, bileği sırtı üzere eğer. eğer yalnız pazu hareket eylese, hem

bileği düşürür ve hem başarmağı, işaret parmağından uzaklaştırır. Bir

adale, pazunun uç altlarından çıkıp, bilek üstünün dış tarafından yana

konulup, iki başlı bir kirişini gönderip; bir başı, işaret parmağıyle ön

ortasında konan tarağın ortasına bitişik olup, öbür başı bilek yanında

bileğin üstü üzerine dayanıp, bileği yaymıştır.

Bileği kavrayan adalelerin bir çifti, kolun dış tarafı üzerindedir ki, onun

bir adalesi pazu ucu tepesinden bitip, serçe parmağın önünde olan tarağa

bitişmiştir. Üst adalesi, onun üstünden çıkıp, yine sözü edilen tarağa

bitişmiştir. Onunla bi adalesi, pazunun alt cüzlerinden çıkıp; açıklanan

iki adalenin yerleri arasına girmiştir. Bunun iki ucu vardır ki, birine

haç gibi girmiş olup, işaret parmağıyle ortası arasında olan yere

bitişmiştir. Bu ikisi birlikte hareket ettiğinde, bileği kavrarlar. Şu

halde açıklanan kavrayıcı ve yayıcı adaleler bizzat bileği eğri ve bombeli

dahi ederler. Eğer küçük parmağın önünde bulunan tarağa itişen adale yalnız

hareket ederse, avucu bir miktar sırtı üzere döndürür. Eğer başparmağın

açıklanacak adalesi, bu adaleye yardım ederse, avucu tamam döndürür. Eğer

başparmak önünde bileğe bitişik olan adale tek ve hareketli olsa, avucu bir

miktar yüzü üzere katlar. Eğer küçük parmağın açıklanacak adalesi buna

yardımcı olsa, avucu tamamen katlamış, kapamış olur.

 

Beşinci Madde

 

Parmakların adalelerini ve hareketlerini bildirir.

 

Ey aziz, malum olsun ki, anatomi bilginleri demişlerdir ki: Elin

parmaklarını hareket ettiren adalelerin bazısı, aya kemiklerinde hâsıldır.

Bazısı bilek kemiklerine bitişiktir. Eğer hepsi ayada olsalardı, etin

çoğalmasıyle aya büyük olup, hafiflik olmazdı. Onda bu letafet kalmazdı.

Çünkü bilek adaleleri parmaklardan uzak olmuştur. Şu halde onun için

kirişleri yuvarlak, metin ve uzun olup, her taraftan gelen perdelerle

sağlamlık bulmuştur. Hareketli azaya bitişmeleri için, lifleri geniş ve

kuşatıcı kılınmıştır. Parmakları açıp, aşağıya hareket ettiren adalelerin

hepsi bilek kemiği üzerinde konulmuştur. Şu halde parmakları aşağıya

hareket ettirmekle açan adalelerin biri bileğin sırtının üzerinde

konulmuştur. Şu halde pamakları aşağıya hareket ettirmekle açan adalelerin

biri bileğin sırtının üzerinde konulmuştur ki, pazunun alt ucunun dış

cüzünden çıkıp, kirişlerden dört parmağa gönderip, onları aşağıya hareket

ettirmekle açmış ve yaymıştır. Bu açan adalelerin üçü dahi bir tarafta, biri

irine bitişik olup, biri pazunun uç ve dışının iki çıkıntısı arasında orta

cüzünden çıkıp, küçük parmakla yanındakine iki kiriş göndermiştir. Bu

bitişik o an adalelerin ikincisi pazu kemiğinin iki çıkıntısı altından ve

alt çıkıntı tarafından çıkmış, ortası ile küçük parmağa iki kiriş

göndermiştir. Üçüncüsü üst bileğin üstünden çıkıp, başparmağa bir kiriş

göndermiştir. Bu adale yanında bir adale dahi vardır ki, bilek adalelerinde

açıklanmıştır. Onun çıkış yeri, bileğin alt ortasıdır ki, onun kirişi

küçük parmaktan başparmağı uzak etmiştir.

Parmakları açan ve kapayan adalelerin bazısı, bilek kemiği üzerinde,

bazısı avuç içinde konulmuştur. Ama bilek üzerinde olanlar, üç adaledir ki,

kolun ortasında biri birini üzerinde tertip üzere konulmuştur. En

değerlileri aşağıda gömülü olup, bileğin alt kemiğine bitişik ola adale

bulunmuştur. Bunun işi, önemli olduğundan yeri dahi korunmuştur. Bu alt

adale, pazunun dış ucunun ortasından çıkıp, ondan kirişi geniş olup, beş

kirişe ayrıldıkta; her bir parmağa girip, dört parmağın evvelki, ikinci ve

üçüncü mafsallarını kavramıştır. Başparmağın kirişi, ikinci ve üçüncü

mafsalını kavramıştır. İkinci adale, bunun üstünde, bundan küçük olup, pazu

kemiğinin ucu içinden çıkıp, bilek altına bitişmesi azdır. Bileğin üt

yüzeyi ki, iç ve dış tarafa müşterektir, onun üzerinden geçip, baş parmak

tarafına ulaştıkta; içeriye meyledip, kirişlerini dört parmağın

mafsallarına gönderiştir. Ta ki onları kavrasınlar. Ama üçüncü adale,

kavramak için değildir. Lakin kirişiyle avuç içine girip, aya içinde

genişlemiş ve yayılmıştır. Ta ki el ayasına dokunma ve his duygusu bahsedip,

ki bitmesinden ani olup alma ve yakalamada kuvvet ve metanet vere.

 

Altıncı Madde

 

El ayasındaki adaleleri ve faydalarını bildirir.

 

Ey aziz, malum olsun ki, anatomi bilginleri demişlerdi ki: Kol

adalelerinden başparmağı kavramak için bir tek adaleye ihtiyaç olup, dört

parmak, ikişer adale ile kavranmış olmalarında hikmet budur ki, dördünün en

önemli işleri, kavramaktır. Başparmağın ise en lüzumlu işleri, açılmak ve

işaret parmağından uzaklaşmaktır.

El ayasının kendinde olan adaleler, onsekiz bulunmuştur ki, biri birinin

üzerinde iki saf kılınıp, tertip ile düzen olmuştur. Birinci saf,

el ayasının iç aşağısında ve bu saf, el ayasının dış üstünde kılnmıştır. Ama

aşağı safta muntazam olan yedi adaledir ki, biri, parmakları üst tarafa

çekip, meğilli edenlerdir. Başparmağın adalesi bilek kemiklerinin

evvelinden çıkıcıdır. Altıncı adalesi, kısa ve geniş bulunup, lifi kıvrımlı

kılınmıştır ki, ucu ve ortası hizasında tarak kemiğine bağlanmıştır.

Kirişi, başparmağa bitişik olup, onu aşağıya göndermiştir. Yedini adalesi,

küçük parmak yanında olan tarağın kemiğinden çıkıp, küçük parmağı aşağı

indirmişti. Bu yedi adaleden hiçbiri parmakları kavramak için değildir.

Belki beşi yukarı kaldırmak ve ikisi indirmek içindir. Ama üst safta

muntazam olan onbir adaledir ki, sekizinden her ikisi, dört parmak

mafsallarından evvelki mafsallarına, biri birinin üzerinde bitişiktirler. Ta

ki evvelki mafsalları sağlam kavrayalar. Ama üçü başparmak ile küçük

parmağa üçer adale indirici tayin olunup, geri kalan üçünün her birine

ikişer adale indirici verilmiştir. Her parmağın kavrayıcısı dört,

kaldırıcısı birer adale yaratılmıştır.

 



37-BÖLÜM:037:

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

 

Karın ve bel adalelerini, tenasül uzuvlarının, ayak ve ayak parmaklarının

adaleleri keyfiyetini; bunların hareketlerini ve faydalarını yedi madde ile

açıklar.