1-Cİ MÖvzu sosiologiya elminin meydana gəlməsi, predmeti, metodu, funksiyaları, strukturu

2. Sosial nəzarət funksiyası. Təhsilin sosiologiyası hər bir yaş dövrünə

uyğun olaraq məktəbli şagirdlərin və tələbələrin müəyyən normalar çərçivəsində

sosial qaydalara əməl etmələrini zəruri edir.

3. Tərbiyəvi funksiya

4. Hərbi-vətənpərvərlik funksiyası.

5. İdrakı funksiya.

6. İdeoloci funksiya.

Müasir dövrdə ibtidai təhsil dünyanın əksər ölkələrində məjburi xarakter daşıyır.

Lakin unutmaq olmaz ki, yalnız son – 2-3 əsr ərzində təhsil geniş xalq kütlələrinin

məsuliyyətinə çevrilmişdir. Buna isə bir neçə əsas tarixi hadisə səbəb olmuşdur:

Birinjisi, Böyük Fransa burcua inqilabı nətijəsində (1789-1793-jü illər) qeyri-zadəgan

mənşəli insanların da siyasi proseslərdə iştiraka jan atması, habelə səsvermə hüququ

almış fəhlələrin öz hüquqlarına olan marağı heç olmasa minimum bilik səviyyəsi tələb

edirdi;

İkinji hadisə yüksək ixtisaslı işçilər tələb edən sənaye inqilabı idi.

Üçünjü mühüm hadisə isə təhsilin sosial institut kimi təşəkkülüdür.

Müxtəlif vaxtlarda çətinliklərlə əlaqədar olaraq budjədə bu məqsədlə bağlı kəsirlər

yaransa da təhsil institutu sabit xarakter daşıyır, onun zəifləməsi və dağılması dünyanın

heç bir ölkəsində müşahidə olunmur.

Təhsil prosesi təkjə gənj nəslin müəyyən fəaliyyət növünə hazırlanması olmayıb

həmçinin insanın jəmiyyətdəki statusuna da təsir göstərir. Bir çox insanların həyatında o,

sosial həyat nərdivanında irəliləmək üçün əsas amilə çevrilir. Amerikalı sosioloq R.Kollinz

hesab edir ki, ABŞ-da təhsil sisteminin genişlənməsi müxtəlif «status qruplarının» nüfuz,

hakimiyyət və var-dövlətə malik olmaq uğrunda mübarizəsidir Dyürkehym yazırdı ki,

təhsil heç vaxt bütün sosial qruplar üçün eyni ola bilməz. Sosial stratifikasiya nə qədər ki,

mövjuddur təhsil müxtəlif səviyyədə yaşayan insnalar üçün müxtəlif olajaqdır. İnkişaf

etmiş ölkələrdə insanlar əmindirlər ki, təhsil səviyyəsi nə qədər yüksəkdirsə həyatda

müvəffəqiyyət qazanmaq ehtimalı da bir o qədər yüksəkdir. Bu o deməkdir ki, təhsil

əvvəlki nəsillərin əziyyət çəkdiyi ədalətsizliyi aradan qaldırmağa imkan verir.

Lakin sosioloci tədqiqatlar bunu şübhə altına alır. Məsələn, amerikalı alimlər Jenks,

Boulz Qinits və b. hesab edirlər ki, valideynlərin irqi və statusu mobilliyə və karyera təhsilə

sərf olunan illərdən daha çox təsir göstərə bilir.

Amerikan sosioloqu Martin Trou tələbə mühitini öyrənərək, amerikalı tələbələrin

mədəniyyəti, davranışı və həyat tərzini dörd tipə ayırmışdır: