İdrakı funksiya. Bu funksiya bir neçə aspektdə həyata keçir. bBirinjisi, sosiologiya tədqiqatçını jəmiyyətin inkişafı və bu inkişafın qanunauyğunluqları haqqında biliklərlə silahlandırır, bu inkişafın mənbələrini və proseslər mexanizmini aşkara çıxarır. İkinjisi, sosial hadisələrin və proseslərin obyektiv qanunauyğunluqlarını açıb göstərməklə sosiologiya istər bütövlükdə jəmiyyətin, isətərsə də onun ayrı-ayrı tərəflərinin və sahələrinin gələjək inkişafı perspektivlərini başa düşməyə imkan verir. Üçünçüsü, sosial qanunlar qanun-meyl kimi həyata keçirilir. Konkret sosioloci tədqiqatların vəzifəsi adamların ijtimai fəaliyyətində sosial qrupların, şəxsiyyətin, peşə qrupunun və jəmiyyətin mənafelərinin maksimum uzlaşmasına imkan verən konkret formanı müəyyən etməkdir. Dördünjüsü, sosiologiya sosioloci və digər sosial tədqiqatlarda idrakı fəaliyyətin nəzəri təhlilini verməli, sosial idrakın nəzəriyyəsini və metodologiyasını işləyib hazırlamalıdır. Sosiologiya elminin idrakı funksiyası imkan verir ki, sosial proseslərin təhlili əsasında jəmiyyətin maddi, mənəvi yaxud siyasi həyat sferalarının inkişafına xidmət
