1. Elm o vaxt mükəmməl olur ki, o riyaziyyatdan istifadə etməyə başlayır fiziki hansı iqtisadçıya məxsusdur?

50.N əqlijjat məsələsi haqqında təkliflərdən biri doğru deyil:

A)) n + m sayda müsbət daşımaya bir dayaq planı uyğun olur;

B) Ən çox n + m – 1 sayda daşımaya bir cırlaşmayan dayaq planı uyğun olur;

C) İstənilən nəqliyyat məsələsinin planı var;

D) Əgər n + m – 1 sayda müsbət daşımaya uyğun xanalardan cədvəldə dövr yaratmaq mümkün deyilsə bu plan dayaq planıdır;

E) Əgər cədvəlin bir dolu xanası olan sətri və sütunu varsa, bu sətir və sütunlar dövrün tərkibində ola bilməz.

51. Aşağıdakı üsullardan biri ilə NM –nin dayaq planını qurmaq olmaz:

A) ) İki daşımanı ixtiyarı seçməklə;

B) Sətirdə ən kiçik element üsulu ilə;

C) Sütunda ən kiçik element üsulu ilə;

D) Şimali – Qərb” bucağı üsulu ilə;

E) Cədvəldə ən kiçik element üsulu ilə.

52. Potensiallar üsulu ilə nəqliyyat məsələsi həll edilərkən aşağıdakı proseduralardan biri doğru deyildir:

A)) Minimum məsələsi həll edilirkən mənfi xarakteristikalı xanalardan ən böyüyünə uyğun xana doldurul,ur;

B) İlkin dayaq planı qurulur və optimallığa yoxlanılır;

C) Hər bir boş xana üçün xarakteristikalar hesablanır;

D) Sətir və sütunların potensialları müəyyən olunur;

E) Plana daxil ediləcək xanaya yazılacaq qiymətibu xana üçün qurulan dövr əsasında müəyyən olunur.

53. Şimali – Qərb bucağı üsulundan istifadə etməklə cədvəldə verilmiş nəqliyyat məsələsi üçün başlanğıc dayaq planını qurun: ai bj	150	200	100	100
100	1	3	4	2
250	4	5	8	3
200	2	3	6	7

A)) x₁₁ = 100 ; x₂₁ = 50 ; x₂₂ = 200 ; x₃₃ = 100 ; x₃₄ = 100 ; x₃₂ = 0

B) x₁₁ = 50 ; x₂₁ = 100 ; x₁₂ = 50 ; x₂₂ = 150 ; x₃₃ = 100 ; x₃₄ = 100

C) x₁₄ = 100 ; x₂₂ = 200 ; x₂₃ = 50 ; x₁₂ = 0 ; x₃₁ = 150 ; x₃₃ = 50

D) x₁₂ = 100 ; x₂₁ = 100 ; x₂₂ = 100 ; x₂₄ = 50 ; x₃₁ = 50 ; x₃₂ = 50 ; x₃₃ = 100

E) x₁₁ = 100 ; x₂₂ = 100 ; x₂₃ = 50 ; x₂₄ = 50 ; x₃₁ = 50 ; x₃₂ = 100 ; x₃₄ = 50

54. NM –nin ən kiçik element üsulu ilə ilkin mümkün həllni qurun: ai bj	40	60	80	60
60	1	3	4	2
80	4	5	8	3
100	2	3	6	7

A)) x₁₁ = 40 ; x₁₄ = 20 ; x₂₃ = 20 ; x₂₄ = 40 ; x₃₂ = 40 x₃₃ = 60

B) x₁₁ = 40 ; x₁₂ = 20 ; x₂₃ = 40 ; x₂₄ = 40 ; x₃₂ = 40 ; x₃₃ = 40 ; x₃₄ = 20

C) x₁₃= 40 ; x₁₄ = 20 ; x₂₁ = 20 ; x₂₄ = 40 ; x₃₂ = 60 ; x₃₃ = 40 ; x₃₁ = 0

D) x₁₁= 40 ; x₁₃ = 20 ; x₂₂ = 20 ; x₂₄ = 60 ; x₃₂ = 40 ; x₃₃ = 60 ;

E) x₁₁= 20 ; x₁₃ = 40 ; x₂₁ = 20 ; x₂₂ = 60 ; x₃₃ = 40 ; x₃₄ = 60;

55. Sətirdə ən kiçik element üsulu ilə nəqliyyat məsələsinin dayaq planını qurun:

1	3	4	2	60
4	5	8	3	80
2	3	6	7	100
40	60	80	60

A)) x₁₁ = 40; x₁₄ = 20; x₂₂ = 40; x₂₄ = 40; x₃₂ = 20; x₃₃ = 80

B) x₁₁ = 40; x₁₄ = 20; x₂₂ = 40; x₂₄ = 20; x₃₂ = 40; x₃₃ = 80

C) x₁₁ = 40; x₁₄ = 20; x₂₂ = 20; x₂₄ = 40; x₃₂ = 20; x₃₃ = 80

D) x₁₁ = 40; x₁₄ = 20; x₂₂ = 40; x₂₄ = 40; x₃₂ = 80; x₃₃ = 20

E) x₁₁ = 40; x₁₄ = 20; x₂₂ = 20; x₂₄ = 40; x₃₂ = 40; x₃₃ = 80

56. Sütunda ən kiçik element üsulu ilə nəqliyyat məsələsinin dayaq planını qurun:

1	3	4	2	60
4	5	8	3	80
2	3	6	7	100
40	60	80	60

A)) x₁₁ = 40; x₁₂ = 20; x₂₂ =20; x₂₄ = 60; x₃₂ = 20; x₃₃ = 80

B) x₁₁ = 40; x₁₂ = 20; x₂₂ =20; x₂₄ = 60; x₃₂ = 80; x₃₃ = 20

C) x₁₁ = 40; x₁₂ = 20; x₂₂ =20; x₂₄ = 20; x₃₂ = 20; x₃₃ = 80

D) x₁₁ = 40; x₁₂ = 20; x₂₂ =20; x₂₄ = 20; x₃₂ = 60; x₃₃ = 80

E) x₁₁ = 40; x₁₂ = 20; x₂₂ =80; x₂₄ = 20; x₃₂ = 60; x₃₃ = 20

57. Təsadüfi hadisə haqqında fikirlərdən biri doğru deyil:

A) ) A sınağında A₁......A_n kimi nəticələr alınarsa və bəzi sınaqlarda bu hadisələrdən bir neçəsi eyni zamanda baş verirsə onda həmin hadisələrin hər birinin baş vermə ehtimalı

B) Ehtimal nəzəriyyəsində ehtimala hadisənin funksiyası kimi baxılır;

C) Hər bir təsadüfi hadisənin müəyyən bir ehtimalı var;

D) Hər hansı sınağın icrasında cüt – cüt uyuşmayan ω_i (i = 1, n) hadisələri baş verirsə bu hadisələr çoxluğu elementar hadisələr fəzası adlanır;

E) Hər bir real hadisə öyrənilərkən elementar hadisələr fəzası təyin olunmalıdır.

58. Qutuda 1 –dən 20 –yə kimi (20 –də daxil olmaqla) nömrələnmiş şar var. Təsadüfən qutudan 2 şar çıxarılır. Onların nömrələrinin cəminin 18 olması ehtimalını tapın:



59. Ölkə çempionatında 8 komanda iştirak edir. I turda istənilən iki komandanın görüşməsi ehtimalını tapın:



60. Hansı təsadüfi kəmiyyətlər diskret hesab olunur:

A)) Sonlu və ya hesabi sayda qiymət alan;

B) Yalnız əvvəlcədən müəyyən edilmiş sonlu sayda qiymət alan;

C) Qiymətləri sonlu intervalı təşkil edən;

D) Yalnız sonlu sayda qiymət alan;

E) Qiymətləri məhtud olan.

61. 10 gün ərzində məhsula olan tələb öyrənilmiş və nəticələr aşağıdakı kimi olmuşdur: 2 gün ərzində 10 vahid, 4 gün ərzində 15 vahid, bir gün 12 vahid, 3 gün 16 vahid olmuşdur. Məhsula tələbin riyazi gözləməsini tapın:

A) ) 14 ; B)15; C) 13 ; D) 11 ; E) 12.

62. 10 gün ərzində məhsula olan tələb öyrənilmiş və uyğun olaraq aşağıdakı nəticələr alınmışdır: 2 gün ərzində tələb (x = 10), 4 gün ərzində (x = 15), bir gün (x = 12), 3 gün (x = 16) vahid olmuşdur. X təsadüfi kəmiyyətinin dispersiyasını hesablayın:

A) ) 5 ; B) 5,2 ; C) 5,1 ; D) 5,3 ; E) 5.

63.

paylanma funksiyası ilə verilən təsadüfi kəmiyyətin (- 1 , 1) intervalında qiymət alması ehtimalını tapın:



64. Sıxlıq funksiyası olan təsadüfi kəmiyyətin riyazi gözləməsini hesablayın:



65. X təsadüfi kəmiyyətinin sıxlıq funksiyası:



Şəklində olarsa, onun riyazi gözləməsini tapın:

A))3 B)4 C) 8 D)5,2 E)6

66.DİNAMİK proqramlasdırma məsələsi hansı ardıcıllıqla həll olunur.

A)) DP məsələsi müəyyən qərarın bir neçə mərhələdə aparılması məsələsi ilə məşğul olur;

B) DP məsələsində hər addımda həmin addımın həlli opotimallaşdırılır;

C) DP məsələsinə bir neçə obyektin çoxluğunda baxılırsa, əvvəəlcə ayrıca götürülmüş bir obyektdə baxmaq olar;

D) Ümumi məsələnin optimallaşdırılması zamanı dəyişənlərə birgə baxılır;

E) DP – də optimal həll ayrı-ayrı addımların həllərinin optimal həllərinin cəmi kimi tapılır.

67. DP məsələsi qurularkən ilkin verilənlərə aid deyil

A)) Hər bir obyektə ayrılan vəsaitin miqdarı;

B) Obyektlərə ayrılan kapital qoyuluşunun ümumi məbləği;

C) Həm (A) həm də (B);

D) Baxılan obyektlərin sayı;

E) Ayrılan vəsaitin miqdarından asılı olaraq hər obyektin mənfəət funksiyası;

68. Oyunlar nəzəriyyəsi vasitəsilə həll olunan məsələlərə aiddir ;

A))Maksimal mənfəət təmin edən strategiyanın müəyyən edilməsi.

B) Məhdud resursların bölgüsü;

C) Rəqiblərdən birinin strategiyası qeyri-müəyyən olan məsələlər;

D) İstehsal ehtiyyatlarının optimal idarə edilməsi;

E) Resurslardan səmərəli istifadə məsələsi;

69. Oyunçuların əvvəlcədən danışmalarının xarakterinə görə təsnifatlaşdır-mağa aiddir.

A))Kooperativ və qeyri kooperativ oyunla;

B) Uduşları cəmi sıfır omayan oyunlar;

C) Uduşlarının cəmi sıfır olan oyunlar;

D) Oyunçuların sayı sonlu olan;

E) Oyunçuların sayı sonsuz olan;

70. Uduş matrisi aşağıdakı kimi verilir:



Optimal strategijalar müəyyən edin:

A) ) (1,2) ; ; B) (2,3) ; C) (1,1) D) (2,2); E) (1,3) ;

71. Uduş matrisi aşağıdakı şəkildə verilir:



Optimal strategiyanı tapın:

A) ) (1,3) ; B) (2,2) ; C) (1,2) ; D) (3,1) ; E) (2,3).

72. Minimaks və mak min prinsiplərindən istifadə etməklə optimal strategiyaları müəyyən etməli:

A) (1,1) ; B)) (3,3) ; C) (3,2) ; D) (2,4) ; E) (1,2) ;

73. Minimaks və maks min prinsikiplərindən istifadə etməklə optimal strategiyaları və oyunun qiymətini tapmalı:



A) (2,3) ; V = 17; B) (3,3) ; V = 17; C)

D) (3,1) ; V = 20; (1,2) ; V = 20;

74. Kütləvi xidmət sisteminin ən mühüm keyfiyyət xarakteristikalarına aid deyil.

A)) Növbədə sifarişlərin orta sayı.

B) Sifarişlər axınının intensivliyi;

C) Sifarişlərin yerinə yetirilmə müddəti;

D) Həm (A) həm də (C);

E) Xidmətə daxil olan sifarişlər axını;

75. Növbədə n sifarişin olma ehtimalına hansı parametrlər birbaşa təsir etmir?

A)) Xidmət sisteminin xərcləri;

B) Vahid zamanda xidmət göstərilən sifarişlərin orta sayı;

C) Vahid zamanda xidmətə daxil olan sifarişlərin orta sayı;

D) n – in qiyməti;

E) Həm (B) həm də (C).

76.Kütləvi xidmət nəzəriyyəsi haqqında təkliflərdən biri səfdir:

A)) Sistemin yüklənmə intensivliyi artdıqca növbələrin sayı artır.

B) Ehtimal nə qədər böyük olarsa növbədə o qədər az sifariş olar;

C) P_n nə qədər kiçik olarsa növbə çox yaranar;

D)Sistemin yüklənmə intensivliyi artdıqca növbələrin sayı azalır;

E) Sifarişlərin sayı artdıqca növbədə sifarişlərin uyğun sayının olma ehtimalı azalır;

77. Tutaq ki, sistemə hər 12 dəqiqədən bir bir sifariş daxil olur. Bir sifarişin orta xidmət müddəti 10 dəqiqə olarsa, avadanlığın növbədə olma müddətini müəyyən edin:



78. Sistemə hər 30 dəqiqədən bir bir sifariş daxil olur. Bir sifarişin orta xidmət müddəti 10 dəqiqə olarsa, sifarişlər növbəsinin orta uzunluğunu müəyyən edin: A) ) 2; B) 1; C) 3; D) 5; E) 3

79. Sistemə hər 20 dəqiqədən bir bir sifariş daxil olarsa və bir sifarişin orta xidmət müddəti 15 dəqiqə olarsa, növbədə 4 sifarişin olma ehtimalını tapmalı:



80. vektorları qarışıq strategiyalarla matris oyunun həllidirsə aşağıdakılardan biri doğru deyil:

A))

B)

C )

D)

E)

81. Matris oyunlarla xətti proqramlaşdırma məsələsi arasındakı əlaqəyə aid deyıl:

A)) II oyunçu -ni minimallaşdırmağa çalışır;

B) Cüt – cüt qoşma olan iki xətti proqramlaşdırma məsələsinə bir matris oyunu uyğun olur;

C) Oyunun qiymətini v –ilə işarə etsək I oyunçu öz uduşunu maksimallaşdırmağa çalışdığından -ni minimallaşdırmağa çalışır;

D) Hər bir matris oyuna biri – biri ilə qoşma olan iki qoşma xətti proqramlaşdırma məsələsi uyğun olur;

E) v –ya sıfırdan böyük, ya sıfırdan kiçik, ya da sıfır 0 ola bilər.

82. Kütləvi xidmət nəzəriyyəsinin əsas keyfiyyət xarakteristikalarına aşağıdakılardan hansılar aiddir:

1. Xidmətə daxil olan sifarişlər axını;

2. Sifarişlərin yüklənmə intensivliyi;

3. Sistemin buraxılış qabiliyyəti;

4. Axının intensivliyi;

5. Xidmət müddətinin davamı.

A)) (1,4,5);

B) (1,2,3);

C) (1,2,4);

D) (1,2,5);

E) (2,3,5).

83. Növbədə N sifarişin olma ehtimalı necə hesablanır?

A) ) B)

C) D)

E)

84. Sifarişlər növbəsinin orta uzunluğu aşağıdakı düsturdan hansı ilə müəyyən olunur?

A)) B) C)

D) E)

85. Sifarişlərin növbədə gözləmə müddəti hansı düsturla müəyyən olunur?

A) ) B) C)

D) E)

86. Məhsul buraxılışının planlaşdırılması zamanı nəzərə alınmır:

A)) Əvəzləyici əmtəələrin qiymətləri;

B) İstehsal amilləri;

C) Məhsulun çeşidi;

D) Məhsula tələb;

E) Məhsulun istehsalı üçün texnoloji üsul.

87. Məhsul istehsalı zamanı müxtəlif üsullardan istifadə olunması nəyə gətirmir?:

A)) Daha səmərəli variantın tapılmamasına;

B) Müxtəlif iqtisadi səmərəyə;

C) Xərclər və nəticələrin müqayisəsinə;

D) Müxtəlif xərclər;

E) Optimallıq meyarının seçilməsinə.

88. Optimal variantların tapılmasına aid deyil:

A)) İstehsal texnologiyasının seçilməsi.

B) Keyfiyyət göstəricilərinin seçilməsi;

C) Optimallıq meyarının seçilməsi;

D) Həll üsulunun seçilməsi;

E) Məhtudiyyətlərin müəyyən olunması;

89. Çeşidlər nisbətini nəzərə almaqla məhsul buraxılışı planlaşdırılarkən nəzərə alınmır:

A)) Çeşidlərin ümumi miqdarına qoyulan tələb;

B) Optimallıq meyarı;

C) Çeşidlərin bir qisminin miqdarına qoyulan məhtudiyyətlər;

D) Çeşidlər üzrə tələbin həcmi;

E) Məqsəd funksiyası.

90. Optimal biçmə məsələsi həll edilərkən məqsəd funksiyası kimi götürülür:

A)) Tullantıların cəminin minimallaşdırılması;

B) Biçmə variantlarının sayının minimallaşdırılması;

C) Biçmə variantlarının sayının maksimallaşdırılması;

D) Hazırlıqlar üzrə tələbatların cəminin minimallaşdırılması;

E) Hazırlıqlar üzrə tələbatların cəminin maksimallaşdırılması.

91. İstehsal ehtiyatlarının idarə edilməsi zamanı məqsəd funksiyası kimi götürülür:

A)) Daşıma və istehsal xərclərinin cəmi;

B) Daşınma xərcləri;

C) İstehsal xərcləri;

D) Ehtiyatların saxlanması xərcləri;

E) İki ardıcıl nəqliyyat partiyası arasında müddət.

92. İstehsal ehtiyatlarının idarə edilməsi məsələsinin İRM –i qurularkən ilkin informasiya kimi istifadə olunmur:

A)) Göndərişlər arası müddət;

B) Bir partiyanın daşınma xərcləri;

C) Məhsul vahidinin saxlanma xərci;

D) Müəssisənin müəyyən dövr üçün xammala tələbatı;

E) İdarəetmə dövrü.

93YSM-na tələblə məhsul buraxılısı arasındakı əlaqəni ifadə edir:

A) ) Məhsul ciddi sürətdə tələbə uyğun buraxılarsa, dövrdən – dövrə istehsalın həcmini dəyişmək lazım deyil.

B) YSM –də məhsul ciddi sürətdə tələbə uyğun buraxıla bilməz;

C) YSM – də məhsul il ərzində müntəzəm buraxıla bilər;

D) Məhsul müntəzəm buraxıldıqda ehtiyat saxlamağa ehtiyac yoxdur;

E) Yüngül sənaye məhsullarına olan tələb mövsümi xarakter daşıyır;

94. Dəyişən tələb şəraitində istehsalın həcmi planlaşdırılarkən ilkin verilənlər kimi aşağıdakı məlumatlardan istifadə olunmur:

A)) Verilən periodda ehtiyatların miqdarı;

B) Bir dövr ərzində məhsul vahidinin saxlanma xərcləri;

C) Verilən periodda məhsula olan tələb;

D) Məhsulun həcminin bir vahid dəyişməsinə xərclər;

E) İdarəetmə dövrünün periodlara ayrılmasından.

95. Dəyişən tələb şəraitində istehsalın həcmi planlaşdırılarkən məqsəd funksiyasına daxil edilmir:

A)) İstehsalın həcmi;

B) İstehsalın həcminin azalması;

C) Ehtiyatların miqdarı;

D) İstehsal həcminin artması;

E) Həm ehtiyatların miqdarı həm də istehsalın həcminin artması.

96. Avadanlıqların optimal yüklənməsi zamanı istifadə olunan ilkin informasiyaya aid deyil:

A)) j məhsulunun i avadanlığında istehsalı zamanı məhsul vahidinə çəkilən xərc.

B) Avadanlıqların iş vaxtı fondu;

C) Məhsul növünə tələbin miqdarı;

D) j məhsulunun istehsalına i avadanlığının sərf etdiyi vaxt;

E) Avadanlıqların sayı;