1. Ildiz mevali ekinlar vakillari, axamiyati, tarqalishi. Qand lavlagi biologiyasi, ishlatilishi, navlari va yetishtirish texnologiyasi

Mavzu:Ildizmevalilar yetishtirish texnologiyasi. Qand, lavlagi va boshqa ildizmevalilar misolida.
Reja:
1. Ildiz mevali ekinlar vakillari, axamiyati, tarqalishi.
2. Qand lavlagi biologiyasi, ishlatilishi, navlari va yetishtirish texnologiyasi.
3. Sabzi biologiyasi, ishlatilishi, navlari va yetishtirish texnologiyasi.

1. 
   Ildiz mevali ekinlar vakillari, axamiyati, tarqalishi.
   

Ildizmevalilar, ildizmevalar — isteʼmol qilinadigan qismi (mevasi) ildizda boʻladigan ekin (sabzavot) lar; Sershira ildizi, yaʼni ildizmevasi uchun ekiladi. Koʻpgina I. oziq-ovqat va yem-xashak ekini hisoblanadi. Bir yillik I. ga rediska, ikki yillik I. ga sabzi, lavlagi, sholgʻom, bryukva, petrushka, selderey, turp kiradi. Ikki yillik I. urugʻi sepilgan yili toʻpbarg chiqarib, ildizmeva hosil qiladi, ikkinchi yili gulpoya chiqarib urugʻ beradi. I. ning mevasi gʻoyat yirik boʻlishi bilan ajralib turadi, mas, yapon turpining ogʻirligi 16—30 kg ga, pastki barglari uz. 1 m ga boradi. Ildizmevada shakar (qand lavlagi, bryukva), inulin (sachratqi), kraxmal (qatron), vitaminlar (sabzi, sholgʻom, rediska) toʻplanadi. I. yaxshi ishlov berilgan, unumdor, namgarchilik yetarli yerlarda moʻl hosil beradi.
Ildizida ozika modda tuplaydigan o`simliklarga ildiz mevalilar deb aytiladi.
Ildizmevalilarga kuyidagi o`simliklar kiradi: qand lavlagi, xashaki lavlagi va osh
lavlagi, sabzi, bryukva va turneps. Bu o`simliklar tarkibida yengil xazm buladigan
oksil, uglevodlar va vitaminlar bor. Ildizmevalilar qand ishlab chikarishda va chorva mollari uchun ozika sifatida katta axamiyatga ega. Ildiz mevalilarni barglari xam chorva mollari uchun muxim axamiyatga ega, ularni barglari tuyimli bo`lib bargida vitaminlar kup buladi (A). Ildizmevali o`simliklar guruhi Ildizmevalilar ichida Qand lavlagi sanoatda shakar olish maksadida eng muxim texnik ekinlardan xisoblanadi. Xashaki lavlagi chorva mollari uchun ozuqa sifatida axamiyatga ega. Sabzi juda kadimiy ekin bo`lib u asosan ozik-ovkat uchun ishlatilib kelingan, uning tarkibida karotin moddasi kup bulgan kimmat baxo yem xashak ekinlaridan biri xisoblanadi. 100 kg sabzi ildizmevasida 13,7 ozuk birligi bo`lib tarki 8,6% azotsiz ekstraktiv moddalar bor. 8,6% azotsiz ekstraktiv moddalar bor Urug` beradi

2. Qand lavlagi biologiyasi, ishlatilishi, navlari va yetishtirish texnologiyasi.