1. İqtisadi vəziyyətin proqnozlaşdırılması, iqtisadi siyasətin işlənməsi və monitorinqi üçün statistikadan istifadə etməklə iqtisadi modellərin hazırlanması və təkmilləşdirilməsi Giriş

Nəzərdə tutulmuş çıxış cədvəlləri

(ticarət və mehmanxana-restoran sektoru üzrə)

Göstəricilər və onların paylanması (qruplaşdırılması)	Ticarətin sahələri üçün müşahidələrin
	Ticarət müəssisələrinin siyahıyaalınması		illik müşahidə-lər	Birdəfəlik müşahi-dələr	Aylıq müşahi-dələr
	Bölmələr üzrə cədvəlləri	Müəssisələr üzrə cədvəlləri	Müəssisələr üzrə cədvəlləri
	1	2	3	4	5
1. İşləyənlər 1.1-Cəmi 1.2-Qismən məşğullar 1.3-İş alanlar 1.4-əsas bölmələrdə 1.5-göstəricilərin dəyişməsi, faizlə 1.6-mütləq göstəricilər 2. Dövriyyə 2.1-Cəmi 2.2-Müəssisələrdə fəaliyyət növləri üzrə 2.3-Bölmələrdə fəaliyyət növləri üzrə 2.4-Xidmət formaları üzrə 2.5-Mal (əmtəə) qrupları üzrə 2.6-Satış formaları üzrə 2.7-Kirayəşinlərin qəbulu, onların qidalandırıl- ması və digər dövriyyə üzrə 2.8-Satış sahələri üzrə 2.9-İstehlakçılar qrupu üzrə 2.10- Qiymətlərin dəyişməsi, faizlə -müvafiq qiymətlərlə -müqayisə dövrünün qiymətləri ilə 2.11- mütləq göstəriciləri -müvafiq qiymətlərlə -müqayisə dövrünün qiymətləri ilə 3. Komisyon ödəmələrə görə mal (əmtəə) dövriyyəsi 3.1- Cəmi 3.2- Mal (əmtəə) qrupları üzrə 4. İstehsal gücü göstəriciləri 4.1. - Mağazaların ümumi sahəsi 4.2. - Əsas ticarət sahəsi 4.3 - Nəqliyyat vasitələrinin saxlanılması üçün yerin mövcudluğu 4.4.- Kirayəşinlər üçün otaqların sayı 4.5.- İstirahət üçün ev/otaqların sayı	x x x x x TT PT PT TT,PT MR MR	x x x x x x TT,TV	x x x x x TT,PT PT MR TT,TV TV	TT TT TT	TT,PT,MR TT,PT,MR TT,PT,MR TT,PT,MR TT,PT,MR TT,PT,MR TT,PT,MR TT,PT,MR TT,PT,MR
5.Malların daxil olması 5.1. Xammalın emalı üzrə işlərə çəkilmiş xərclər daxildir 5.2. Alınmış malların və xammalın emalı üzrə işlərə çəkilmiş xərclər daxil deyil 5.2.1 Cəmi 5.2.2. Alış sahələri üzrə 5.2.3. Mal göndərənlərin qrupları üzrə 5.2.4. Mal qrupları üzrə 5.3. Xammalın emalı üzrə işlərə çəkilmiş xərclər			X	TT,PT Tt,PT,MR TT,PT TT,PT TT,PT,MR TT,PT
6. Maliyyə və ya təqvim ili üzrə ilin əvvəlinə və sonuna mal və material qalığı			X
7. Əsas kapitala investisiya			X
8. Əsas istehsal vəsaitlərinin icarəsi (kirayəsi) xərcləri			X
9. Əsas istehsal vəsaitlərinin satışından pul gəliri			X
10. Əmək haqqı xərcləri			X
11. Hesablanmış törəmə göstəricilər 11.1 Ümumi gəlir 11.2. İstehsal-iqtisadi göstəricilər (işləyənlərə düşən dövriyyə, əsas ticarət sahələrinin bir kvadrat metrinə düşən dövriyyə, anbarın orta dövriyyəsi)	x	X	x x		TT,PT,MR
12. İqtisadi-sistematik paylanma	x	X	X	TT,PT,MR	TT,PT,MR
13. Regional paylanma	x	X	X	TT,PT,MR	TT,PT,MR
14.Hüquqi forma	x	X	X
15.Ticarət vasitəçiliyi forması (makler)		TV	TV
16.Müəssisə forması (zavod ticarət müəssisəsi)		TT,PT	TT	TT
17.Xidmət forması (özünəxidmət və s.)	TT,PT		TT	TT
18. Yerləşdiyi ərazi	TT,PT
19.Topdan satış ticarət növü		TT	TT	TT
20.Topdan satış ticarətdə satış forması (tranzit, anbardan və s.)		TT	TT	TT
21.Pərakəndə ticarətdə satış forması (göndərişlə və s.		PT
22. Pərakəndə ticarətdə istismar forması	PT
23. Pərakəndə ticarət forması	PT	PT	PT	PT
24.Mal növləri				TT,PT,MR
25.Qruplar üzrə 25.1. işləyənlərin sayı 25.2. dövriyyə 25.3. bölmələrin sayı 25.4. əsas ticarət sahələrinin ölçüsü 25.5. kirayəşinlər üçün otaqların və yaxud ayrı-ayrı yaşayış vahidlərinin sayı 25.6. kirayəşinlər üçün yerlərin və yaxud gecələyənlər üçün yerlərin sayı	x x PT MR MR	x x x	x x x	TT,PT	TT,PT,MR TT,PT,MR

Qeyd: TT- topdan ticarət; PT- pərəkəndə ticarət; TV-ticarət vasitəçiliyi; MR-mehmanxana-restoran sektoru.

5. “Yalançı fəal” vahidlərin müəyyənləşdirilməsi
Statistik müşahidə obyektlərinin baş məcmusunda fəal hesab edilən, lakin faktiki olaraq “yatmış” (fəaliyyətsiz) olan vahidlərin – “yalançı fəal” vahidlərin müəyyənləşdirilməsi üzrə metodoloji tövsiyələr “2003-2007-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında rəsmi statistikanın təkmilləşdirilməsinə dair” Dövlət Proqramına uyğun olaraq işlənib hazırlanmışdır.

“Yalançı fəal” vahidlərin müəyyənləşdirilməsində əsas məqsəd statistik registrdə olan səhvlərin düzəldilməsi, qısamüddətli iqtisadi dəyişikliklər haqqında məlumatların operativ əldə edilməsi, onların iqtisadi fəallığının monitorinqi və proqnozlaşdırılmasından ibarətdir.

“Yalançı fəal” vahidlərin müəyyənləşdirilməsi əsasən statistik müayinələr zamanı həyata keçirilir, lakin tələb olunarsa, bu məqsədlə xüsusi statistik müayinələr də təşkil edilə bilər.

“Yalançı fəal” vahidlərin müəyyənləşdirilməsi ilə bağlı müayinələrin nəticələri statistik registrdə bu vahidlərlə əlaqədar olan səhvlərin düzəlişinə və həmin registr əsasında həyata keçirilən müxtəlif statistik müayinələrin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə imkan yaradır.

Müşahidə vahidləri
Müşahidə obyektləri statistik müşahidə obyektlərinin baş məcmusunda fəal hesab edilən bütün vahidlərdir.

Bu vahidlər üzrə müayinələr həyata keçirdikləri fəaliyyət növlərinə görə iqtisadiyyatın ayrı-ayrı bölmələrində aparıla bilər.

5.1. Seçmə müayinənin təşkili və aparılması üzrə işlərin mərhələləri

1. 
   Vahidlərin baş məcmusunun (seçmə əsasının) formalaşdırılması;
   
2. 
   Vahidlərin seçmə məcmusunun formalaşdırılması;
   
3. 
   Vahidlərdən ilkin məlumatların toplanması, onun kompüterə daxil edilməsi, nəzarət, düzəlişlərin aparılması və saxlanması;
   
4. 
   Seçmə müayinə zamanı alınmış məlumatların baş məcmuya şamil edilməsi və alınmış nəticələrin dəqiqlik xarakteristikalarının hesablanması;
   
5. 
   Müayinənin nəticələrinin ölkə, ərazi, iqtisadiyyatın bölmələri və mülkiyyət növləri üzrə formalaşdırılması.
   

Seçmə müayinə texniki-proqram vasitələrindən istifadə edilməklə həyata keçirilməlidir.