1-лаборатория иши

Asbobning tuzulishi

Dyulong va Pti asbobi 1-rasm shakldagi ADV shisha naydan iborat. Nayning A va V qismlari diametrlari kattaroq bo’lgan S₁ va S₂ shisha silindr ichiga o’rnatilgan. Yuqoridagi К nay orqali silindrga bug’ yoki suv kiritilib, pastdagi К naydan chiqarib yuboriladi. U shakldagi nayga tekshirilayotgan suyuqlik quyiladi. Silindr S₂ ga suv yoki bug’ yuborib, nayning V qismidagi suyuzlik isitiladi. Shunday qilib tekshirilayotgan suyuqlikning 3 tirsakdagi qismi isiydi, A tirsakdagisi esa uy temperaturasida saqlanadi. A va V tirsaklardagi temperaturalar S₁ va S₂ silindrlar ichiga o’rnatilgan termometrlar yordamida o’lchanadi. Tirsaklardagi suyuqliklarning balandliklari N shkala yordamida o’lchanadi. A tirsakdagi suyuqlikning balandligi:
N₁=  h₁
va V tirsakdagi suyuqlikning balandligi:
N₂=  h₂
Tenglamalar bilan aniqlanadi. Bu tenglamalarda -U simon trubkaning ostki asosidan N shkalaning nol nuqtasigacha bo’lgan masofa, h₁ va h₂ lar tirsaklardagi suyuqliklarning shkalaning nol nuqtasidan boshlab hisoblangan balandliklari.

3. 
   Ishni bajarish tartibi
   

1. 
   “” masofa o’lchanadi
   
2. 
   Bug’ hosil qiluvchi asbobga suv solib, probka bilan mahkam berkitiladi va uni nay bilan silindr S₂ ga ulanadi.
   
3. 
   Bug’ hosil bo’lgandan so’ng, uni 15-20 min. davomida S₂ orqali o’tkaziladi.
   
4. 
   So’ngra shkala N yordamida A va V tirsaklardagi suyuqlikning h₁ va h₂ balandliklari o’lchanadi.
   
5. 
   Sovuq va isitilgan tirsaklardagi suyuqlikning t₁ va t₂ temperaturalari o’lchanadi.
   
6. 
   8 formula bilan suyuqlikning hajm kengayish koeffitsienti hisoblanadi.
   
7. 
   Tajribadan olingan va hisoblangan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi.
   

№	t1, C	t2, C	h1,m	h2,m	N1,m	N2,m	, grd^-1				,%

Sinov savollari

1. 
   Hajm kengayish koeffitsienti deb qanday kattalikka aytiladi va u qanday birliklari o’lchanadi?
   
2. 
   Qanday sharoitda tutash idishdagi suyuqliklarning balandliklari turlicha bo’ladi?
   
3. 
   Hajm kengayish koeffitsientini aniqlash usulini tushuntirib bering.
   
4. 
   Nima uchun isitilganda jismlarning hajmi kengayadi?
   
5. 
   Hisoblash formulasini keltirib chiqaring.