2-rasm. Fenxel (dorixona ukropi) mevasining ko‘ndalang kesimi. 1–epidermis(ekzokarp); 2– mezokarp; 3 – efir moyli kanalcha; 4 – endokarp; 5 – endosperma; 6 – urug‘ pallalar; 7 – o‘tkazuvchi to‘qima bog‘lamlari.
ODDIY TOFJAMBIL ER USTKI QISMI VA MOYI – – NERBA ET OLEUM TNUMI
Mahsulotning mikroskopik tuzilishi. Ishqor eritmasi bilan yoritilganbargning tashqi ko‘rinishi mikroskop ostida ko‘zdan kechiriladi (1-rasm). Barg yuqori epidermisining hujayrasi to‘g‘ri, yo‘g‘onlashgan devorli, pastki epidermis hujayralari esa egri-bugri devorli bo‘lib, yo‘g‘onlashgan erlari xira ko‘rinadi. Ustitsalar bargning har ikkala epidermisida uchraydi. Efir moyli bezlar yirik, bargning har ikkala tomoniga joylashgan. Bu bezlar radius bo‘yicha joylashgan 8 ta (ba’zan 12 ta) efir moyi ishlab chiqaruvchi hujayralardan tashkil topgan. Bargdagi tuklar to‘rt xil bo‘ladi:
juda kalta konussimon tuklar;
dag‘al, cho‘ziqroq so‘galchali, bir-ikkita hujayrali, oddiy to‘g‘ri tuklar;
bargning pastki asos qismida, qirrasida, poya va kosacha barglarida bo‘ladigan ikki ba’zan 3 hujayrali, tizzaga o‘xshab bukilgan tuklar;
boshchalari bir hujayrali, teskari tuxumsimon yoki yumaloq va oyoqlari kalta, bir hujayrali tuklar.
SUDRALIB O‘SUVCHI TOFJAMBIL ER USTKI QISMI – – HERBA SERPYLLI Mahsulotning mikroskopik tuzilishi. Ishqor eritmasi bilan yoritilgan bargning tashqi tuzilishi mikroskop ostida ko‘zdan kechiriladi (20-rasm). Bargning har ikkala tomonidagi epidermis qat-qat bo‘lib joylashgan kutikula qavati bilan qoplangai. Bargning pastki tomonida labguldoshlar oilasiga xos tuzilgan efir moyli yirik bezlar bo‘ladi. Bargdagi tuklar turli shaklda:
a) bargning asos qismiga va chetiga uch-olti hujayrali dag‘al tuklar (oddiy tog‘jambil o‘simligining bargida bunday tuklar bo‘lmaydi) joylashgan. Bu tuklar ko‘pincha sinib ketadi va mahsulotda ularning asos qismigina qoladi. Ana shunga qarab sudralib o‘suvchi tog‘jambilni oddiy tog‘jambildan ajratsa bo‘ladi; b) 1-4 hujayrali, qalin devorli, cho‘zinchoq, so‘galchali tuklar; v) kalta oyoqchali, noksimon, bir hujayrali boshli tuklar; g) so‘rg‘ichsimon, mayda, o‘tkir uchli tuklar.
