1-ma’ruza. Kirish. Fanning maqsadi, vazifasi va ahamiyati reja

Kimyoviy tarkibi. Mahsulot tarkibida 0,05% efir moyi, 0,6–1,09% flavonoidlar (gesperidin flavon glikozidi va tiliatsin glikozidi), saponinlar, oshlovchi va shilliq moddalar, karotin hamda askorbin kislota bo‘ladi.
Efir moyi tarkibida farnezol bor.
Ishlatilishi. Mahsulot ter haydovchi dori sifatida har xil shamollash kasalliklarida ishlatiladi. SHuningdek, u bakteritsid ta’sirga ega bo‘lganligi uchun og‘iz va tamoq shamollash kasalliklarida og‘iz bo‘shlig‘ini chayishda qo‘llaniladi.

Dorivor preparati. Jo‘ka gulining damlamasi, gul briketi.
Mahsulot terlatish uchun qo‘llaniladigan choy-yig‘malar tarkibiga kiradi.

16 – MAVZU. AROMATIK BIRIKMALAR SAQLOVCHI DORIVOR O‘SIMLIKLAR Reja:

1. 
   
   Aromatik birikmalar saqlovchi o‘simliklarning kimyoviy tarkibi.
   
2. 
   
   Arpabodiyon
   
3. 
   
   Dorixona ukropi – fenxel
   
4. 
   
   Ajgon moyi
   
5. 
   
   Timin moyi
   
6. 
   
   Tog‘ rayhon
   
7. 
   
   Kiyik o‘ti (Zizifora)
   
8. 
   
   Osh rayhon
   
9. 
   
   Ularning tibbiyot va boshqa sohalarda qo‘llanilishi.
   

Buguruhgakiradiganmahsulotlarningefirmoyitarkibidagi (tibbiyotdaahamiyatlisi) timol, anetol, evgenolvaboshqalarbo‘ladi. Odatda efir moyi tarkibidagi timol doimo karvakrol bilan birga uchraydi. Timol va karvakrol fenollarga, qolganlari fenollar unumlariga kiradi.

ARPABODIYON MEVASI VA MOYI – FRUCTUS ET OLEUM ANISI VULGARIS O‘simlikning nomi. Anissimon(oddiy)arpabodiyon– Pimpinella anisum L. (Anisum vulgare Gaertn.);selderdoshlar– Apiaceae (soyabonguldoshlar- - Umbelliferae) oilasiga kiradi.
Arpabodiyon bir yillik, bo‘yi 30-60 sm ga etadigan o‘t o‘simlik. Poyasi tik o‘suvchi, tukli, ko‘p qirrali, yuqori qismi shoxlangan. Ildizoldi va poyaning pastki qismidagi barglari uzun bandli, yumaloq, buyraksimon, tuxumsimon yoki bo‘lakli, yirik tishsimon qirrali. Poyaning o‘rta qismidagi barglari uzun bandli, uch bo‘lakli (bo‘laklari rombsimon), arrasimon qirrali, poyaning yuqori qismidagilari esa qinli, 2-5 marta patsimon qirqilgan. Poya uchidagi barglar badsiz, ych bo‘lakka qirqilgan yoki butun, chiziqsimon, yoxud tor lansetsimon bo‘ladi. Barglar poyada bandi bilan yoki qini yordamida ketma-ketma joylashgan. Gullari mayda, ko‘rimsiz, oq rangli, murakkab soyabonga to‘plangan bo‘lib, soyabonguldoshlar oilasiga xos tuzilgan. Kosachabarglarining tishi bilinar- - bilinmas, gultojisi besh bargli, otaligi 5 ta, onalik tuguni ikki xonali, pastga joylashgan. Mevasi – qo‘shaloq pista.
Iyun-iyul oylarida gullaydi, mevasi avgustda etiladi.