1-maruza: son. Sonning grammatik ma`nosi morfologik belgilari, sintaktik vazifasi. (2 soat)



Yüklə 410,61 Kb.
səhifə21/117
tarix07.11.2022
ölçüsü410,61 Kb.
#119097
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   117
ON. sonning grammatik ma`nosi morfologik belgilari, sintaktik va-fayllar.org

4.So‘roq olmoshlari
So‘roq olmoshlari biror narsa-buyum, belgi yoki miqdor haqidagi so‘roqni bildirgan olmoshlardir. So‘roq olmoshlarining nimaga nisbatan so‘roq bildirishini quyidagi jadvaldan bilsa bo‘ladi:





So‘roq turi


Olmoshlar

1.

Shaxsga so‘roq



Kim?

2.

Narsaga so‘roq



Nima?

3.

Belgi-xususiyatga so‘roq



Qanday? Qanaqa? Qaysi?

4.

Miqdorga so‘roq



Qancha? Necha? Nechta?

5.

Tartibga so‘roq



Nechanchi?

6.

Sabab-maqsadga so‘roq



Nega? Nimaga ?

7.

O‘rin-joyga so‘roq



Qayerda? Qayda? Qayoqqa?

8.

Paytga so‘roq



Qachon?

9.

Mavjudlikka so‘roq



Qani?



5.Belgilash olmoshlari

Belgilash olmoshlari predmet va shaxslarning yig‘indisini bildiradi yoki ularni ayirib ko‘rsatadi, shuning uchun ularni ikkiga bo‘lish mumkin:
1) jamlovchi belgilash olmoshlariga hamma, barcha, bari, jami, jamiyki, butun, yalpi so‘zlari kiradi. 2) ayiruvchi belgilash olmoshlariga har so‘zining o‘zi (Har qovunlarki...) va har kim, har nima, har bir, har qaysi kabi so‘zlar kiradi va bu olmoshlar to‘pdan ajratilgan shaxs, narsa, belgilarni bildiradi. Har so‘zi ayrim yoziladi.


6. Bo‘lishsizlik olmoshlari

Bo‘lishsizlik olmoshlari inkor ma’nosini bildirgan olmoshlardir. Bular hech so‘zining o‘zi va shu so‘zning ba’zi so‘roq olmoshlari bilan birikishidan hosil qilinadi, hech so‘zi ayrim yoziladi. Bu olmoshlar egalik, kelishik qo‘shimchalari bilan qo‘llanadi: U hech kimni ko‘rmadi. Hech kimim yo‘q. Hech so‘zi yakka holda qo‘llanganda, ko‘pincha fe’llar oldida kelib, ravish vazifasini bajaradi (lekin butunlay ravish turkumiga o‘tmaydi): U hech qiynalmadi.

7. Gumon olmoshlari

Gumon olmoshlari narsa, belgi yoki voqea haqidagi noaniq tasavvurni bildirib keladigan olmosh turidir. Ular alla- yordamida yoki -dir qo‘shimchasi bilan hosil qilinadi: allakim, allanima, allanarsa (narsadir emas), allaqaysi, allaqaer, allaqayoq, allanechuk, allaqancha, allanechanchi, kimdir, nimadir, qachondir, qandaydir, qaerdadir, qaergadir, negadir. Gumon olmoshlari so‘roq olmoshlariga bir, ham so‘zlarini qo‘shish orqali yasalishi ham mumkin: Uni kim ham chaqirayotgan edi-ya. Akasi unga bir nima deganday bo‘ldi.


Yüklə 410,61 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   117




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin