1-mavzu : yosh va pedagogik psixologiya fanining tadqiqot sohasi va muammolari mavzu o‘quv maqsadi : Ta’limiy

XI TOPSHIRIQ

O‘smirlik davrida psixik rivojlanish xususiyatlari

Vazifa: O‘smirlik davridagi psixik rivojlanishga xos xususiyatlarni belgilang. Bunda quyida keltirilgan jadvalda ko‘rsatilgan qaysi psixologik xususiyatlarning rivojlanishi o‘smirlik davrida kuchayishini, qaysilarining rivojlanishi esa aksincha susayishini tegishli xususiyat keltirilgan satr va “kuchayadi”, “susayadi” jumlalari kiritilgan ustunlar o‘zaro kesishgan joyga biror belgi qo‘yish talab qilinadi.

№	O‘smirlik davrida rivojlanishi kuchayadigan yoki susayadigan xususiyatlar	Kuchayadi	Susayadi
1	Bolada xarakter aksentuatsiyasining vujudga kelish ehtimoli
2	Bolaning tengdoshlar referent guruhidagi komforlik darajasi
3	Bola mexanik xotirasining rivojlanishi
4	Boladagi affiliatsiya ehtiyoji
5	Boladagi o‘quv faoliyatiga nisbatan qiziqish
6	Bolaning kattalar bilan muloqot ehtiyoji
7	Boladagi avtonomiyaga bo‘lgan ehtiyoj
8	Bola shaxsi rivojlanishida adaptatsiya jarayonining darajasi
9	Bola so‘z-mantiqiy tafakkurining rivojlanishi
10	Bola uchun o‘qituvchi mavqeining irradiatsiya darajasi
11	Boladagi kattalik hissi
12	Bolaning o‘quv faoliyatida yaxshi baho olishga qiziqish darajasi

XII TOPSHIRIQ

Ilk o‘spirinlik davrida psixik rivojlanish xususiyatlari

Vazifa: Ilk o‘spirinlik davri uchun xos psixologik xususiyatlardagi jinslararo tafovutlarni ko‘rsating. Bunda qo‘yidagi jadvalda keltirilgan xususiyatlarning qaysilari ilk o‘spirinlik davrida ko‘proq o‘g‘il bolalarga, qaysilari qiz bolalarga xos bo‘lishini aniqlab, jadvalga kiritilgan javob maydonining tegishli qismlari (o‘g‘il bolalar va qiz bolalar uchun ajratilgan maydonlar) da muayyan xususiyatning tartib raqamiga muvofiq keluvchi raqamli katakchaga biror belgi qo‘yish talab qilinadi.

№	Ilk o‘spirinlik davrida o‘g‘il va qiz bolalarga xos bo‘lgan psixologik xususiyatlar
1	O‘zi kabi jinsga mansub odamlar orasidan do‘st tanlash ehtimolining pasayishi, ammo tanishlar sonining ortishi
2	Do‘st sifatida tengdoshlardan keyingi o‘rinda Yoshi kattaroq odamlarga ko‘proq ixtiyor berilishi
3	SHaxsiy kundaliklarda emotsional kechinmalar tavsifining nisbatan katta o‘rin egallashi
4	Jinslararo munosabatlarda ma’naviy yaqinlik ehtiyojining nisbatan kechroq etilishi
5	Haqiqiy do‘stlikning mavjudligiga nisbatan optimistik munosabat darajasining ortishi
6	Kasb tanlashda shaxsiy imkoniyatlarga nisbatan tanqidchanlik darajasiningning yuqoriroq bo‘lishi
7	Kasbiy orientatsiyada ijtimoiy-gumanitar va badiiy yo‘nalishlarning ustunlik qilishi
8	YAxshi ko‘riladigan o‘qituvchining insonni tushunish qobiliyati otaning shunday qobiliyatidan yuqoriroq baholanishi
9	Kelajakda tanlanadigan kasbga nisbatan qo‘yiladigan talablar darajasining yuqori bo‘lishi
10	Bilish sohasidagi qiziqishlarda aniqlik va differensiatsiyaning nisbatan yuqori bo‘lishi

Javoblar maydoni
O‘g‘il bolalar					Qiz bolalar
1	2	3	4	5		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10		6	7	8	9	10

XIII TOPSHIRIQ

Ta’lim jarayonida qo‘llanuvchi ko‘rgazmali qurol va vositalarning turlari

Vazifa: Ta’lim jarayonida keng qo‘llanuvchi har xil ko‘rgazmali qurol va vositalar ko‘rgazmalilikning qaysi turiga kirishini ko‘rsating. Bunda quyida sanab o‘tilgan ko‘rgazmali qurol va vositalarning tartib raqamini o‘zlari oid bo‘lgan ko‘rgazmalilik turining nomi keltirilgan tegishli soha ostidagi bo‘sh katakchalarga kiritish talab qilinadi.

№	Ko‘rgazmali qurol va vositalardan namunalar	Ko‘rgazmalilik turlari
1	CHizmalar, sxemalar	Predmetli ko‘rgazmalilik
2	Ko‘rgazmali tajribalar
3	Og‘zaki misollar	Tasviriy ko‘rgazmalilik
4	Jadvallar, diagrammalar
5	Obrazli nutq	Nutqiy ko‘rgazmalilik
6	Ekskursiyalar, sayohatlar

XIV TOPSHIRIQ

Ta’lim jarayonida o‘quvchilar o‘quv motivatsiyasi muammosi

1-Vazifa:O‘quvchining o‘quv motivlariga quvvat beradigan ichki, tashqi va shaxsiy manbalarni belgilang. Bunda quyidagi jadvalda keltirilgan o‘quv motivlariga tayanch bo‘ladigan har bir omilning qanday manbaga oid ekanini hisobga olib, manba ostidagi satrda uning tartib raqamini ochiq qoldirish, tegishli manbaga aloqasi bo‘lmagan omillar tarib raqami ustidan esa chizib qo‘yish talab qilinadi.

№	O‘quv motivlariga tayanch bo‘ladigan omillar	O‘quv motivlariga quvvat beruvchi manbalar
1	SHaxsning faollikka bo‘lgan ehtiyoji	Ichki manbalar
2	SHaxsning hayotiy ideallari	1	2	3	4	5	6
3	SHaxsga jamiyat qo‘yuvchi talablar	Tashqi manbalar
4	SHaxsning axborotga bo‘lgan ehtiyoji	1	2	3	4	5	6
5	SHaxsning qiziqishlari	SHaxsiy manbalar
6	SHaxsni qurshab turgan shart-sharoit	1	2	3	4	5	6

2-Vazifa: O‘quv faoliyatida muvaffaqiyatsizlikdan qochish-muvaffaqiyata intilish motivlaridan biri ustun bo‘lgan o‘quvchilar uchun xos xususiyatlarni ko‘rsating. Bunda quyidagi jadvalda muvaffaqiyatsizlikka uchrashdan qochishga yoki muvaffaqiyatga intilishga motivlashgan o‘quvchining tegishli xususiyatlari
yozilgan satr va o‘quv faoliyatidagi etakchi motiv nomi ko‘rsatilgan ustun o‘zaro kesishgan joyga biror belgi qo‘yish talab qilinadi.

№	Muvaffaqiyatga intilish yoki muvaffaqiyatsizlikdan qochishga motivlashgan o‘quvchining xususiyatlari	Muvaffaqiyatga erishishga intilish motivi	Muvaffaqiyatsizlikka uchrashdan qochish motivi
1	Faoliyat samaradorligi tashqi nazoratga unchalik bog‘liq emasligi
2	Mas’uliyatli topshiriqlarni bajarishda ulardan voz kechishga yordam beruvchi sabablarni qidirish
3	Ekstremal maqsadlarni, ya’ni yoki o‘ta oson, yoki juda qiyin maqsadlarni o‘z oldiga qo‘yish
4	Vaqt tanqisligi sharoitida muammoli mazmundagi topshiriqni bajarishda ish samaradorligining odatda ortishi
5	Muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizlik ketma ket ro‘y berganda muvaffaqiyatga mubolag‘ali bahoning berilishi
6	Ko‘pincha murakkablik darajasi o‘rtacha yoki biroz yuqori bo‘lgan maqsadlarni o‘z oldiga qo‘yish
7	Biror topshiriqni bajarishda muvaffaqiyatsizlik ro‘y berganda unga qiziqishning ko‘pincha ortishi
8	Muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizlik ketma ket yuz bersa muvaffaqiyatsizlik mubolag‘ali darajada baholanishi
9	Vaqt tanqisligi sharoitida muammoli mazmundagi topshiriqni bajarishda ish samaradorligi odatda pasayishi
10	Biror topshiriqni bajarishda muvaffaqiyatsizlik ro‘y berganda unga qiziqishning ko‘pincha kamayishi

XV TOPSHIRIQ
Ta’lim samaradorligiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar
Vazifa: O‘quv materialining samarali o‘zlashtirilishiga ancha sezilarli ta’sir ko‘rsatadigan tashqi omillarning mazmunini belgilang. Bunda quyida berilgan har bir tavsifning qaysi omilga tegishli ekanini aniqlashtirib, keltirilgan jadvalning javoblar maydonidagi diagonal bo‘yicha ajratilgan katakchalarning yuqori bo‘linmasida muayyan omilning tartib raqami pastki bo‘linmasida unga mos tavsifning tartib raqami keltirish talab qilinadi.

№	Ta’lim samaradorligiga ta’sir ko‘rsatuvchi tashqi omillar	№	Ta’lim samaradorligiga ta’sir ko‘rsatuvchi tashqi omillarning tavsifi
1	O‘quv materialining shakli	1	O‘quv materialida aks etuvchi ma’lumotlarda ifodalunuvchi omil
2	O‘quv materialining emotsional xususiyatlari	2	O‘quv materialining qanday ko‘rinishda taqdim etilishida ifodalanuvchi omil
3	O‘quv materialining hajmi	3	O‘quv materialini o‘zlashtirishga sarf etiladigan vaqt va xatolar miqdorida ifodalanuvchi omil
4	O‘quv materialining anglanganlik darajasi	4	O‘quv materialini o‘zlashtirish muayyan vazifalarni hal etishga qanchalik kerakligida ifodalanuvchi omil
5	O‘quv materialining mazmuni	5	O‘quv materialini tushunish shaxs tegishli bilimlarga qanchalik egaligiga bog‘liqligida ifodalanuvchi omil
6	O‘quv materialining ahamiyat darajasi	6	O‘quv materialinining tarkibiy qismlari o‘rtasidagi aloqa qanday o‘rnatilishida ifodalanuvchi omil
7	O‘quv materialining murakkablik darajasi	7	O‘quv materiali tarkibiga kiruvchi alohida elementlar miqdorida ifodalanuvchi omillar
8	O‘quv materialining tarkibiy tuzilishi	8	O‘quv materiali shaxsda qanchalik muayyan his-kechinmalarni uyg‘otishida ifodalanuvchi omillar

Javoblar maydoni