1-mavzu: elektr zanjirlari va ularni elementlari

 

O`zgarmas tok mashinalari. O`zgarmas tok mashinalari ham generator ham dvigatel bo`lib 

ishlay oladi. 

 

4-rasm. O`zgarmas tok mashinalari tuzlishini tushuntiruvchi chizma. 

1-induktor (stator); 2-yakor (rotor); 3-kollektor. 

---

 

62 

Tok  yakordan  tashqi  zanjirga,  yoki  tashqi  zanjirdan  yakorga  bir  yo`nalishda  oqishi  uchun 

o`zgarmas tok mashinalarida kollektordan foydalaniladi. Elektr toki kollektorga va kollektordan 

shetkalar orqali oqadi. 

Qo`zg`atish  cho`lg`amini  tok  bilan  ta`minlash  bo`yicha  o`zgarmas  tok  mashinalari 

quyidagilarga bo`linadi (5-rasm). 

1. 

–  Mustaqil  qo`zgatiluvchi,  bunda  qo`zg`atish  cho`lg`ami  tashqi  tok  manbaidan  tok 

oladi; 

2. 

– Parallel qo`zg`atilish; 

3. 

– Ketma-ket qo`zg`atilish; 

4. 

– Aralash qo`zg`atilish. 

 

 

5-rasm. Mustaqil (a), parallel (b), ketma-ket (v), aralash (g) qo`zg`atishli o`zgarmas tok 

mashinasi sxemalari. 

O`zgarmas  tok  generatorlari  mustaqil  tok  manbasi  kerak  bo`lgan  hollarda  ishlatiladi. 

Masalan,  elektromagnitlarda,  elektromagnit  muftalarda,  elektrodvigatellarda,  elektroliz 

vannalarda, payvandlash quvurlarida va shunga o`xshashlarda.