1-Mavzu: Qadimgi ajdodlar jismoniy madaniyati Reja

Talabalar bilimini mustahkamlash uchun savollar

1. 
   Ikkinchi Jahon urushidan keyin yirik mamlakatlarda jismoniy madaniyat va sport sohasida qanday o’zgarishlar bo’lgan?
   
2. 
   G’arb mamlakatlaridagi jismoniy madaniyat va sport sohasida qanday o’zgarishlar yuz berdi?
   
3. 
   G’arb mamlakatlarida sportning asosiy yo’nalishlari deganda nimalarni tushunasiz?
   
4. 
   Taraqqiyot yo’lidan borayotgan mamlakatlarda jismoniy madaniyat va sport harakatining rivojlanish xususiyatlari nimada?
   
5. 
   XX asr oxirlarida mamlkatlarda jismoniy madaniyat va sport taraqqiyotining xususiyatlari nimalardan iborat?
   

Adabiyotlar:

1. Jismoniy tarbiya tarixi. Darslik (tarjima), T., «O’qituvchi», 1975.

2.Abdumalikov R., Eshnazarov J.E., Ajdodlar jismoniy madaniyat tarixini o’rganish masalalari, O’quv qo’llanma, T., Matbuot, 1993.
3.Eshnazarov J., Jismoniy madaniyat va sportni boshqarish. Darslik, Toshkent, “Fan va texnologiya”, 2008.
5-Mavzu: Rossiya va Sobiq SSSRda jismoniy madaniyat va sport.


Reja:

1. Qadimgi Rusda jismoniy madaniyat (IX-XVII asrlar).

2. Rus dvoriyanlari muhitida jismoniy tarbiya.
3. P.F.Lesgaftning jismoniy tarbiya ta’limi
4. Rossiyaning Olimpiya harakati yo’lidagi intilishlari.
5 Jismoniy tarbiya harakatining yangi shakllari va rahbarlik usullari (1917-1941 yillar).

Eng avvalo e’tirof etish lozimki, jismoniy madaniyat va sport tarixiga doir darsliklar (1968 yildagi tarjima), V.V.Stolbov rahbarligi tahriri ostida tayyorlangan, keyingi darsliklar (1983, 1989 va boshqa ruscha) birmuncha eskirdi.

V.V.Stolbov tahriri ostida 2000 yilda nashrdan chiqqan «Istoriya fizicheskoy kulturы i sporta» darsligi (uchinchi qayta ishlangan) birmuncha ixcham, voqyealar oydinlashgan, so’nggi yillardagi o’zgarishlar, dalillar oddiy qilib bayon etilgan.
Eradan avvalgi IV-III asrlarda shimoliy rus xalqi mehnat va turmushda chang’idan ko’p foydalangan. Sibir va Uzoq Sharq xalqlari yugurish, nayza uloqtirish, boltani mo’ljalga otish, eshkak eshish, ayiq o’yinlari va jismoniy harakatlarning boshqa turlari bilan mashg’ul bo’lishgan.
Qadimgi slavyanlarning jismoniy mashqlari va turli xil o’yinlari alohida ajralib turgan. Sharqiy slavyanlar xalqlari quldorchilik tuzumini deyarli boshdan kechirmaganlar. Ular chorvachilik, yer haydash, ovchilik, mayda hunarmandchilik bilan shug’ullanganlar.
Qadimgi slavyanlarda qizlarni onalar, o’g’il bolalarni esa otalar tarbiyalashgan. Har bir o’g’il bolaning jangchi bo’lishi uchun tayyorlanishi kuzda tutilgan. Tarbiya ikki yoshdan boshlanib, bola to’rt yoshga yetganda, uni otga o’tqazganlar. 10 yoshga to’lgan bolalar qilichbozlik qilib, barcha hunarlarni yaxshi egallagan.
Slavyanlar Volga, Dnepr daryolari va Qora dengizda suzish, eshkak eshishni yaxshi o’rganishgan. Sharqiy slavyan xalqlar o’zlarining an’analari va marosimlarida «Ayiq jangi», «Ho’kiz bilan olishuv», «Ovda» kabi o’yinlarni ijro etishdi.
Ta’kidlash lozimki, Rossiyaning madaniyati hamda jismoniy tarbiyasi davrlar o’tishi bilan rivojlangan. Bu Oktyabr inqilobidan keyin (1917) ham u bevosita Rossiyada va mustamlaka mamlakatlarida (Kavkaz, Markaziy Osiyo, Boltiq bo’yi va h.k.) davom ettirildi. Rossiya Federasiyasi va Sobiq SSSRning jismoniy tarbiya va sport tarixi bir hisoblanadi. Shuning uchun Rossiya Federasiyasi va Sobiq SSSR jismoniy tarbiya va sport tarixi birgalikda ifoda etildi.