Qalamlardan foydalanish -Chizilgan rasmni chizish uchun sizga qattiq qalam kerak, masalan, 2H (ruscha 2T). Soya qilish uchun sizga 2B qalam (ruscha 2M) mos keladi. Chizmamizning eng qorong'i qismini soya qilish uchun bizga juda yumshoq qalam kerak bo'ladi, masalan, 8B yoki 12B.
Qalamning belgisi to'g'ridan-to'g'ri yog'och qismdagi harflar bilan ko'rsatilgan. Qattiqlik belgisining harfidan oldin koeffitsient qo'yiladi - u qanchalik katta bo'lsa, qalam yumshoqroq yoki qattiqroq. Rossiyada qattiqlik harflar bilan belgilanadi T va M.
Qalamlar eng qattiqdan juda yumshoqgacha. HB qalamlari ham bor - qattiqlik H ning B ga o'tishi. Bundan tashqari, H dan HB ga o'tish shakli mavjud, bu F harfi bilan belgilanadi.
Italyan qalamini tayyorlash uchun quyidagi ashyolar qo'llaniladi (miqdorda, qismda):
Grafit –
1 Gaz qurumi -1
Neytral qora -1
Gips -1,3
Kraxmal yoki dekstrin (8 foizli eritma ko'rinishida) -7
Qalam tayyorlash uchun pigmentni juda mayin qilib, kol- loidli tegirmonda tuyiladi. Olingan hajmdan qalamlar press- lanadi. To'g'ri burchak kesimda va 150—250°C da 2—4 soat kuydiriladi. Qattiq yoki yumshoqligi uning qancha muddat kuydirilganiga bog'liq. Chizmatasvirlash uchun ko'mir Chizmatasvir uchun ishlatiladigan ko'mir qurigan va po'stlog'idan tozalangan tol va oq qayin daraxtining ingichka yosh shoxchalaridan tayyorlanadi. Havosiz germetik idishda 3—5 soat, 300°C da kuydiriladi. Maxsus teshikchadan ko'kimtir tutun chiqqach ko'mir qalamchasi tayyor bo'lgan hisoblanadi.
Retush qalam
«Retush» qalam to'rtta raqamli bo'ladi: №1—juda yum- shoq, №2—yumshoq, №3—o'rtacha qattiqlikda, №4—qattiq. «Retush» qalam Italyan qalamini eslatadi, lekin biroz quruq- roq. «Retush» qalami quyidagicha tayyorlanadi: mayda tuyilgan oq qayin ko'miri, loy va ozroq miqdorda qora qu- rum. «Retush» qalamda chiziq tortganda, u intensiv quyuq chi- ziq qoldiradi. «Retush» qalamni fiksativ bilan fiksatsiya qilishning zarurati yo'q.
Chizmatasvir uchun presslangan ko'mir
Presslangan ko'mir ishlab chiqarish quyidagicha tayyorlanadi: mayda tuyilgan oq qayin ko'miri (50% dan to 72% gacha), chasov-yarskoy loyi (26% dan to 50% gacha) va oz miqdorda ultromarin pigmenti (3% dan to 8% gacha). So'ng 500°C—800°C da 2—4 soat davomida kuydiriladi. Qattiq yoki yumshoqligi uning kuydirilish darajasiga bog'liq. Presslangan ko'mir tabiiy ko'mirga nisbatan quyuq to'q tusga ega.