207
tomondan ichki sekretsiya bezlaridan ajraladigan gormon miqdori va qonga
quyilishi nerv sistemasining doimiy nazoratida bo‘ladi. Shu sababli, tirik
organizmlarda sodir bo‘ladigan fiziologik jarayonlar yagona neyrogumoral
mexanizm orqali amalga oshadi. Bundan tashqari, organizmdagi organlar va
organlar sistemalari o‘zaro bir-biriga ta’sir ko‘rsatishi natijasida fiziologik
jarayonlarning o‘z-o‘zini boshqarilishi amalga oshadi.
Siz odam organizmida himoyalanish xususiyatlarining mavjudligidan
xabardorsiz. Himoyalanish xususiyatlari uchta bosqichdan iborat bo‘lib,
birinchi bosqichda organizmga yuqumli kasallik qo‘zg‘atuvchilarining
kirishining oldi olinadi, ikkinchi bosqichda qonning oq qon tanachalari
leykotsitlari faoliyat ko‘rsatadi, uchinchi bosqichda organizmga kirgan yot
moddalarga qarshi antitelo va antitoksinlar ishlab chiqariladi. Antitelolar
organizmga kirgan mikroblarni bir-biriga yopishtirib, parchalab yuboradi.
Antitoksinlar esa mikroblarning hayot faoliyati natijasida vujudga keladigan
zaharli moddalarni neytrallab parchalaydi. Organizmda himoyalanish
xususiyatlarining mavjudligi ularning evolutsiya jarayonida yashab qolish
va ko‘payish imkoniyatini beradi. Organizmlarning yuqumli kasalliklarni
qo‘zg‘atuvchi mikroblarga qarshi kurashishi, o‘zini himoya qilishi,
organizmga kirgan yot moddaning tabiati hisobga olingan holda antitelo va
antitoksinlar ishlab chiqarish xususiyati
immunitet
deyiladi.
Immun boshqarish
– bu organizmning hayot faoliyatini bir butun tizim
sifatida yot moddalarga nisbatan barqarorligini ta’minlashga yo‘naltirilgan
jarayonlar yig‘indisi sanaladi.
Immunitet hayvonlarda immun tizimi orqali o‘simlik va zamburug‘larda
hujayra qobig‘ining mustahkamligi va himoya moddalari, masalan fitonsid
va antibiotiklar orqali ta’minlanadi.
Organizm – yaxlit sistema, uning o‘z-o‘zini boshqarishi nerv va endokrin
sistemalar, himoya xususiyati immunitet orqali amalga oshiriladi.
Dostları ilə paylaş: