1. Nazariy ma`lumot Masalalar yechish tartibi bo`yicha uslubiy tavsiyalar

Qo’zg’almas o’q atrofida aylanma harakatdagi qattiq jism nuqtasining tezligi va tezlanishining vektor ifodalari

Qattiq jism ixtiyoriy M nuqtasining holati O nuqtaga nisbatan radius vektor bilan aniqlanadi (2.4-shakl). M nuqtaning tezligini (2.11) formulaga muvofiq

ga teng, 2.4-shakldan


,
b
–
uni e’tiborga olsak,

bo’ladi. tezlik vektori -radius vektor bilan -burchak tezlik vektorlar yotgan tekislikka tik yo’naladi (24-shakl).
Ikki vektorning vektor ko’paytmasi moduli

bo’lgani uchun
(2.15)
bo’ladi.
Demak, aylanma harakatdagi jism nuqtasining tezlik vektori burchak tezlik vektori bilan nuqta radius vektori ning vektorli ko’paytmasiga teng, yo’nalishi aylanma harakat yo’nalishida bilan yotgan tekislikka tik yo’naladi. (2.15) tenglikka Eyler formulasi deyiladi. M nuqtaning tezlanishini topishimiz uchun (2.15) tenglikdan vaqt bo’yicha hosila olamiz.



2.4-shakl





bunda
va
bo’lgani uchun
(2.16)
(2.15) tenglikdan vektor bilan vektorlar yotgan tekislikka tik, nuqta trayektoriyasiga urinma bo’ylab yo’naladi. Tezlanishning bu qismi urinma tezlanish vektori bo’ladi

Bu vektor -ning ishorasiga qarab bilan bir yoki ga qarama-qarshi yo’nalishda bo’ladi. (2.16) tezlanishning ikkinchi qismi ni tekshiramiz, bo’lgani uchun

Demak, bu normal tezlanish bilan yotgan tekislikka tik ravishda M nuqtadan O nuqtaga yo’naladi To’la tezlanish vektori (2.15) quyidagicha yoziladi:

Demak, aylanma harakatdagi jism nuqtasining to’la tezlanishi urinma va normal tezlanishlarining geometrik yig’indisiga teng (2.5-shakl).

a

–




e < 0




e > 0

a

–

2.5-shakl