1. O’zbekiston Respublikasining “Davlat tili haqida”gi qonunlari hamda “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi” kabi davlat hujjatlarida O’zbek tilini Davlat tili sifatida o’qitish masalalari bo’yicha ma’lumot

16”.Mutaxassislik tarixidan “ mavzusini Klaster usilida yoritish.
KLASTER METODINING MAZMUN MOHIYATI
REJA :
1. Ta’lim metodlari haqida tushuncha
2. Klaster metodining mazmun mohiyati
3. Klaster metodini o’tkazish tartibi
O‘qitishdan ko‘zlanadigan maqsad bu davlat ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarini o‘quvchiga yetkazishdan iborat. Qachonki o‘quvchi tomonidan bilim qabul qilinsa va tushunib yetilsa yoki o‘quvchi malaka oshirish uchun mo‘ljallangan topshiriqlarni amalda namoyish etib bera olsagina, o‘qitish muvaffaqiyatli kechdi, deb hisoblasa bo‘ladi.
Ma’lumki, ta’lim olish (ma’lumot olish) jarayoni – bu ma’naviy va aqliy qobiliyatlarni tizimli rivojlantirib borish, bilim va tushunchalarni shakllantirish va olingan bilimdan foydalana olish qobiliyatini tarkib toptirishdan iborat jarayondir. Bu jarayon ta’lim oluvchining o‘zi orqali yoki boshqa birov- ta’lim beruvchining ko‘magida amalga oshirilishi mumkin. Ta’lim olish jarayoni esa turli xil metodlarga(usullarga) tayangan holda kechadi.
Metod – grekcha “metodos” so‘zidan olingan bo‘lib, izlanish yoki bilish yo‘li, nazariya, ta’limot ma’nosini anglatadi.
Ta’lim metodini(usulini) - ta’lim oluvchi va ta’lim beruvchining ma’lum maqsadga qaratilgan, birgalikdagi faoliyatini tashkil qilishning muayyan tizimga va tartibga solingan yo‘l-yo‘rig‘i sifatida ta’riflash mumkin.
Ta’lim modelini, esa bir yoki bir nechta ta’lim metodlari yordamida amalga oshiriladigan ta’lim jarayoni amalga oshirish tuzilmasi, deb qarashimiz mumkin.
Ta’lim metodi -bu ta’lim oluvchi va ta’lim beruvchining ma’lum maqsadga qaratilgan, birgalikdagi faoliyatini tashkil qilishning muayyan tizimga solingan yo‘l-yo‘rig‘i.
“Metod” yunoncha soz bolib “ yol” manosini anglatadi. Talim metodi talim jarayonida oqituvchi va oquvchilarning aniq maqsadga erishishiga qaratilgan birgalikdagi faoliyatlarining usulidir.
Talim metodlari oqitishning oz oldiga qoygan maqsadlariga erishish usullari hamda oquv materialini nazariy va amaliy jihatdan yonaltirish yollarini anglatadi.
Oqitish metodlari talim jarayonida oqituvchi va oquvchi faoliyatining qanday bolishi, oqitish jarayonini qanday tashkiletish va olib borish kerakligini hamda shu jarayonda oquvchilar qanday ish-harakatlarni bajarishlari kerakligini belgilab beradi.
Talim metodlarini tasniflashni koplab olimlar turlicha bayon etib, oz tasniflarini bayon etishgan. Quyida bu tasniflarni korib chiqamiz.
I.Y.Lerner va M.N.Skatkin oqitish metodlarini quyidagilarga ajratadilar:
- tushuntirish;
- reproduktiv metod;
- muammoli bayon qilish metodi;
- qisman izlanish metodi;
- tadqiqot metodi.
S.I.Perovskiy vaY.Y.Golant tasnifi:
- faol;
- passiv.
Y.K.Babanskiyning tasnifi:
- oquv-tarbiya ishlarini tashkil etish va amalga oshirish;
- nazorat va ozini-ozi nazorat qilish metodlari;
- bilishga doir oyinlar, oquv munozaralari, qiziq vaziyatlarni vujudga
keltirish, ragbatlantirish, tanbeh berish va nazorat metodlari.
M.A.Danilov va B.P.Yesipning tasnifi malum turdagidarslarda qoyiladigan vazifalarga bogliqdir:
1. Bilimlarni bayon qilishda: hikoya tushuntirish, maruza, suhbatlar, korsatmali qollanmalarni namoyish etish.
2. Oquvchilarda konikma va malakalarni shakllantirish: mashqlarni shakllantirish va amaliy ishlar.
3. Bilim, konikma va malakalarni tekshirish – joriy kuzatishlar, ogzaki sorash, yozma va amaliy nazorat ishlari.(26,37)
Yuqoridagi olimlarning tasniflashlarini organib chiqib, umumlashtirgan holda quyidagicha tasniflashni taklif etamiz.
Metodlar bir qancha asosiy guruhlardan iborat bolib, ularning har biri oz navbatida kichik guruhlar va ularga kiruvchi alohida metodlarga bolinadi. Oquvbilish faoliyatining tashkil etilishi, oquv axborotlarining uzatilishi, qabul qilinishi, anglab olinishi, yodda saqlanishi, ozlashtirilgan bilimlarning amaliyotda qollanilishini taminlash, amaliy konikma va malakalarni shakllantirishga xizmat qilishiga kora talim metodlarini quyidagi guruhlarga ajratish mumkin:
2.Karimov I.A. Istiqlol va ma‘naviyat T.1994
3.Karimov I.A. Yuksak ma‘naviyat – yengilmas kuch. T.2008
4.DTS va o‘quv dasturi 6 maxsus son.T.1999
5. Tolipov U. Pedagogik texnologiyalar T. 2005
6.Eshmuratov M. Innovatsion texnologiyalar. T.2011 16. Abdukarimov H.,O.Suvonov. Umumiy pedagogika: texnologiya va
amaliyot. – T.: oquv-metodik qollanma.2012
7. Bo’ronova Sh. Ona tili darslarida interfaol metodlardan foydalanish.
Uzluksiz ta’lim. 2004. №3, 23-28 b.
8. Ergashev R., Boltaboyeva A. Boshlangich sinflarda talimning interfaol usullari / Boshlangich talim mazmunini optimallashtirishning ilmiyamaliy muammolari mavzusidagi Respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari toplami. Qarshi, 2014.