1. O’zbekiston Respublikasining «Jismoniy tarbiya va sport to’g’risida»gi qonuni hamda Respublika hukumatining qarorlari

Respublikada jismoniy tarbiya va sport bo’yicha umumiy ko’rsatkichlar.

	Maktablar soni				O’quvchilar soni				Jismoniy tarbiya bilan muntazam shug’ullanuvchilar soni				Maxsus tibbiy guruxda shug’ullanuvchilar soni				Sport seksiyalarida shug’ullanuvchilar soni
	2000	2001	2002	2000		2001	2002	2000		2001	2002	2000		2001	2002	2000		2001	2002
Jami:	9661	9668	9662	5.734. 828		5.967.046	6.041085	5.624. 776		5.935.028	5.929.338	14066		18564	20210	1.317. 094		1.463 344	1.573.613
Tafovut	-	+7	+24	-		+232218	+74039	-		+310252	+2690	-		+4498	+1646	-		+146250	+110269

Sport inshoatlari

	Stadionlar			Sport zallari			Basketbol			Voleybol			Qo’l to’pi
	2000	2001	2002	2000	2001	2002	2000	2001	2002	2000	2001	2002	2000	2001	2002
Jami:	19	30	29	4361	4872	4980	6259	6443	6501	9263	9430	9406	4530	4731	4899
Tafovut	-	+11	-1	-	+511	+108	-	+184	+58	-	+167	+24	-	+201	+168

Sport inshoatlari

	Tennis korti			Futbol maydoni			Mini-futbol maydoni				Yengil atletika				Suv havzasi
	2000	2001	2002	2000	2001	2002		2000	2001	2002		2000	2001	2002		2000	2001	2002
Jami:	130	172	155	4676	4957	4932		3395	3314	3386		161	236	331		112	130	145
Tafovut	-	+42	-17	-	+281	-25		-	-81	+75		-	+75	+95		-	+18	+15

Ta’kidlash lozimki, Respublika jismoniy tarbiya va sportning rivojlanishini kengaytirishda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «O’zbekistonda jismoniy tarbiya va sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi qarori (1999 yil 27 may) katta voqyealik bo’ldi. Unga ilova qilingan davlat dasturida (konsepsiya) aholini ommaviy ravishda sportga jalb etish, ularga zarur shart-sharoitlar yaratib berish, ayniqsa, eng zamonaviy sport majmualarini (kompleks) yangidan qurish bosh vazifa qilib qo’yildi. Respublika sportchilarini xalqaro sport musobaqalariga tayyorlash, ularning g’alabalarga erishishlari uchun barcha imkoniyatlarni ishga solish, bunda murabbiylar, mutasaddi sport tashkilotlari hamda davlat idoralari rahbarlarining mas’uliyatlarini oshirish alohida qayd etildi.

Buyuk kelajak yosh avlodlar taqdirida bo’lishi tabiiydir. Sport olamida ham bunday g’oya va talablar ancha ustuvor turadi. Respublikamiz sportining ravnaqini ta’minlash yo’lida Respublika Prezidenti tomonidan «O’zbekistonda bolalar sportini rivojlantirish» jamg’armasini tuzish to’g’risida»gi farmoni (2002 yil 24 oktyabr) e’lon qilindi. Farmon bo’yicha O’zRVM maxsus qaror qabul qildi va Respublika, viloyat va tuman-shahar tashkilotlari faoliyati ishga tushdi. Uning samaralari ko’n sayin tobora oshib bormoqda.
Ayniqsa bolalar sport mashg’ulotlarini o’tkazish bilan bog’liq bo’lgan moddiy-texnik bazani kengaytirish, sport inshoatlari va jihozlarini davr talablari asosida qurish hamda qayta ta’mirlash kabi muhim sohalarga davlat va nodavlat tashkilotlarining faoliyatini qaratish aniq belgilangan.
Respublika Bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasining quyi tarmoqlarini (viloyat, shahar-tuman) tashkil etish, ularning moliyaviy-xo’jalik yuritish faoliyatlarini mustaqil ravishda olib borilishi jismoniy madaniyat tarixida muhim voqyelik hisoblandi.
Iqtidorli bolalarni sportga jalb etishda oila, maktab, mahalla va boshqa turli jamoat tashkilotlarining faol va amaliy harakatlarini qaratishga keng o’rin berildi. Shu sababdan Bolalar va o’smirlar sport maktablarning (BO’SM) tarmog’ini kengaytirish, xalqaro sport musobaqalari, ayniqsa, Olimpiya o’yinlari dasturidagi sport turlari bo’yicha tayyogarlik hamda tarbiyaviy ishlarni xalqaro andozalar talabi asosida olib borishga da’vat etilmoqda.
Mazkur qaror asosida mahalliy millat qizlarini sportga qiziqtirish, ularni tarbiyalash va Xalqaro sport musobaqalari hamda Olimpiya o’yinlarida ishtirok etishga tayyorlash ishlari qizg’in olib borilmoqda. Shu bilan birgalikda o’quvchi yoshlarning jismoniy tarbiya darslari va sport mashg’ulotlaridagi faol harakatlarni yanada sifatliroq o’tkazish, ularni xalq milliy o’yinlari bilan shug’ullanishlarini ta’minlash, bu yo’lda kadrlar tayyorlash milliy dasturi asosida mutaxassis xodimlarni tayyoarlash, ularning malakalarini oshirishga jiddiy e’tibor berilmoqda. Umuman olganda, mazkur qaror o’quvchi yoshlarning sportga qiziqishini oshirishda muhim omil sifatida tarixiy jarayonga aylanmoqda.
O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tizimidagi bolalar va o’smirlar sport maktablarida 2001 yilda sportning 47 ta turi va 2002 yilga kelib sportning 40 ta turi bo’yicha seksiya va bo’linmalarda o’quvchilar shug’ullanib kelishmoqda.
O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tizimidagi BO’SMlarda 2001 yilda sport turlari bo’limlar soni 1351 ta bo’lsa 2002 yilga kelib 1443 taga yetgan, o’quv guruhlar soni 2001 yilda 7062 ta 2002 yilda esa 7290 taga yetgan, o’quv-mashq qiluvchi guruhlar soni 2001 yilda 7330 ta bo’lib 2002 yilda 8499 tani tashkil etgan, sport mahoratini oshirish guruhlari 2001 yilda 245 ta bo’lgan, 2002 yilda 20 taga kamaygan ya’ni 224 tani tashkil etgan, oliy sport mahorati bo’limida esa 2001 yilda 26 ta bo’lib 2002 yilda 30 taga yetkazilgan.
Seksiya va bo’limlarda shug’ullanuvchilar soni guruhlarning ko’payishi yoki kamayishiga nisbatan ma’lum miqdorida o’zgargan:

1. 
   Boshlang’ich tayyorlov guruhi 2001 yil -105973, 2002 yil-110125;
   
2. 
   O’quv-mashq qiluvchi guruh 2001 yil-83605, 2002 yil-99751;
   
3. 
   Sport mahoratini oshirish guruhi 2001 yil-1950, 2002 yil-1827;
   
4. 
   Oliy sport mahorati guruhi 2001 yil-116, 2002 yil-143;
   

Bo’linmalarda shug’ullanuvchilar sonining ko’payishiga sabab boshlang’ich tayyorlov guruhlari va o’quv mashq guruhlarida murabbiylarning ko’payishi hamda shug’ullanuvchilarning ortishi, sport mahoratlarini oshirish guruhi va oliy sport mahorati guruhlarning sonining oshishiga sabab sportchilarning mahoratlari oshishi yoki boshqa jamiyatlardan qo’shilgan sportchilarning hisobigadir.
- Umuman bolalar o’smirlar sport maktablariga qisqacha ma’lumot beradigan bo’lsak, qo’yidagilarni aniqlaymiz.
1. Bolalar o’smirlar va sport maktabi 2001 yilda 309 ta bo’lgan 2002 yilga kelib 336 tani tashkil etgan.
2. Ixtisoslashgan bolalar va o’smirlar olimpiya zahiralari sport maktablari soni 2001 yilda 32 ta bo’lgan bo’lsa 2002 yilga kelib 34 taga yetgan.
Sport maktablaridagi shtatli ma’muriy xodimlarga kelsak 2001 yilda 901 ta bo’lgan bo’lsa 2002 yilga kelib 1006 taga ko’paygan. Shulardan oliy ma’lumotlilari 2001 yilda 689 ta bo’lgan bo’lsa, 2002 yilda 764 taga yetgan. Ulardan ayollarni aniqlaganimizda 2001 yilda 152 ta 2002 yilda esa 158 taga yetgan.
Bolalar va o’smirlar sport maktabining sport bazalari 2001 yilda 1709 tani tashkil etgan, 2002 yilga kelib 1405 taga kamaygan. Shulardan 2001 yilda 243 tasi xususiy bo’lib, 1466 tasi ijaraga olingan, 2002 yilda esa 196 tasi xususiy bo’lib 190 tasi ijaraga olingan.
Sport bazalarining kamayishi ijaraga sport inshoatlarini olish qimmatligi, mablag’ning yetishmasligi sabablidir.
Bolalar va o’smirlar sport maktablari 2001 yilda tayyorlangan razryadli sportchilar qo’yidagicha ifodalanadi: ommaviy razryadlar – 60970 ta, birinchi razryadlilar – 2028 ta, sport ustaligiga nomzod – 969 ta, sport ustasi – 108 ta, xalqaro toifadagi sport ustaisi 6 ta. Shuningdek, 2002 yilda tayyorlangan razryadli sportchilar: ommaviy razryadlilar – 60851 ta, birinchi razryadlilar – 1997 ta, sport ustaligiga nomzod – 855 ta, sport ustasi – 84 ta, xalqaro toifadagi sport ustaisi 12 ta tayyorlangan.